گزارش تسنیم| سهمیه بندی «علم»؛ تبعیضی تازه علیه اقلیت‌های افغانستان
کابینه دولت افغانستان در نشست‌های اخیرش طرحی را تحت نام «سهمیه بندی کنکور» این کشور تایید کرد که این اقدام در رسانه‌های عمومی و مجازی، با واکنش‌های زیاد مواجه شد و بسیاری آن را سیاستی قوم‌گرایانه و تبعیض‌آمیز علیه اقلیت‌های افغانستان اعلام کردند.
به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم ، اعتراض به سیاست‌های تبعیض‌آمیز دولت علیه اقلیت‌های افغانستان، مسئله‌ای است که همچون آتش زیر خاکستر هر از گاه و در وقایع مختلف سر برمی‌آورد و فضای رسانه‌ای افغانستان را درمی‌نوردد.
کاربران شبکه‌های مجازی و تحلیلگران رسانه‌های عمومی افغانستان، طرحی که اخیرا از سوی کابینه دولت وحدت ملی تایید شد را سیاستی مغرضانه برای ایجاد محدودیت ورود اقوام غیرپشتون در دانشگاه‌های این کشور خواندند.
طرح سهمیه بندی کنکور چیست؟
وزارت‌های تحصیلات عالی و معارف افغانستان برای آنچه که توسعه متوازن در بخش تحصیلات و آموزش متخصصان در مناطق کمتر توسعه‌یافته این کشور عنوان می‌کنند، طرح تازه‌ای را در زمینه کنکور به کابینه پیشنهاد کردند که مورد تایید قرار گرفت.
در طرح سهمیه بندی کنکور، 75 درصد ظرفیت دانشگاه‌ها در ولایت‌های قندهار، هرات، بلخ، ننگرهار، شیخ زاید خوست، پکتیا، قندوز، بامیان و البیرونی از طریق رقابت کنکور سراسری پر می‌شود و 25 درصد ظرفیت از طریق رقابت محلی.
بر اساس این طرح، 25 درصد ظرفیت این دانشگاه‌ها برای دانش‌آموزان از ولایت‌های کمتر توسعه یافته و کوچی‌ها اختصاص می‌یابد زیرا آنها در رقابت عمومی کنکور نمی‌توانند، رتبه‌های مورد نیاز را کسب کنند، اما در رقابت محلی می‌توانند رقابت کنند و افرادی با کسب نمره بالا، از این امتیاز مستفید می‌شوند.
فیصل امین، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی افغانستان می‌گوید: برای بالا بردن ظرفیت آگاهی دانش‌آموزان ولایت‌های توسعه‌نیافته، کلاس‌های پیش دانشگاهی رایگان همزمان با ترم اول دانشگاه در نظر گرفته می‌شود تا سطح دانش این دانشجویان با دیگر دانشجویان ولایت‌های توسعه‌یافته همسان شود.
او معتقد است: طرح جدید به هیچ صورت سهمیه‌بندی کنکور نیست، این طرح همه‌جانبه است. هیچ ولایت و هیچ فرد از این طرح مستثنی نیست. حق هیچ کس در 75 درصد از بین نمی‌رود. جوهر رقابت از بین نمی‌رود. 75 درصد در امتحان سراسری رقابت بکنند و 25 درصد در سطح محلی.
واکنش‌ها به طرح سهمیه بندی در «پارلمان» افغانستان
این طرح جدید در مجلس نمایندگان بحث برانگیز شد. برخی از نمایندگان دادن امتیاز برای برخی ولایت‌ها را خلاف قانون اساسی خواندند و شماری دیگر از آن حمایت کردند.
«اسدالله سعادتی» نماینده مردم دایکندی در پارلمان گفت: وقتی این طرح ظالمانه است؛ بر اساس استانداردهای بین‌المللی و معیارهای علمی نیز ظالمانه است. شما نمی‌توانید که رقابت برگزار کنید و بعد براساس سهمیه‌بندی جلو پیشرفت یک عده دیگر را بگیرید به دلیل اینکه مناطق دیگر عقب مانده‌تر است.
سعادتی افزود: با این طرح، ظلم مضاعف در روند برگزاری کنکور در حق استعدادهای کشور صورت خواهد گرفت و اگر دلیل محرومیت برخی مناطق جنگ است، عامل اصلی محرومیت باید برداشته شود.
اما کسانی همچون «عبیدالله بارکزی» نماینده مردم ارزگان در پارلمان افغانستان گفت: سهمیه بندی کنکور یک طرح خوب برای توسعه متوازن آموزشی در کشور است و این طرح کمک می‌کند تا زمینه سربازگیری مخالفان به‌ویژه طالبان را از جوانان مناطق محروم کمتر سازد.
بارکزی افزود: با این طرح همه مناطق کشور در تعلیم و تحصیل حق داده می‌شود و این‌گونه توسعه متوازن تحصیلی در سطح کشور رعایت خواهد شد.
نظر «اشرف غنی» و کنایه وزیر پیشین مخابرات افغانستان به وی
رئیس جمهور افغانستان در مراسم تجلیل از روز بین‌المللی «مبارزه علیه فساد اداری» گفته بود: در گذشته کنکور یک نمونه واضح فساد بود، ده‌ها جوان ما انتحار کردند، هزاران جوان از جهت فساد در پروسه کنکور ناامید شدند، مشخص است که بهای این همه بی‌عدالتی و فساد را شهروندان محروم می‌پردازند؛ اما با روی کار آمدن حکومت وحدت ملی در این عرصه اصلاحات گسترده به وجود آمد.
«عبدالرزاق وحیدی» وزیر پیشین مخابرات افغانستان، در واکنش به این صحبت‌ها در فیسبوکش نوشت: اگر واقعا کنکور ]در گذشته[ نمونه واضح فساد بوده، حداقل یک پرونده که در دادستانی تحت پیگرد است را به مردم نشان دهید و یا کدام کارمند ارشد را مثال بزنید که مشخصا با همین ادعا محکمه شده باشد؟
وزیر پیشین مخابرات افغانستان، این طرح را «غیرعادلانه و تبعیض‌آلود» خواند و ادعاهای اشرف غنی را «کذب» عنوان کرد.
نظر کاربر پشتو زبان به طرح سهمیه بندی کنکور
«بهزاد حداد» کاربر پشتو زبان در نقد این طرح در فیسبوکش نوشت: با آنکه هیچ دوست هزاره‌ای ندارم و اکثریت عزیزانم برادران پشتونم هستند و به نحوی وابستگی دارم، اما حقیقت را باید بیان کرد؛ اگرچه تلخ باشد.
او می‌افزاید: دبیرستان «رحمان بابا» که ساختمان جدید آن به گونه مجهز و با امکانات خوابگاه کشور پاکستان ساخته شده است، مخصوص برادران پشتون ما است و از اقوام دیگر در این دبیرستان پذیرفته نمی‌شود و هزاران دانش‌آموز از ولایات پشتون‌نشین به صورت شبانه‌روزی در اینجا مشغول تحصیل هستند.
«وزارت اقوام و قبایل» برای این دانش‌آموزان، سه وعده غذا می‌دهد و امکانات وسیع دیگری که مطمئنا هیچ مدرسه دولتی در دسترس ندارد برای آنها فراهم کرده است. با تمام این امکانات، 80 درصد این دانش‌آموزان در امتحان کنکور قبول نمی‌شوند. اما دانش‌آموز هزاره با تحمل دشواری‌های زیاد که نه سه وعده غذای رایگان دارند و نه خوابگاه رایگان، اما در کنکور به بهترین دانشکده‌ها راه می‌یابند. حالا مقصر کیست و منطق سهمیه بندی کنکور چه دردی را مداوا می‌کند، زمانی که شایستگی نباشد؟
دیدگاه عالمان دینی درباره این طرح
«عبدالقدیر عالمی» امام جمعه غرب کابل نیز با رد این طرح در مصاحبه‌ای به خبرگزاری «خبرنامه» گفته است: من در خطابه نماز جمعه این طرح را محکوم کردم. این طرح خلاف ارزش‌های اسلامی و انسانی است. ما نمی‌توانیم علم را سهمیه‌بندی کنیم، با این طرح ما در واقع به صورت غیر مستقیم جلو ورود کسانی را به کنکور میگیریم که شبانه روزی با تمام وجودش زحمت می‌کشند و در عوض آن کسانی را جایگزین می‌کنیم که برای فراگیری آموزش هیچ زحمتی به خود خرج نمی‌دهند و چنین «جفایی» از نگاه اسلام شدیدا محکوم است.
واکنش رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان به طرح وزارت تحصیلات عالی
«امرالله صالح» رئیس پیشین امنیت ملی و رئیس روند سبز افغانستان نیز با انتقاد از طرح سهمیه بندی کنکور در صفحه رسمی فیسبوکش نوشت: اصلا چیزی به نام سهم نباید وجود داشته باشد. سهم باید بر اساس تلاش و استعداد بدست آید و دستاورد فردی باشد. در افغانستان دستیابی به قدرت همیشه خونین و فاجعه‌آفرین بوده، اما حداقل در سیاست رسمی و نوشته شده چیزی به نام سهمیه بندی دانش و فهم وجود نداشته است.
سهمیه دانش یا کرسی در دانشگاه به بخش‌هایی از جامعه داده می‌شود که مورد ظلم، تبعیض و ستم قرار گرفته باشند و معمولا به آن بخش‌هایی از جامعه داده می‌شود که در گذشته از قدرت دور بوده‌اند و تاریخ شاهد ظلم بر آنها بوده باشد.
دولت افغانستان اکنون بحث دستیابی به دانش را رسما سهمیه بندی کرده است یا حداقل برداشت جامعه این است. تخصیص کرسی‌های اختصاصی توجیه ندارد.
وی افزوده است: اگر بخش‌هایی از کشور از دسترسی به دانش عقب مانده‌اند باید در آموزش‌های اساسی برای آنها یعنی مدرسه سرمایه‌گذاری بزرگ صورت گیرد. تقلیل کیفیت رشته‌های تحصیلی تنها به خاطر پر سازی کرسی‌های تخصصی در مناطق خاص، نه تنها بحث عدالت اجتماعی را زیر سوال می‌برد بلکه تمام معیارهای تحصیلی را نیز دوگانه می‌سازد؛ فکر نو کنید.
بدیل طرح سهمیه بندی کنکور از دید آگاهان امور در افغانستان
روزنامه «اطلاعات روز» این طرح را مصداق تبعیض خوانده و می‌نویسد: طرح تازه بدون شک متضمن سهمیه‌بندی است. اختصاص دادن یک چهارم ظرفیت شش رشته دانشگاهی مهم به داوطلبان هر زون با هر نمره، مصداق تبعیض و مخالف ماده‌ی 22 قانون اساسی است.
شماری از آگاهان و اساتید دانشگاه تاکید دارند که به جای طرح سهمیه بندی کنکور، حکومت باید برای ولایت‌های کمتر توسعه یافته، برنامه‌ها و کلاس‌های آموزشی در نظر بگیرد. به گفته آنان اگر در ولایت‌هایی که جنگ است و امکان ایجاد مراکز بیشتر آموزشی با کیفیت وجود ندارد، نهادهای آموزشی افغانستان می‌توانند برای دانش‌آموزان آن مناطق، برنامه‌های آموزشی را در کابل برگزار کند.
«سلیم ساعی» استاد دانشگاه به «روزنامه اطلاعات روز» می‌گوید: دبیرستان «رحمان بابا» در کابل یکی از این نمونه‌ها است. این مدرسه با بودجه حکومت افغانستان با تجهیزات مدرن و استاندارد برای دانش‌آموزان مناطق پشتون ساخته شده است.
به باور این استاد دانشگاه، حکومت می‌تواند با افزایش چنین مدرسه‌هایی برای مناطقی که کمتر توسعه‌یافته خوانده می‌شوند، میزان ورودی دانشگاه را از این مناطق افزایش دهد.
آقای ساعی که پیش از این رئیس بخش تکنولوژی اطلاعاتی وزارت تحصیلات عالی افغانستان بوده است، تاکید می‌کند: درسال‌های 2013 و 2014 میلادی دولت بودجه خاصی را برای آمادگی کنکور اختصاص داده بودند که شرکت‌کنندگان کنکور از ولایات کمتر توسعه یافته در صورتی که در دانشگاه‌های کشور قبول نمی‌شدند، شامل این دوره‌های آمادگی شده و برای بیشتر از 9 ماه در دانشگاه کابل، آموزش دروس اساسی را فرا می‌گرفتند که بعد‌ها این بودجه از طرف دولت پرداخت نشد و این کلاس‌ها پایان یافت.
انتهای پیام/.
