فرافکنی مخالفان سدسازی در حمله به سد گتوند

خبرگزاری تسنیم- رودخانه­ کارون بزرگ که در اهواز جریان دارد از به هم پیوستن دو رودخانه بزرگ کارون و دز تشکیل شده است. این دو رودخانه در 60 کیلومتری شمال اهواز، در محلی به نام بند قیر به هم می­پیوندند و رودخانه کارون بزرگ را تشکیل می­دهند.

رودخانه­ کارون از زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و شاخه­ های اصلی آن بازفت،‌منج و رودخانه خرسان می­باشند. در حال حاضر سدها و نیروگاه­های کارون 4، کارون 3، کارون 1 (شهید عباسپور)، مسجد سلیمان و گتوند روی رودخانه کارون احداث و به بهره­برداری رسیده­اند. سد گتوند پائین دست­‌ترین سد بر روی رودخانه­ کارون است و آب خروجی از سد بلافاصله در ده کیلومتری پایین دست آن در محل سد تنظیمی گتوند وارد دشت خوزستان می­شود. EC  آب رودخانه کارون تا سد مسجد سلیمان در دامنه 700-500 میکروماوس بر سانتی­متر قرار دارد. لیکن رودخانه­ ی کارون از محل سد مسجد سلیمان تا محل سد گتوند در 6  نقطه سازند گچساران را قطع نموده و علاوه بر آن از چشمه ­ها و رودخانه ­های حد فاصل مسجد سلیمان تا محل سد گتوند نیز به طور میانگین حدود 30 مترمکعب آب در ثانیه با EC متوسط 3000 میکروماوس بر سانتیمتر وارد آن می­شود به همین علت EC آب رودخانه کارون در محل سد تنظیمی گتوند در دامنه 600 تا 2700 میکروماوس بر سانتی­متر در فصول مختلف متغیر است.

نقشه موقعیت رودخانه دز و کارون

جدول زیر نمایانگر وضعیت کیفیت آب رودخانه کارون در یک دوره 14 ساله از سال 1376 لغایت 1390 قبل از آبگیری سد گتوند در محل سد تنظیمی است.

رودخانه­ دز نیز از دو شاخه اصلی سزار و بختیاری تشکیل شده و در حدود 50 کیلومتری بالاست سد دز به هم می­پیوندد و رودخانه دز را تشکیل می­‌دهند.

رودخانه­ دز پس از عبور از شهرهای دزفول و شوش و تامین بخشی از آب موردنیاز کشت و صنعت­های نیشکر 5 گانه شمال اهواز در محل بند قیر به رودخانه کارون متصل می­شود. EC رودخانه دز در شهرستان دزفول بین 500-400 میکروماوس بر سانتی­متر بوده و در انتها قبل از پیوستن به رودخانه کارون EC آن به حدود 3000 میکروماوس بر سانتی­متر می­رسد (علت افزایش EC رودخانه دز چیست، روی رودخانه دز که سد گتوند احداث نشده است).

آب خروجی از سد گتوند در محل سد تنظیمی گتوند که به فاصله 10 کیلومتری پایین دست آن قرار دارد در سه مسیر جریان می‌­یابد.

بخشی از آب خروجی از سد گتوند در رودخانه کارون، بخشی از طریق کانال احداث شده اراضی کشت و صنعت نیشکر 5 گانه شمال اهواز در شرق رودخانه کارون و بخشی نیز از طریق کانال عقیلی اراضی کشاورزی غرب رودخانه­ ی کارون را آبیاری می­کند.

رودخانه­ کارون پس از عبور از شهرهای گتوند و شوشتر در محل بند قیر و قبل از شهرهای ملاثانی و اهواز با رودخانه دز به هم پیوسته و رودخانه کارون بزرگ را تشکیل می­‌دهند.

در شمال اهواز 5 واحد کشت و صنعت نیشکر شامل: هفت تپه، میان آب، دهخدا، کارون و امام خمینی (ره) و صنایع جانبی آنها بدون مطالعه اثرات زیست محیطی این کشت و صنعت­های نیشکر روی کیفیت آب و خاک منطقه در یک دوره معینی احداث شده است.

مقدار آب موردنیاز این 5 واحد کشت و صنعت و صنایع جانبی آنها حداقل سالیانه 3 میلیارد مترمکعب است که از طریق رودخانه‌­های کارون و دز تامین می­شود، آب برگشتی از این کشت و صنعت­های نیشکر نیز به غیر از واحد کشت و صنعت دهخدا بدون هیچگونه تصفیه­ ای وارد رودخانه دز و کارون می­شود که به علت استفاده از کود شیمیایی و سموم مصرفی کیفیت آب رودخانه­‌ها را بلحاظ بیولوژیکی نیز متاثر می­‌نماید ولی در هیچ سایت و روزنامه و ... جایی ملاحظه نمی­‌شود که آب برگشتی از این واحدهای کشت و صنعت نیشکر به کجا می­ریزد و تاثیر آن روی کیفیت آب رودخانه‌­های کارون و به ویژه رودخانه دز چه میزان است.

مسئولین مرتبط با توسعه کشت و صنعت­های نیشکر به همین مقدار توسعه کشت و صنعت نیشکر بسنده نکرده و علاوه بر پنج واحد کشت و صنعت نیشکر در شمال اهواز و بدون توجه به کیفیت آب رودخانه کارون پس از اهواز با توجه به آبهای برگشتی از کشت و صنعت­های نیشکر در شمال اهواز و پساب­های صنعتی و فاضلاب­های شهرهای گتوند، شوشتر، دزفول، شوش، ملاثانی  و اهواز و همچنین آبهای برگشتی از 17000 هکتار حوضچه­ های پرورش ماهی بداخل رودخانه ­های کارون و دز و بدون توجه به اثرات زیست محیطی توسعه کشت و صنعت نیشکر جنوب اهواز روی اراضی و آب رودخانه کارون بزرگ نسبت به توسعه واحدهای کشت و صنعت نیشکر دعبل خزایی، فارابی، سلمان فارسی، امیر کبیر و میرزا کوچک­‌خان در جنوب اهواز اقدام نموده‌­اند، به گونه‌­ای که توسعه این پنج واحد کشت و صنعت نیشکر در جنوب اهواز به شدت موجب افزایش آلاینده­‌های آب در خرمشهر و آبادان شده است، به طوری که اگر آب مقطر از سد گتوند و سد دز رها شود EC آب در اهواز حداقل به 1500 میکروماوس بر سانتی متر و در خرمشهر  و آبادان به 3000-2500 میکروماوس بر سانتی متر می­رسد واین افزایش EC آّب کلا ناشی از آب برگشتی کشت و صنعت­های فوق الذکر بداخل رودخانه است.

کسانی که دیروز مسئول توسعه کشت و صنعت­های نیشکر بودند و امروز اثرات تخریبی آن را ملاحظه می­کنند، برای عدم پاسخگویی به معضلاتی که مسبب آن بوده­اند، فرار رو به جلو را انتخاب کرده و قصد دارند با فرافکنی و انداختن گناه خود به گردن دیگرا­ن ضعف خود را در سنگر سد گتوند استتار کنند تا از پاسخگویی به تصمیم­های اشتباه خود در گذشته و حال در امان بمانند.

همان گونه که بارها از طریق سایت­­های مختلف اعلام شده است، مخزن سد گتوند از 2 سال قبل به تعادل رسیده و از اول سال جاری مدیریت مخزن هم صورت نمی­گیرد.

وضعیت کیفیت آب خروجی از نیروگاه سد گتوند از اول سال 1396 تاکنون در جدول زیر قابل ملاحظه است.

همچنین از تاریخ 6/5/1390 تاکنون بیش از 45 میلیارد مترمکعب آب توسط سد و نیروگاه گتوند تنظیم شده و بیش از 11 میلیارد کیلووات ساعت انرژی برقابی تولید شده است.

جدول زیر بیانگر مطالب فوق است.

کسانی که دیروز و امروز در مورد سد گتوند منفی­‌بافی کرده و می­‌کنند، فاقد هرگونه مستنداتی است و صرفا حرف بی­‌پایه و اساس می­زنند که نیاز به ادله و اثبات ندارد، آنچه در این ­گزارش ارائه شده است مستندات به­‌روز سد و نیروگاه گتوند بوده و قابل ارائه است.

* ناصر کامجو - کارشناس مدیریت منابع آب

انتهای پیام/