مصاحبه| واکاوی انتخابات اخیر تونس؛ بررسی میزان شانس دو نامزد برای ورود به کاخ «کارتاژ»

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، انتخابات ریاست جمهوری تونس با حضور 45 درصدی مردم این کشور پای صندوق های رای به دور دوم کشیده شد. در این انتخابات قیس سعید به عنوان نامزد مستقل و نبیل القروی نامزد حزب قلب تونس دو نامزدی هستند که در دور دوم با یکدیگر رقابت خواهند کرد. نکته ای که دراین انتخابات تعجب همه را برانگیخت عدم راهیابی نامزدهای سرشناس و وابسته به کانون قدرت به دور دوم انتخابات است. به منظور بررسی چرایی این موضوع و سایر چالش‌هایی که در پیش روی انتخابات ریاست جمهوری تونس قرار دارد، گفت وگویی با جعفر قنادباشی انجام دادیم که متن آن به شرح ذیل است.

محورهای مهم این گفت‌وگو:

• عملکرد نامطلوب دولتمردان و صاحبان قدرت در تونس سبب شد تا نامزدهای وابسته به آنان از راهیابی به دور دوم انتخابات بازمانند.
• مهره‌های بازمانده از رژیم سابق تونس اجازه ندادند تا انقلاب این کشور در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی دستاورد موفقیت آمیزی داشته باشد.
• متاسفانه در تونس خواسته‌های انقلابی مردم عملا نادیده گرفته شد. دولتمردان این کشور به جای اجرایی کردن خواسته‌های مردمی به دنبال بازی‌های سیاسی راه افتادند.
• از نگاه مردم تونس دو نامزدی که به دور دوم انتخابات راه یافتند، هیچ سهمی در کم کاری‌ها و رسیدگی نکردن به مطالبات مردمی نداشتند.
• به گفته عضو هیئت عالی انتخابات تونس چنانچه نبیل القروی در دوم انتخابات پیروز شود، نتایج انتخابات به پارلمان ارسال می‌شود تا پارلمان و قوه قضائیه درباره او تصمیم گیری کنند.
• از عوامل مثبتی که سبب اقبال مردم به قیس سعید شد، این است که او یک فرد دانشگاهی، جدی و با تجربه،  فهمیده و مخالف رژیم صهیونیستی است.
•  اسلامگراها هیچ گاه به نبیل القروی رای نخواهند داد. بیشتر آنان به قیس سعید رای می‌دهند.
• در شرایط کنونی تونس نیازمند رئیس جمهور و حاکمیتی است که بر اساس ساختار داخلی این کشور باشد.

تسنیم: شما می‌دانید که درانتخابات ریاست جمهوری تونس دو نامزد به دور دوم این انتخابات راه یافتند که چندان معروف نبودند و نامزدهای سرشناس و در دایره قدرت از راهیابی به دور دوم باز ماندند. تحلیل شما دراین زمینه چیست؟

قنادباشی: عوامل متعددی در این انتخابات نقش داشتند که سبب شد این نتیجه شگفت آور و تعجب آمیز رقم بخورد. از این مجموعه عوامل می‌توان به چند عامل مهم اشاره کرد. اول، نهادینه نشدن انتخابات در تونس است. مردم این کشور به نقش انتخابات در زندگی خود آگاه نیستند. دوم، عملکرد نامطلوب دولتمردان و صاحبان قدرت در تونس است. بخشی از آنان که در دولت مرحوم محمد الباجی قائد السبسی رئیس جمهور سابق تونس حضور یافتند، از مهره‌های رژیم سابق این کشور بودند، اینان اجازه ندادند تا انقلاب تونس در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی دستاورد موفقیت آمیزی داشته باشد. به همین دلیل، مردم از کسانی که در دایره قدرت حضور داشتند، ناراضی بودند.

 شما می‌دانید در انتخابات تونس مردم حضور کمرنگی پای صندوق‌های رای داشتند. حضور 45 درصدی مردم در شعب اخذ رای برای کشوری همچون تونس تعجب آور است. چرا که فضای انتخاباتی در این  کشور بسیار آزاد بود. رقابت 26 نامزد بایکدیگر نشان می‌داد که هریک از آنان می‌توانند بخشی از آرای مردمی را به خود جلب کنند . این در حالی بود که مناظرات تلویزیونی نامزدها برای اولین بار در تونس و جهان عرب برگزار شد. این مناظرات می‌توانست توجه مردم را به خود جلب کند. با این اقداماتی که صورت گرفت، پیش بینی می‌شد ، مشارکت مردمی در انتخابات به حد قابل قبولی مثلا 60 الی 70 درصد برسد، اما چنین اتفاقی نیفتاد. نتایج انتخابات نشان داد که نه فضای آزاد حاکم بر انتخابات، نه تعداد نامزدها و نه مناظرات تلویزیونی آزاد هیچ یک نتوانست مردم را به طور گسترده به پای صندوق های رای بکشاند. در حقیقت، تصور تونسی‌ها این بود که انتخابات به معنای واقعی خود نیست، بلکه پوششی برای تایید مهره‌های رژیم سابق است. به همین دلیل، حضور کمرنگی در آن داشتند و بیشتر به کسانی رای دادند که در دایره قدرت نبودند.

تسنیم: برخی تحلیلگران براین باورند که پس از سرنگونی رژیم بن علی در سال 2011 کسانی که به هرم قدرت در تونس صعود کردند، نتوانستند مطالبات مردم را به ویژه در زمینه های اقتصای پاسخگو باشند، نظر شما دراین زمینه چیست؟

قنادباشی: دقیقا همین طور است که این تحلیلگران می‌گویند. وقتی در کشوری انقلابی رخ می‌دهد، مردم یک سری خواسته‌هایی دارند که خواهان اجرایی شدن آنها هستند. به همین دلیل انقلاب می‌کنند و رژیم حاکم را سرنگون می‌کنند. متاسفانه در تونس خواسته‌های انقلابی مردم عملا نادیده گرفته شد.  همانطوری که عرض شد، بعد از پیروزی انقلاب تونس مهره های رژیم بن علی در عرصه قدرت حضور یافتند. اتحادیه مشاغل تونس که می‌توان از آن به عنوان اتحادیه ثروتمندان این کشور یاد کرد، همچنان در عرصه تونس فعال است. این اتحادیه بازمانده ساختار رژیم بن علی است. حضور و عملکرد این عناصر باعث شد که هیچ یک از خواسته‌های مردم تونس از انقلابشان اجرایی نشود. دولتی که پس از انقلاب به هرم قدرت صعود کرد، همکاری خود را با غرب از سرگرفت. این درحالی بود که مردم تونس نمی‌خواستند دولتی بر کشورشان حکمرانی کند که مورد تایید فرانسه و استعمارگران غربی باشد. قاید السبسی مورد تایید دولت فرانسه بود. چند ماه قبل از برگزاری انتخابات ما شاهد تظاهرات جلیقه قرمزها در تونس بودیم. مردم از عملکرد دولتمردان تونسی ناراضی بودند چرا که دولتمردان به جای اجرایی کردن خواسته‌های انقلابی مردم به دنبال بازی های سیاسی راه افتادند.

تسنیم: شما می‌دانید که قیس سعید نامزد مستقل و نبیل القروی نامزد حزب قلب تونس به دور دوم انتخابات ریاست جمهور تونس راه یافتند. این در حالی است که قیس سعید از بودجه دولتی برای انجام تبلیغاتش استفاده نکرد و القروی نیز به اتهام فساد اقتصادی در زندان به سر می‌برد. در حقیقت ، جریان لیبرال و دموکراسی خواه و حتی حزب اسلامگرای النهضه  نتوانستند نامزدی را به دور دوم انتخابات بفرستند. تحلیل شما در این زمینه چیست؟

قنادباشی: در اینجا عوامل مختلفی وجود دارد. از نگاه مردم تونس دو نامزدی که به دور دوم انتخابات راه یافتند، هیچ سهمی در کم‌کاری‌ها و رسیدگی نکردن به مطالبات مردمی نداشتند،اما افرادی که در دایره قدرت قرار داشتند،  به کم‌کاری ، رسیدگی نکردن به خواسته‌های مردم، همسویی با ثروتمندان و غرب متهم بودند.

تسنیم: نکته جالب اینجاست نبیل القروی در زمان تبلیغات انتخاباتی در زندان به سر می‌برد. او مالک شبکه تلویزیون خصوصی به نام نسمه است و موسسات خیریه دارد که به افراد نیازمند کمک می‌کند. با وجود اینکه القروی به اتهام پولشویی، فرار مالیاتی و فساد اقتصادی در زندان است ، با وجود این،  به عنوان نفر دوم انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم این انتخابات راه یافت. به نظر شما علت واقعی این ماجرا چیست و چرا این اتفاق افتاد؟

قنادباشی: اگر ما جامعه تونس را به دو طیف موافق و مخالف دولت تقسیم کنیم، خواهیم دید، مخالفان از هر کسی که مورد اتهام حاکمیت قرار بگیرد، حمایت می‌کنند. وقتی که آنان فهرست نامزدهای انتخاباتی را مشاهده کردند،  نام نبیل القروی را در آن دیدند که مورد خشم و غضب حاکمیت قرار گرفته بود. بدیهی است که مخالفان به او رای دهند.

تسنیم: نبیل القروی تا یک سال قبل عضو حزب النداء تونس به رهبری قاید السبسی رئیس جمهور سابق این کشور بود.

قنادباشی : بله  اما زندانی شدن او در جامعه تونس چنین عنوان شد که یوسف الشاهد نخست وزیر این کشور می‌خواهد القروی را از رقابت‌های انتخاباتی حذف کند تا خودش به سمت ریاست جمهوری دست پیدا کند. لذا کسانی که مخالف قاید السبسی بنیانگذار حزب النداء تونس و  یوسف الشاهد نخست وزیر این کشور بودند به زندانی شدن القروی بیشتر توجه داشتند تا سابقه او در این حزب.

تسنیم: مشکلی که درباره القروی وجود دارد این است که هنوز اتهامات او مورد رسیدگی قرار نگرفته و دادگاه حکم نهایی برای القروی صادر نکرده و این درحالی است که دور دوم انتخابات تا 6 اکتبر(13 مهرماه ) برگزار خواهد شد و القروی باید در رقابت‌های این دوره شرکت کند، اما او همچنان در زندان به سرمی‌برد و دادگاه با آزادی او مخالفت کرده است. به نظر شما مقامات تونسی چگونه می‌توانند این مشکل را حل کنند؟

قنادباشی : این مشکل بسیار پیچیده‌ای است که باید مقامات تونسی آن را حل کند. محمد منصری عضو هیئت عالی انتخابات تونس هفته قبل در یک نشست مطبوعاتی گفت: چنانچه نبیل القروی در دور دوم انتخابات پیروز شود، ما این پیروزی را اعلام خواهیم کرد و پرونده نتایج انتخابات را به پارلمان ارسال خواهیم کرد تا قوه مقننه و قوه قضائیه درباره القروی تصمیم گیری کنند. به نظر می‌رسد، مقامات تونسی با توجه به قوانین و شرایط حقوقی کشورشان ناگزیرند، این مشکل را حل و فصل کنند. تمام کسانی که به  القروی رای دادند، او را نه تنها مقصر و متهم نمی‌دانند بلکه او را فردی می‌دانند که مورد غضب دولتی است که کم کاری کرده است لذا هیئت حاکمه تونس نمی‌تواند این بخش از جامعه را نادیده بگیرد. اگر این هیئت القروی را از شرکت در دوره دوم انتخابات حذف کند،  او با رای مردمی حذف نشده است. کسانی که به القروی رای داده اند اتهامات دستگاه قضایی علیه او را قبول ندارند و سیاستمداران تونسی را در زندانی شدنش مقصر می‌دانند لذا مقامات تونسی باید تدبیری بیندیشند که طرفداران القروی طی 5 سال آینده به مخالفان جدی درعرصه سیاسی تبدیل نشوند.

تسنیم: به نظر شما چرا قیس سعید به عنوان نفر اول انتخابات ریاست جمهوری تونس به دور دوم این انتخابات راه یافت؟

قنادباشی: در هر انتخاباتی یک سلسله عوامل ایجابی(مثبت) و سری عوامل سلبی(منفی) وجود دارد. از عوامل ایجایی که سبب اقبال مردم به قیس سعید شد، این است که او یک فرد دانشگاهی ، جدی،  با تجربه و فهمیده است. هنگام تبلیغات انتخاباتی، قیس هزینه‌ای نکرد که او را به طبقه ثروتمند منتسب کنند. همچنین رسانه های خارجی که در تونس فعال هستند، از قیس حمایت نکردند، اینها از جمله نقاط مثبت او هستند. نکته دیگر اینکه در تونس کسی فکر نمی‌کرد، قیس سعید رای بیاورد لذا مورد حمله نامزدهای انتخاباتی قرار نگرفت. مثلا منصف المرزوقی رئیس جمهور سابق، یوسف الشاهد نخست وزیر و عبدالفتاح مورو از حزب اسلامگری النهضه مورد حمله سایر نامزدهای انتخاباتی قرار گرفتند، اما هیچ یک از نامزدها در رقابت‌های انتخابی نکته منفی از قیس سعید مطرح نکردند، البته در شرایط کنونی تعدادی از رسانه‌های آزاد برخی نقاط ضعف قیس سعید را مطرح می‌کنند مثلا می‌گویند او توانایی مدیریت کشور را ندارد.

موضع‌گیری قیس سعید در قبال رژیم صهیونیستی از دیگر نقاط  مثبت اوست. سیاست خارجی برای تونسی‌ها بسیار اهمیت دارد مخصوصا برای کسانی که با رژیم صهیونیستی مخالفند و همسو با ملت فلسطین هستند. درحقیقت، قیس سعید دیدگاه‌های بسیار جدی علیه تل آویو دارد و به شدت با رژیم صهیونیستی مخالف است. این چنین مواضعی سبب شد تا تونسی‌های مخالف رژیم صهیونیستی و حامی ملت فلسطین به قیس سعید رای بدهند.

تسنیم: به نظر شما کدام یک از دو نامزدی که به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری تونس راه یافته اند امکان پیروزیش بیشتر است؟

قناد باشی: درست است که القروی توانایی اقتصادی دارد، اما در تونس کسانی هستند که او را شایسته ریاست جمهوری نمی‌دانند.  به اعتقاد بنده اسلامگراها هیچ گاه به او رای نخواهند داد. بیشتر آنان به قیس سعید رای خواهند داد. اسلامگراها یکی از جریان های مهم تونس محسوب می‌شود، اما متاسفانه درباره معرفی عبدالفتاح مورو به عنوان نامزد حزب النهضه مرتکب اشتباه شدند. مورو در زمان ریاست جمهوری السبسی ریاست مجلس را به عهده داشت و عملکرد خوبی از خود نشان نداد  لذا مردم تونس چندان از او راضی نبستند. بنده معتقدم آرای واقعی اسلامگراها خیلی بیشتر از این 12.5 درصدی است که مورو در دور اول انتخابات آورده است.  به هرحال، جامعه تونس یک جامعه مذهبی است و با اقدامات سکولار آمیزی که نبیل القروی انجام داده مردم رای چندانی به او نخواهند داد.

تسنیم: به نظر شما انتخابات تونس چه تاثیراتی را برکشورهای شمال آفریقا و جهان عرب برجای خواهد گذاشت؟

قناد باشی: اگر این انتخابات به سمت و سوی دموکراسی حرکت کند و بر اساس آرای مردمی شکل بگیرد، این موضوع می تواند الگویی برای کشورهای همجوار باشد و رژیم های پادشاهی را در جهان عرب نگران خواهد کرد. در اینجا باید گفت، تظاهراتی که در الجزایر شاهدیم، به دلیل آن است که مردم این کشور خواهان حذف عناصر رژیم بوتفلیقه از ساختار قدرت و برگزاری انتخاباتی سالم و شفاف هستند. مسلما انتخابات تونس در مصر تاثیرات خود را به جای خواهد گذاشت، اما چنانچه  انتخابات ریاست جمهوری تونس به صورت دموکراسی درهم ریخته برگزار شود و افرادی همچون نبیل القروی به هرم قدرت صعود کند، کشورهای عربی از این روند استقبال خواهند کرد چرا که آنها می خواهند دموکراسی به معنای واقعی خودش در تونس شکل نگیرد.

تسنیم: اگرموضوعی است که در سئوالات وجود نداشت و شما ضروری می‌دانید مطرح کنید؟

قنادباشی: آنچه که درباره شخصیت نبیل القروی جنجال آفرین شده است، رسانه‌های غربی در بخشی از آن نقش داشتند. این موضوع را باید حتما در نظر گرفت. دنیای غرب با جنجال آفرینی کوشش کرد، اسلامگرایان را متهم کند، این در حالی است که آنان خیلی منطقی وارد صحنه سیاسی و اجرایی تونس شدند و هیچگاه قدرت طلبی نکردند و همواره قدرت را به رقبای خود واگذار کردند. راشد الغنوشی رهبر حزب النهضه در عرصه داخلی تونس با جریان اکثریت همکاری کرد. در حقیقت ، جریان اسلامگرایی در عرصه سیاسی تونس عملکرد صادقانه‌ای داشت. این جریان تلاش زیادی برای وحدت و جلوگیری از اختلافات سیاسی به کار بست. اگر النهضه می‌خواست مثل یکی از احزاب سیاسی اروپایی عمل کند ، باید طی 8 سال گذشته شاهد مناقشات سیاسی و حتی جنگ داخلی در تونس بودیم. به هرحال ، در شرایط کنونی تونس نیازمند رئیس جمهور و حاکمیتی است که براساس ساختار داخلی این کشور باشد و سیاست های غربی را رد کند.

تسنیم: از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، سپاسگزاریم.

قنادباشی: خواهش می کنم.

گفت وگو از عباس سیدمیر جمکرانی

انتهای پیام/