با چه کسانی معاشرت کنیم؟

حجت‌الاسلام ادیب یزدی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی تسنیم ضمن بیان برخی شاخصه‌های آداب معاشرت گفت: در مراتب اخلاق و درجات سلوک، منزل‌گاهی به نام «اعتزال» داریم. به این معنا که فرد سالک برای در امان ماندن دین خود، از مردمی که تقیدی به دینیات ندارند، گوشه‌گیری اختیار می‌کند؛ چرا که مخالِطت و آمیختگی با مردمی که فرهنگ خود را مبتنی بر دنیاگرایی و فراموشی ارزش‌های دینی قرار دادند، مساوی است با تأثیرپذیری روح از محیط و بعد رخت بستن نور ایمان از قلب. در چنین شرایطی است که افراد به مرور زمان از تقیدات دینی فاصله می‌گیرند و بی‌تفاوتی نسبت به حدود شرعی گریبانگیر آنها می‌شود. 

وی افزود: آنگاه که انسان دین خود را در خطر می‌بیند و شاهد آن است که بسیاری از ارزش‌های شیطانی در جامعه معمول و مرسوم شده و ارزش‌های الهی به حاشیه رفته است و کسی به آن توجهی نمی‌کند، در چنین شرایطی ضروری است از مردم فاصله بگیرد؛ اما از این سخن نباید چنین برداشت شود که انسان روابط اجتماعی خود را قطع کند بلکه به این معنا است که از فرهنگ مردم فاصله بگیرد. با جامعه باشد، اما آلودۀ فرهنگ‌های غلط رایج در آن نشود؛ همان فرهنگ بی‌دینی، فرهنگ بی‌قیدی نسبت به ارزش‌هایی مثل نماز، حجاب، فرهنگ‌های غلطی مثل اسراف، زیاده‌خواهی، جمع‌آوری مال به قیمت از دست دادن آخرت و بسیاری از فرهنگ‌هایی که در جامعه مرسوم شده است. اینها مسائلی است که شیطان با ابزارهای رایج خود از آنها استفاده می‌گیرد تا گوهر ایمان را از  قلب مردم برباید. خوشا به حال فردی که در هر شرایطی بتواند دین خود را حفظ کند.

این کارشناس دینی با اشاره به اینکه گاهی مشاهده می‌کنیم حرف افرادی که از دین سخن می‌گویند، خریدار ندارد بلکه مورد تمسخر قرار می‌گیرند، گفت: خداوند در قرآن وعده داده استهزاءکنندگان را به سزای اعمال‌شان می‌رساند؛ همان‌ها که تا فرد مؤمنی لب باز می‌کند و از ارزش‌ها سخن می‌گوید، او را مورد تهمت، اهانت و تمسخر قرار می‌دهند و در مقابل، به کسی که بی‌دینی و بی‌قیدی را روش زندگی خود قرار می‌دهد، احترام قائلند. اگر انسان همرنگ جامعه شود و خود را شبیه آنها کند، یعنی دخترش مانند برخی دختران حامعه، بی‌حجاب باشند، همسرش مانند سایر زنان حد و حدود نامحرم را نداند،  نه تنها دین و آخرت خود را در معرض نابودی قرار می‌دهد بلکه باید پاسخگوی تربیت غلطی باشد که به خانوادۀ خود ارائه داد.

ادیب یزدی گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم‌السلام تأکید فراوانی نسبت به پرهیز از دنیا و فرهنگ رایج جامعه کردند و ما را از همنشینی با افراد بی‌قید و جاهل بر حذر داشته‌اند. امام کاظم علیه‌السلام در روایتی فرمود «إیّاکَ و مُخَالِطَهُ النّاس و الإنس بِهِم إلا أن تَجِدَ مِنهُم عَاقِلاً و مَأمُوناً فَآنَسَ بِه و أهرَبَ مِن سایِرهِم کَهَربُکَ مِن السِّباعِ الضّارِیه» یعنی بپرهیز از معاشرت با مردم و اُنس با آنان، مگر اینکه عاقل و امانت‌داری در میان آن‌ها بیایی که (در این صورت) با او انس گیر و از دیگران بگریز، به مانند گریز تو از درنده‌های شکاری. امام هفتم علیه‌السلام دو ویژگی عقل و امانت‌داری را برای معاشرت معرفی فرمود. عاقل یعنی کسی که دنیا را به آخرت نمی‌فروشد و آن را بر دنیا ترجیح می‌دهد. همین بیماری کرونا نشانه‌ای است برای آنکه دل از دنیا جدا کنیم، چرا که هیچ کدام از ما از فردای خود خبر نداریم. بنابراین باید دل در گروی آخرت داشته باشیم، چرا که آخرت، نهایتی ندارد و نامحدود است؛ از این جهت عقل حکم می‌کند دنیا را بر آخرت نفروشیم و به آبادانی آخرت بپردازیم؛ یا به تعبیر امیرالمؤمنین علیه‌السلام «اَلعَقلُ‌ ما عُبِدَ بِهِ‌ الرَّحمٰنُ‌ وَ اکتُسِبَ بِهِ الجَنان»؛ عقل چیزی است که با آن، خداوند رحمان عبادت می‌شود و بهشت به دست می‌آید.

وی افزود: خداوند نیز در قرآن بارها ما را دعوت به نگاه اُخروی می‌کند و از تجملات دنیا پرهیز می‌دهد؛ مثلاً در آیۀ4 سوره ضحی می‌فرماید «وَ لَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَكَ مِنَ الْأُولَىٰ» آخرت نسبت به دنیا برای شما بهتر و خیرش بیشتر است. خود اهل‌بیت وحی با وجود آنکه در مواقعی دارایی داشتند، اما زاهدانه زیستند. معمولاً کوخی داشتند، اما از هزاران کاخ برتر بود؛ برترین معلمان بشر در این خانه‌های گلی ساکن شدند و عالم را به سمت اهداف الهی مدیریت کردند. 

از دیگر ویژگی‌هایی است که امام کاظم (ع) ما را دعوت به معاشرت با آنها کرد، امانت‌دار است. اول امانتی که در دستان ما قرار دارد، دین‌مان است که از پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم‌السلام به ما سپرده شده است. ما وظیفه داریم این امانت را صحیح و سالم به نسل‌های بعدی خود انتقال دهیم. چه بسا فرزندان‌مان تقیدشان نسبت به دین و مسائل شرعی بیشتر از ما باشد و بهتر از والدین خود پاسدار حریم خداوند باشند.

انتهای‌پیام/