اردبیل|فراموشی راویان خاموش تاریخ اردبیل؛ هم‌زیستی "سنت" و "مدرنسیم" راز ماندگاری فرهنگ بومی
صنایع دستی هر منطقه بازگوکننده خصوصیات فرهنگی، تاریخی و نمادی از هویت ملی است که می‌تواند در عین شناساندن فرهنگ و تمدن ملل مختلف، عامل اصلی محرک اقتصاد باشد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، صنایع دستی هر استان و منطقه‌ای حقیقتا بازگوکننده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی آن منطقه بوده و در عین حال نمادی از هویت ملی است که می‌تواند عامل مهمی در شناساندن فرهنگ و تمدن ملل مختلف باشد.
صنایع‌دستی استان اردبیل علاوه بر سبقه تاریخی و پیشینه قوی چند صد ساله از تنوع، جذابیت و زیبایی خاصی برخوردار بوده که می‌تواند به عنوان یکی از دستاوردهای مهم هنری و فرهنگی نقش مهمی در توسعه مبادلات فرهنگی، تقویت حضور گردشگران و حتی تحریک به رونق اقتصاد این استان داشته باشد.
به گفته کارشناسان و جامعه‌شناسان یکی از خصوصیات صنایع‌دستی این است که این صنعت حاصل روح ملتها و آئین فرهنگ ملی کشورهاست، که به سادگی با رجوع به آمار صنایع دستی کشورها میتوان به روحیه مردم آن کشور پی برد، بنابراین صنایع دستی تنها یک کالا برای مبادله نیست، بلکه خصوصیات فرهنگی و ویژگی‌های اقوام از طریق صنایع‌دستی مبادله می‌گردد و نوعی ارتباط بین ملل مختلف ایجاد می‌کند.
احیای هنر صد ساله اردبیل
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در خصوص احیای برخی صنایع دستی استان اردبیل اظهار داشت: دسته‌ای از صنایع دستی استان اردبیل در شرف احیا و برنامه‌ریزی برای باززنده‌سازی هستند که من جمله این صنایع دستی میتوان به رشته کلاهدوزی اردبیل اشاره داشت.
ملکه گلمغانی‌زاده با بیان اینکه رشته کلاهدوزی اردبیل جزو آن دسته از صنایع دستی بوده که چند سالی است با مرگ هنرمندان و پیشکسوتان این رشته فراموش شده یا در حال فراموشی است، افزود: استفاده از کلاه پوستی در استان اردبیل از دوره قاجاریه رواج داشته اما با گذشت زمان و با روی کار آمدن صنعت و محصولات صنعتی این روزها اصلا یا کمتر شاهد استفاده مردم از این نوع کلاه‌ها هستیم.
وی ادامه داد: بعد از فعالیت دو پیشکسوت کلاهدوز اردبیل در راسته بازار کنونی واقع در بازار قدیمی کلاهدوزان این رشته صنایع دستی همچنان پابرجا بود و بعد از فوت یکی از این بزرگان همچنان با یک هنرمند کلاهدوز اردبیل به فعالیت در این حوزه و رشته صنایع دستی استان ادامه می‌دهیم تا برنامه‌ریزی‌های احیا و جلوگیری از فراموشی کلاهدوزی اردبیل نیز انجام گیرد.
«گَلین بالا» ثبت ملی شد
معاون میراث فرهنگی استان با تاکید بر ثبت عروسک اردبیل در فهرست میراث ناملموس ملی گفت: به منظور احیای عروسک گلین بالا، مهارت ساخت آن در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسیده است.
به عقیده گلمغانی‌زاده با ثبت ملی میتوان تولید انبوه این عروسک و صنایع دستی مختص استان اردبیل را دنبال کرد و علاوه بر اشتغال‌زایی برای صنعتگران این اسباب‌بازی را به صورت گسترده به کودکان کشور با هر ملیت و فرهنگی معرفی نمود.
وی با اشاره به برخی ویژگی‌های این عروسک اظهار کرد: ویژگی اصلی این عروسک دست ساز لباس و پوشش سنتی و محلی این عروسک است که جذابیت و زیبایی آن در عین سادگی آن نهفته است.
کاربری جدید، تنها راه ماندگاری برخی صنایع‌دستی
گلمغانی‌زاده با اشاره به احیای دوباره تعداد محدودی از صنایع دستی استان گفت: تغییر کاربری یا تعریف یک کاربری جدید در چارت سازمانی برای صنایع دستی تعریف شده که در این راستا سعی بر حفظ و ماندگاری رشته‌های صنایع دستی منسوخ شده به هر روش نوین و مستندسازی هستیم.
وی عنوان کرد: تنها راه احیای رشته‌های صنایع دستی در حال فراموشی یا خطر فراموشی، تعریف کاربردها و کاربری‌های جدید برای آنهاست.
تعهد اشتغال 2 هزار نفری در سال جاری
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل گفت: اشتغال سال گذشته اداره کل میراث فرهنگی 900 نفر بود که حدود دو سوم این اشتغال سهم حوزه و معاونت صنایع دستی پیش‌بینی و محقق شد.
نادر فلاحی با بیان اینکه تعهد اشتغال امسال بیش از 2 هزار نفر هست ، اضافه کرد: یک سوم این میزان باز هم تعهد بخش صنایع دستی بوده که ما به آماری فراتر از این تعداد می‌اندیشیم.
وی با بیان اینکه بیش از 740 نفر در حوزه صنایع‌دستی، بیش از 700 نفر در حوزه گردشگری، 32 نفر در حوزه میراث فرهنگی و بیش از 500 نفر در حوزه سرمایه‌گذاری ایجاد اشتغال انجام خواهد گرفت، یادآور شد: در مجموع 358 نفر در شهرستان اردبیل، 375 نفر در مشگین‌شهر، 281 نفر در شهرستان خلخال و 216 نفر در نمین عمده تعهد اشتغال ما در شهرهای استان می‌باشد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان عنوان کرد: همچنین 177 نفر در شهرستان سرعین، 159 نفر در نیر، 141 نفر در گرمی، 135 نفر در پارس آباد، 96 نفر در بیله‌سوار و 62 نفر در شهرستان کوثر ایجاد اشتغال خواهد شد.
وی در خصوص صدور پروانه‌های تولید در بخش مشاغل خانگی و چه صنعتی نیز تصریح کرد: خوشبختانه تعهد اداره کل در خصوص صدور پروانه تولید در هر سال رقمی بالاتر از سال گذشته آن است که در این راستا در سال 97 ما تعهد صدور 500 پروانه داشتیم که این رقم با همکاری معاونت مربوطه به بیش از 819 مورد رسید.
این مسئول با تاکید بر اهمیت صدور مجوز مشاغل خانگی در سطح استان گفت: در این رابطه میراث فرهنگی استان به جد پیگیر مشکلات کارآفرینان و تولیدکنندگان بوده که سال گذشته نزدیک به 700 نفر موفق به اخذ مجوز مشاغل خانگی شدند.
ارزآوری 400 هزار دلاری صنایع دستی
فلاحی با اشاره به صادرات صنایع دستی استان اردبیل به خارج از استان گفت: سهم صادرات صنایع دستی از صادرات کل استان در سال گذشته چیزی حدود 400 هزار دلار بود که بیشتر این محصولات را بافتنی‌ها تشکیل می‌دادند و سهم محصولات و دست‌سازهای فلزی در صادرات مقدار ناچیز بود.
وی با اشاره به اهمیت صنایع دستی در رونق گردشگری و توریست‌پذیری گفت: احیای برخی رشته های صنایع دستی به رونق بخش گردشگری و توریست‌پذیری استان نیز کمک شایانی می‌کند، چرا که هم‌اکنون در عین توجه به روش‌های نوین و مدرن زندگی رغبت برای آشنایی با فرهنگ و آداب هر منطقه در بین گردشگران داخلی و حتی خارجی بیشتر شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان عمده صنایع دستی سودآور و اقتصادی استان را تولید گلیم، ورنی، سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی، معرق و مبنت برشمرد و اضافه کرد: ما امیدواریم در قالب اطلس جامع صنایع دستی از این تولیدات حمایت لازم را برای ورود به بازار عرضه فراهم کنیم.
صنایعی که نیاز به تکنولوژی پیچیده ندارد
کارشناس میراث فرهنگی و صنایع دستی استان نیز با اشاره به اینکه صنایع دستی جزو معدود صنایع سودآوری است که نیاز چندانی به تکنولوژی و فناوریهای پیچیده ندارند، به خبرنگار گروه استانهای باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل گفت: صنایع دستی در اصل بر پایه توانمندیها و هنر متخصصان و هنرمندان استوار بوده و خوشبختانه در کشور ما و به تبع استان اردبیل از فرهنگ غنی برخوردار می‌باشد.
مجتبی جوان‌اجدادی با اشاره به اینکه تمامی رشته‌های صنایع دستی استان اردبیل برگرفته از فرهنگ و آداب قوم و طایفه خاص کُرد، ترک، تات یا دیگر قبایل است، اضافه کرد: هر یک از رشته‌های صنایع دستی استان علاوه بر زیبایی محسورکننده خود سفیر یک سری آداب و فرهنگ و حتی گویش‌هایست.
وی با بیان اینکه در جامعه امروزی پیشرفت فناوری و تغییر سبک زندگی باعث شده برخی از اشیا کاربرد گذشته خود را نداشته باشند، اما همواره به عنوان محصولات فرهنگی دارای ارزش هستند، یادآور شد: اگر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بتواند به عنوان متولی اصلی این حوزه میراث‌دار خوبی از این رشته‌ها باشد بی‌شک فرهنگ و آداب عجین شده با تار و پور هر یک از این صنایع به نسلهای بعدی منتقل و در بین اقوام و ملل مختلف جاری و ساری می‌شود.
این کارشناس و مردم شناس با اشاره به وضعیت اقتصادی کنونی کشور تصریح کرد: بی‌شک احیای برخی رشته‌های صنایع دستی سودآور و اقتصادمحور می‌تواند در کنار ایجاد اشتغالی پایدار و مطمئن اقتصاد منطقه را دگرگون سازد؛ چیزی که شاید هم‌اکنون مردم بیش از هر چیز دیگری نیاز به فراگیری و پیاده‌سازی آن دارند، آموزش‌های کافی و البته مطمئن در حوزه رشته‌های صنایع دستی و اشیای دست‌ساز است.
نقش کم‌نظیر صنایع دستی در رونق تجارت
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل اظهار کرد: استفاده از فرصت‌های ویژه اشتغال‌آفرینی و کارآفرینی در استان شاید بیش از سالهای گذشته ضرورت و اهمیت داشته باشد که در این راستا با تدوین برنامه‌های جامع و حمایت مضاعف از صنایع دستی شاهد افزایش فرصت‌های شغلی و تسهیل توسعه اقتصادی استان خواهیم بود.
رامین صادقی به افزایش بیش از 140 درصدی صادرات غیرنفتی استان اشاره کرد و افزود: سرمایه‌گذاری بر روی حوزه‌های قابلیت‌دار استان اردبیل همچون معادن یا صنایع دستی می‌تواند در پی افزایش فرصت‌های شغلی نقش اساسی در ارزآوری به استان را نیز ایفا نماید.
وی تاکید کرد: رونق تولید در حوزه صنایع دستی، رونق گردشگری و رونق گردشگری مستقیما پویایی اقتصاد استان را به دنبال خواهد داشت که در این راستا سرمایه‌گذاری بر روی نیروهای کاری هنرمند در این حوزه و تلاش در راستای فراگیری اصول صحیح تولید می‌تواند به طور مستقیم چند بخش حیاتی استان را تحت تاثیر قرار دهد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل گفت: طی سالهای گذشته صدور محصولات دستی در جهان مورد توجه خاص قرار گرفته و کشورهای مهد صنایع دستی می‌کوشند تا با اتخاذ تدابیر حمایتی و سیاستهای تشویقی موجبات رشد توسعه صادرات صنایع دستی که یکی از اقلام مهم صادراتی آنها به حساب می‌آید را فراهم سازند و این مهم شاید تلنگری برای همه ما باشد تا بتوانیم با استفاده از تجربیات نیروهای انسانی کارآمد داخل و ذوق هنری این نیروها جایگاه تولید، صادرات و تجارت صنایع دستی را بهبود و ارتقاء بخشیم.
هم‌زیستی سنت و مدرنسیم؛ راز ماندگاری فرهنگ بومی
روش زندگی قاعدتا باید در هر زمان و مکانی، متناسب با آن زمان و مکان از طرفی متناسب با امکانات و محدودیتهای افراد باشد؛ به عبارتی ساده‌تر اصولا سبک زندگی در روستا با شهر و در شهرهای مختلف با همدیگر متفاوت است.
ترکیب مناسب تمدن قدیم یا سنت با تجددی که حاصل تلاش انسان بوده یا همان صنعت، می‌تواند سبک زندگی فرانو به ما ارائه دهد، که ما هم از مزایای گذشته خودمان برخوردار شویم و هم از مزایای دیگرانی که زحمت کشیدند و به دستاورهای خوب فنی رسیدند.
ولی این که بخواهیم به یک باره تمام ارزشهای خودمان را رها و ارزشهای دیگران را بچسبیم، که یقینا با طول و عرض تاریخ و جغرافیای ما هماهنگ نیست؛ مسلما ما را دچار سرگردانی می‌کند.
و اما از منظر بسیاری از تحلیل‌گران و جامعه‌شناسان تکیه بر اقتصاد مبتنی بر فرهنگ که شامل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است، راهکار بسیار خوبی برای خروج از بحران اقتصادی و برخورداری از اقتصادی پویاست و با عنایت به سابقه تاریخی صنایع دستی در استان اردبیل، این مهم در این زمینه می‌تواند گره گشا باشد.
گزارش از: نوشین سلامت
انتهای پیام/ ع
