اصفهان| تغییر نقطه کانونی توجه پوشش زنانه به غیرت مردانه؛ حجاب و غیرت دو روی یک سکه است
رعایت پوشش اسلامی به عنوان یک رفتار مرتبط با مفهوم حیا و غیرت است که تأکید و پرداختن به مفهوم غیرت به معنای تغییر نقطه کانونیِ توجه نظری و عملیاتی ما در مسئله عفاف اسلامی و حرکت انتقالی از پایگاه پوشش زنانه به فضای گفتمانی غیرت مردانه است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، امروز با وجود گذشت 40 سال از انقلاب اسلامی مسئله حجاب یکی از مسائل مهم و پردامنه برای جریان‌های مختلف فکری و فرهنگی به شمار می‌آید اما در پرداخت این مسئله تاکنون اشتباهات زیادی صورت گرفته که یکی از آنها نگاه غیرسیستمی و نظام‌مند به موضوع بوده است. نگاه تقلیل‌گرایانه و غیرسیستمی سبب شده که تنها به یک قسمت از نظام عفاف اسلامی یعنی مسئله پوشش پرداخته شود.
زهرا مجیدی‌فر جامعه شناس، پژوهشگر و کارشناس حوزه زنان و خانواده با اشاره به نگاه در این باره می‌گوید: در چند دهه گذشته ما مسئله عفاف را تنها با محوریت مفهوم حجاب و پوشش مطرح کرده و صرفاً از همین رهگذر در پی برطرف کردن آن هستیم. این مسیر به نوعی به بن‌بست رسیده است و برای برون‌رفت از این شرایط و برطرف شدن مسئله بهتر است به دیگر مفاهیم دینی مرتبط با این موضوع پرداخته شود و در بازبینی و بازتعریف تئوری‌ها و روش‌های‌مان در برطرف کردن مسئله عفاف و حجاب به مفاهیم و پایگاه‌های جدیدی فکر کنیم.
حجاب، حیا و غیرت 3 رأس مثلث عفاف
این کارشناس مسائل زنان یکی از مهم‌ترین و مرتبط‌‌ترین مفاهیم را غیرت مردان می‌داند و می‌گوید: پژوهش در آیات و روایات این حوزه نشان می‌دهد که حجاب در تعالیم اسلامی در چارچوب نظام کلی‌تری یعنی نظام عفاف اسلامی مطرح می‌شود و در این نظام، حجاب (پوشش)، حیا و غیرت 3 رأس مثلث عفاف و مرتبط با یکدیگر هستند. به عبارتی رعایت پوشش اسلامی به عنوان یک رفتار در ارتباط متقابل با مفهوم حیا و غیرت است. تأکید و پرداختن به مفهوم غیرت به معنای تغییر نقطه کانونیِ توجه نظری و عملیاتی ما در مسئله عفاف اسلامی است. این حرکت انتقالی از پایگاه پوشش زنانه به فضای گفتمانی غیرت مردانه، یک استراتژی فرهنگی است.
وی در ادامه تصریح می‌کند: حیا یک حالت درونی نفسانی و فطری است که یکی از مظاهر آن رعایت حجاب ظاهری است و غیرت به معنای دفاع از چیزی محبوب در برابر هرگونه دستبرد و تجاوز است. اما در یک رویکرد تقلیل‌گرایانه عفاف و حجاب را تنها امری زنانه تعریف کرده و بار آن را فقط بر دوش زنان گذاشته‌ایم. در احادیث بسیاری از ائمه وجود دارد که در موارد بی‌حجابی ابتدا مرد و غیرت مردانه را مورد سؤال قرار می‌دهد. پیامبر(ص) می‌فرمایند که «هر مردی که همسرش با آرایش (بدحجاب) از خانه بیرون برود بی‌غیرت است و هر کس او را بی‌غیرت بخواند گناه نکرده است». به جرأت می‌توان گفت در سیره معصومین موارد و مصادیقی که معصومین علیهم السلام مستقیماً زن بدحجابی را مورد خطاب قرار داده باشند، یافت نمی‌شود بلکه همواره این غیرت مردان است که مورد خطاب و عتاب قرار گرفته است.
حجاب و غیرت دو روی یک سکه
مجیدی‌فر با بیان اینکه قطعاً رعایت حجاب وظیفه شرعی زنان است و این وظیفه در هیچ حالتی از آنان ساقط نمی‌شود، خاطرنشان می‌کند: حتی اگر روزی تمام مردان عالم هم بی‌غیرت باشند و از زنان بخواهند که حجاب نداشته باشند، هم‌چنان زنان ملزم به رعایت این حکم شرعی خواهند بود. در واقع پرداختن به مفهوم غیرت صرفاً به معنای تغییر نقطه کانونیِ توجه نظری و عملیاتی ما در مسئله عفاف اسلامی است. این تغییرِ توجه به هیچ وجه به معنای تحت‌الشعاع قرار گرفتن وظیفه شرعی زنان نیست. البته که حجاب وظیفه زنان است اما حجاب و غیرت دو روی یک سکه هستند.
وی ادامه می‌دهد: این دو امر احیاکننده و تکمیل کننده یکدیگرند. مرد غیرت‌مند به نگاه خود حد می‌زند و زن محجبه به پوشش خود. نگاه سالم انگیزه نمایش و جلوه‌گری را از بین می‌برد و پوشش مناسب، انگیزه نگاه را کاهش می‌دهد. در واقع حرکت انتقالی از پایگاه حجاب و تأکید صرف بر پوششِ زنانه، به فضای گفتمانی غیرتِ مردانه یک استراتژی فرهنگی است. استراتژی که ادامه همان پروژه حاکمیت بخشی به حکم الهی حجاب و عفاف است، اما منجر به تغییری اساسی در نوع نگاه و تفکر ما نسبت به این مقوله، تغییر در روش‌شناسی، برنامه‌ها و روش‌های اجرای پروژه خواهد شد.
غیرت نگاه مسئولانه و آگاهانه است
وی با ابراز تأسف از نشان دادن مفهوم غیرت به تعصب‌های بی‌جا و عکس‌العمل‌های شدید و خشن در رسانه‌ها تاکید کرد که غیرت یک ویژگی طبیعی انسان است که هر کس به صورت فطری از آن برخوردار است. امام صادق(ع) این ویژگی را به خداوند هم نسبت می‌دهند و می‌فرمایند که «خداوند غیور است و از غیرت خداوند است که تمام گناهان آشکار و پنهان را حرام کرده است». بنابراین غیرت را جزو ایمان و یکی از نشانه‌های ایمان می‌دانند. اما تصویری که این سال‌ها رسانه از این صفت ارائه کرده است، چه نسبتی با این توصیفات دارد؟ غیرت یک نگاه مسئولانه و آگاهانه است و البته با تعصب کور و بی‌جا متفاوت است. در این نگاه مسئولانه فرد نسبت به سلامت جامعه، محیط اطرافش و اهل و خانواده‌اش حساس است و آگاهانه بستر رشد و سلامت جامعه را فراهم می‌آورد. مرد غیور هم از نگاه و فکر خود در برابر ناموس دیگری محافظت می‌کند و هم ناموس خود را از نگاه‌های بیمار دیگران برحذر می‌دارد و البته این کنش قطعاً به معنای محدود کردن زنان تنها به محیط‌های عفیفانه و در خانه و قطع ارتباط آنها با محیط خارج نیست.
این جامعه‌شناس و کارشناس حوزه زن و خانواده ادامه می‌دهد: در کنار حجم عظیمی از پروژه‌های تحقیقاتی، همایش‌های علمی و فرهنگی، نهادها و سازمان‌های متولی امر حجاب و انواع و اقسام دیگر فعالیت‌‌های علمی و فرهنگی که در این سال‌ها با محوریت موضوع حجاب و پوشش انجام شده است؛ چند کار پژوهشی عمیق، چند همایش یا مجله علمی و فرهنگی، چند نهاد و مؤسسه و سازمان و در کل چند فعالیت مطلوب در حیطه مفهوم دینی غیرت صورت گرفته است؟ چرا این مفهوم مهم دینی باید زمین بماند. چرا این فضا رها شده است؟ آیا احیای سالم و مطلوب این فرهنگ و پرداختن به چگونگی اجرای آن امروزه نمی‌تواند راه‌گشا باشد؟
وی می‌گوید: سال‌ها تنها از زنان خواسته‌ایم به وظایف خود عمل کنند و وظایف مردان در این زمینه را وانهاده‌ایم. برای حاکمیت نظام عفاف اسلامی تنها به یک بعد آن پرداخته و ابعاد دیگر را به فراموشی سپرده‌ایم. پرداختن تک بعدی به این نظام، انسجام و تعادل سیستم را دچار اختلال کرده است. تا جایی‌که امروز با مردانی روبه‌رو هستیم که علی‌رغم میل زنان‌شان به داشتن حجاب آنان را از این کار منع می‌کنند یا برخی گمان می‌کنند که داشتن حجاب جزو حقوق انسانی است که فرد مختار به انتخاب آن است و همسران نباید در این حق ورود کنند، در صورتی‌که رعایت حجاب یک حکم شرعی و وظیفه الهی است و از حقوق همسری نیست.
به گزارش تسنیم اکنون باید به این مهم بیندیشیم که چگونه مفهوم غیرت را در این پروژه بارور کرده و کارآمدی حداکثری آن را به دست آورد. اندیشیدن به چگونگی اجرای این پروژه مسئله مهمی است که در این مرحله باید مورد بررسی و دقت قرار گیرد. باید بیندیشیم و گفت‌و‌گو کنیم که چگونه می‌توان این صفت انسانی را به کاراترین شکل ممکن فعال کرد. تعریف اسلامی این واژه تعیین حدود و مرز‌های آن، شیوه اعمال آن از جمله مواردی است که باید بررسی شده و به جامعه ارائه شود.
انتهای پیام/ح
