ارتباط سنتورسازی با علم مثلثات و ریاضی / "سنتور" کنار مجسمه حکیم ‌فردوسی زاده شد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، علی‌محمد عظیمی سازنده ساز سنتور با اشاره به علاقه‌مندی به ساز سنتور از دوران کودکی گفت: در زمان کودکی به عنوان نان‌آور خانواده بودم و بضاعت مالی اجازه تهیه ساز سنتور را نمی‌داد؛ لذا دست به کار شدم و یک سنتور ساختم. بعد از فوت پدر، نزد پسرعمویم در شغل نجاری مشغول بودم و در حقیقت پیش‌زمینه کار با چوب را می‌دانستم.

عظیمی که در سال 61 به تهران عزیمت می‌کند با مهدی تهرانی آشنا می‌شود، ادامه داد: بعدها ضمن آشنایی با استاد مهدی ناظمی (تاثیری شگرف از ایشان گرفتم) در اولین مواجهه با سنتوری که به دست خودم ساخته بودم، چنین مرا خطاب کرد که دیگر از این «آشغال‌ها» نساز! به خاطر اینکه مردم آن را با سنتور اشتباه می‌گیرند و در واقع همان جا اولین درس را گرفتم! در انتخاب مواد اولیه برای ساختنِ سنتور باید خیلی دقت کرد؛ پیشتر از چوب گردو استفاده می‌کردیم. چوب این ساز باید خشک باشد تا صفحه دچار پیچش نشود و همچنین هیچ ترکی در بدنه آن نباشد.

عظیمی گفت: انواع چوب برای ساخت سنتور امتحان شده است اما به عقیده من بهترین نوع آن، چوب گردو است که البته چوب درختان گردو در نواحی مختلف، صدادهی متفاوتی در ساز سنتور دارد. همچنین به تازگی از چوب راش استفاده می‌کنند که در برخی شرایط خوب بوده و صدایی خاص تولید می‌کند.

عظیمی همچنین به نکته‌ای باریک در باب چگونگی شکل‌گیری سنتور به فرم امروزی اشاره کرد و گفت: آن‌هایی که جناب ناظمی را می‌شناختند و با او مراوده داشتند، دقیقاٌ می‌دانند ایشان در اوج هنر سازندگی سنتور فعال بود و دیگر هنرمندان همگی در سن جوانی به سر می‌بردیم. در آن دوران با مضیقه و شرایطی سخت کار می‌کردیم. ساز و آواز ممنوع بود و حتی اگر یک مضراب در وسایل کسی پیدا می‌شد، به شدت او را توبیخ می‌کردند.

عظیمی همچنین به چگونگی نخستین دیدار با استاد ناظمی و عدم همکاری هنرمندان برای دادن آدرس و نشانی اشاره کرد و گفت: من ایشان را به صورت اتفاقی در قصابی دیدم و چون این دیدار بدون واسطه بود، بسیار دلچسب و ماندگار شد. دیدن استاد برایم افتخار بود؛ چه رسد به آنکه با ایشان مصاحبت داشته باشم. خلقیاتی خاص داشت و هرگز دوست نمی‌داشت کسی درباره ساز سنتور سؤالی بپرسد. در آن سال‌ها فقط ساز ایشان در دست هنرمندان بود و حتی زنده یاد استاد پایور فقط از ساز ایشان استفاده می‌کرد و استاد ناظمی را می‌شناختم.

وی گفت: رابطه میان ما بسیار صمیمی شده بود و روزهای چهارشنبه مغازه کوچک من، وعده‌گاه ما بود. در پستوی مغازه کار موسیقی انجام می‌دادم و در بخش جلویی مغازه کابینت فروشی داشتم. با اینکه جوان بودم و تازه کار، اما فرق میان سازهای استاد ناظمی و سنتورهای دست‌ساز خودم را درمی‌یافتم. روزی از استاد درباره خاص بودن صدای سنتورهای ساخته دست ایشان پرسیدم. در پاسخ گفتند باید روی شنیدن کار کنی و اشاره می‌کرد باید در علم مثلثات و فیزیک خود را تقویت کنی!

این سازنده ساز ادامه داد: روزی از من سؤال کرد که می‌دانی چگونه زوایای ساز سنتور و این شکل هندسی را پیدا کرده‌ام؟ تصورم این بود که با استفاده از زوایای چوب و مثلثات بدین اشکال دست یافته است. استاد اما پاسخی دیگر داشت... او برایم تعریف کرد؛ روزی که قرار بود مجسمه حکیم فردوسی را در میدان نصب کنند، در حضور نماینده همه سفارتخانه‌ها در ایران، ساز حبیب سماعی را در گوشه‌ای از میدان گذاشتم و ایشان نواخت و این افراد خارجی برای نخستین بار صدای ساز سنتور را شنیدند.

عظیمی تأکید کرد: استاد ناظمی نقل می‌کردند که توجه بسیار به ساز استادشان، حبیب سماعی داشته است و روزی با دقت بسیار متوجه می‌شود که در قسمت‌هایی از ساز صدایی بسیار دلنشین به گوش می‌رسد. با متر اندازه‌گیری می‌کند و درمی‌یابد که در حد فاصله 4 سانت از بالا و پایین ساز، صدا بسیار عالی است و همین اندازه را در ساز دست‌ساز خودش پیاده می‌کند و به همین سنتور فعلی می‌رسد که طول 90 و عرض 27 سانت دارد. استاد ناظمی بعدها این اندازه گیری‌ها را با علم مثلثات و قوانین فیزیک مطابقت داده و به نتایج مثبتی دست یافته بود.

علی‌محمد عظیمی سازنده ساز سنتور اواخر هفته پیش مهمان برنامه «گفتاهنگ» در شبکه رایوییِ «گفت‌وگو» بود و این سخنان را در گفت‌وگو با این برنامه بیان کرد.

انتهای پیام/