گزارش|تناقض بین زندگی واقعی و سریال‌های تلویزیونی ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در سه دهه اخیر، یکی از مهم‌ترین اتفاقات در حوزه فرهنگی و رسانه‌ای در ترکیه، ظهور شبکه‌های تلویزیونی بخش خصوصی و فعالیت گسترده آنها در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بوده است.

بازار آزاد و رسانه‌های خصوصی
مجموعه عظیم رادیویی تلویزیونی تی. آر.تی TRT به عنوان مهمترین دستگاه رسانه‌ی ملی ترکیه، یگانه نهاد رادیویی و تلویزیونی این کشور بود که با چند شبکه، تمام ترکیه را تحت پوشش قرار می‌داد.
شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی تی.آر.تی ارتباط خوب و گسترده‌ای با دو حوزه مهم و جذاب موسیقی و سینما داشتند و علاوه بر بازپخش فیلم‌های سینمایی، با ابزارهایی همچون تولید برخی سریال‌های تلویزیونی ملی و همچنین دوبله سریال‌های خارجی در این شبکه‌ها طرفداران فراوانی در ترکیه داشت.

اما در آخرین دهه قرن بیستم و از دوران تورگوت اوزال به بعد، سیاست بازار آزاد و نزدیک شدن بیش از پیش مردم به سبک زندگی غرب، ترکیه را بیشتر از گذشته تحت تاثیر قرار داد و به ویژه خاندان‌های بزرگ اقتصادی و سرمایه دار در ترکیه احساس کردند که یکی از مهمترین راهکارها برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی آنها و همچنین به دست آوردن نفوذ سیاسی به منظور تاثیرگذاری بر معادلات حزبی، اقتصادی و بانکی کشور، ایجاد شبکه‌های تلویزیونی خصوصی است.

سه حوزه حساس
با فراگیر شدن تاسیس شبکه‌های تلویزیونی بخش خصوصی، هم حوزه‌های کاری جدیدی در دنیای رسانه‌های ترکیه ایجاد شد و هم این که درآمدها و ثروت‌ کلانی، سر از رسانه‌ها در آوردند.
پیش از آن، روزنامه‌های بخش خصوصی همچون حریت، ملیت و دیگر روزنامه‌ها با فروش ضمیمه، کتاب، دایره المعارف و دیگر بسته‌های فرهنگی، ثروت‌های کلانی به دست آورده بودند اما استفاده از پیام‌های بازرگانی در شبکه‌های خصوصی، بازار بزرگی برای شبکه‌های تلویزیونی و اقتصاد ترکیه ایجاد کرد که همه چیز را در دنیای رسانه، مصرف و تولید، تغییر داد.
دومین حوزه عبارت بود از تاثیر گذاری دنیای خبر بر معادلات حزبی و تمایل برای تغییر قدرت در کشور.

اما سومین و حساس‌ترین حوزه ثروت اندوزی در تلویزیون‌های خصوصی ترکیه، بخش سریال سازی است.
در یک دهه اخیر اغلب شبکه‌های تلویزیونی ترکیه به مدد استفاده از نیروهای جوان و متخصص و استفاده از فناوری‌های سخت افزار و نرم افزار جدید، توانسته‌اند در دنیای سریال‌سازی، به موفقیت‌های کلانی دست پیدا کنند.

راز جذابیت سریال‌ها
ترکیه صاحب ادبیات پویا و توانمندی است و آن دسته از سریال‌های تلویزیونی این کشور که بر مبنای اقتباس از رمان‌ها و آثار ارزشمند ادبیات ترکیه ساخته شده، توانسته‌اند با اقبال و محبوبیت بیشتری روبرو شوند، اما در این میان  ساخت سریال‌های دیگر به سبک زندگی غربی نیز مد نظر قرار گرفته است.

لوکیشن‌ها و اماکن زیبا و جذاب تاریخی و طبیعی، تکثر فرهنگی و قومی و پوشش‌ها و لهجه‌ها، توجه به معماری، آشپزی و صنایع دستی و استفاده از هنرپیشه‌های جوان و زیبا سریال‌های ترکیه را در منطقه و جهان مطرح کرد.

اما رفته رفته شبکه‌های تلویزیونی به منظور کسب درآمد و ثروت بیشتر، بسیاری از ارزش‌ها و خطوط قرمز فرهنگی و اجتماعی ترکیه را زیر پا گذاشتند و در بسیاری از سریال‌های تلویزیونی، جهانی شکل گرفت که ارتباط چندانی با زندگی واقعی مردم ترکیه ندارد.

تا  همین چند سال پیش برخی از سریال‌های ترکیه همچون عشق ممنوع، اغلب مرزهای اخلاقی و ارزش‌های فرهنگی را در نوردیدند و برای نخستین بار تصاویری را به نمایش گذاشتند که قبل از آن در سریال‌های عمومی و خانوادگی سابقه نداشت.
اگرچه آن موج فراگیر و همچنین توجه اغراق‌آمیز و بیش از حد به نقش زنان در امپراتوری عثمانی در سریال‌های تاریخی، با نهیب‌ها و هشدارهای اردوغان تا حدودی فرونشسته است، اما هنوز هم در اغلب سریال‌های تلویزیونی ترکیه، مشکلات جدی وجود دارد که گهگاه صدای مخالفین و منتقدین را در می‌آورد.

مشکلات رایج
ارائه تصویر غلط اغراق‌آمیز و دور از واقعیت‌های اجتماعی از روابط زن و مرد در سریال‌های داستانی تلویزیونی در شبکه‌های خصوصی ترکیه، یکی از ویژگی‌های اغلب سریال‌هایی است که در سناریو و داستان آنها خیانت و ارتباط مثلثی نقش جدی دارد.
اگر چه این موضوع تمام سریال‌های تلویزیونی ترکیه را در بر نمی‌گیرد اما به طرز فراگیری در اغلب سریال‌ها به عنوان یک ضعف آشکار به نمایش گذاشته می‌شود و در این ماجراها، مردان و زنان جوانی به شکلی بسیار اغراق‌آمیز و دور از واقعیت، گرفتار عشق ناگهانی می‌شوند که برای رسیدن به معشوق، دست به خشونت، جنایت و اقدامات شگرف می‌زنند.

یکی دیگر از ویژگی‌های منفی بسیاری از سریال‌های ترکیه این است که در اغلب این سریال‌ها باندهای مافیایی، زورگو، باجگیر، تبهکاران قدرتمند و انسان‌های متنفذی وجود دارند که می‌توانند هر کاری انجام دهند و از هر دیوار و حصاری بگذرند و کسی نتواند با آنها مقابله کند.

اگرچه حمل و فروش سلاح در ترکیه چندان دشوار نیست، اما واقعیت این است که برخلاف آنچه در تصاویر رایج سریال‌های داستانی می‌بینیم، پلیس ترکیه برای کنترل امنیتی این کشور حضور قدرتمندی دارد و به نمایش گذاشتن قدرت باندهای مافیایی و تبهکار به شکل گسترده، به نفع امنیت و اعتبار ترکیه نیست و تصویر مخربی از این کشور به نمایش می‌گذارد.

در سریال‌های داستانی، اغلب مردان خانواده دارای شرکت‌هایی هستند که معلوم نیست در این شرکت‌ها دقیقاً چه اقدامی انجام می‌شود.

همه آن‌ها راننده، ماشین شیک، محافظ و خدمتکار دارند و مدیریت هولدینگ‌های بزرگی را در اختیار دارند که هیچگاه به نوع خدمات آنها اشاره نمی‌شود. این در حالی است که در دنیای واقعی در ترکیه، فقر به طرز ملموسی وجود دارد و بخش قابل توجهی از مردم برای کار و فعالیت شبانه‌روزی و تامین نیازهای خود و خانواده، به شدت زحمت می‌کشند و به نمایش گذاشتن زندگی لوکس و سرمایه داری گسترده، انطباق چندانی با تصویر واقعی ترکیه ندارد.

بر اساس بسیاری از آمار ها و گزارش های معتبر، بیشتر از 65 درصد از زنان و دختران ترکیه محجبه هستند اما در اغلب سریال‌های تلویزیونی، افراد محجبه تنها در داخل قشر خدمتکاران و کارگران و یا همسایه های سنتی قهرمان‌های داستان جای دارند و اغلب قهرمانان داستان، افراد بی‌حجاب و نیمه برهنه هستند که غالباً بر اساس الگوی تصویر برتر اروپایی یعنی موی طلایی و چشمان بور و رنگی در برابر دوربین حاضر می‌شوند.

چرا برخوردی صورت نمی‌گیرد؟

واقعیت این است که در اغلب سریال‌های تلویزیونی داستانی در ترکیه تصویری از جامعه و شهروندان این کشور نشان می‌دهد که فرسنگ‌ها با سبک زندگی واقعی مردم فاصله و تفاوت دارد اما دولت بنا به برخی دلایل سیاسی و اقتصادی کاری به کار این شبکه‌ها ندارد.

چرا که دولت بر اساس الگوها و آموزه‌های بازار آزاد به فعالیت خاندان های قدرتمند صاحبان صنعت و سرمایه نیاز دارد و در تمام اقدامات سیاسی و اقتصادی خود با آنها در ارتباط تنگاتنگ است و اگر بخواهد  رسانه‌های متعلق به این خانواده‌ها را تحت فشار قرار دهد، با مشکلات بزرگی روبرو می‌شود.

از دیگر سو بخش قابل توجهی از جوانان ترکیه با مشکلاتی همچون بیکاری و فقر دست و پنجه نرم می‌کنند و اگر قرار باشد شبکه‌های خصوصی و سریال‌های داستانی نیز به شدت تحت کنترل دولت قرار بگیرند، در آن صورت بر میزان نارضایتی های اجتماعی افزوده خواهد شد و چنین چیزی می‌تواند بر محبوبیت و سرنوشت حزب حاکم تاثیر بگذارد. این همان چیزی است که اتاق فکر حزب عدالت و توسعه به هیچ قیمتی نمی خواهد در چنین شرایطی قرار بگیرد.

به بیانی روشن و اجمالی باید گفت حزب عدالت و توسعه به منظور تداوم حیات سیاسی و اقتصادی خود، ناچار است در برابر بسیاری از اقدامات منفی شبکه های تلویزیونی بخش خصوصی و تصاویر غلطی که در سریال های داستانی به نمایش گذاشته می‌شود، با سکوت و سازش برخورد کند. اما با این حال برخی از رسانه‌های تحت کنترل اسلام‌گرایان به شکل جدی در مورد تبعات و پیامدهای این خطاهای فرهنگی و رسانه‌ای هشدار می‌دهند و معتقدند که این مشکلات روزی ترکیه و جامعه اسلامی این کشور را با مشکلات بزرگی روبرو خواهد کرد.

انتهای پیام/