فواد ایزدی: تکرار داستان تقسیم کار اروپا و آمریکا در برجام
یک کارشناس مسائل آمریکا گفت: داستان تقسیم کار اروپا و آمریکا درجریان مذاکرات برجام مجددا در حال تکرار است.
به گزارش گروه رسانههای خبرگزاری تسنیم، مقامات آمریکایی میگویند که توانستهاند برای مقابله با ایران و تغییر در برجام با طرفهای اروپایی به توافق برسند، خبری که البته از طرف اروپا هنوز تایید نشده اما تجربه نشان داده که این اتفاق آنچنان بعید هم نیست و ممکن است دوباره ایران بماند و جریان متحد شده غربی. جریانی عهدشکن که یک بار در اواسط دهه 70 و یک بار در ابتدای دهه 80 صابونشان به تن سیاستمداران دستگاه سیاست خارجی کشور خورده است. از همین رو به سراغ یکی از اساتید دانشگاه تهران رفتهایم تا جزئیات وقایع این روزها و تعاملات آمریکاییها با اروپا را بررسی کنیم. آنچه در ادامه میخوانید مشروح گفتوگوی «فرهیختگان» با فواد ایزدی، کارشناس مسائل آمریکاست.
کنگره آمریکا اخیرا لایحهای برای تحریمهای جدید علیه ایران در دستور کار قرار داده، تحریمهایی که گفته میشود تلاشی است برای جلوگیری از خروج رئیسجمهور این کشور از برجام. ارزیابی شما از مفاد لایحه تحریمهای جدید موردنظر کنگره چیست؟
متنی که در دستور کار قرار گرفته همان درخواستهای ترامپ در بیانیه هفته پیش است. او چهار درخواست را بهطور مشخص در این بیانیه مطرح کرده بود. پیشنویس این لایحه، درواقع برای پاسخگویی به درخواست ترامپ تهیه شده است. متن قانون جدید همان قانونی است که ترامپ میخواست کنگره بنویسد و الان پیشنویس آن منتشر شده است.
این در حالی است که آلمان هم دست به کار شده و طبق خبرهایی که آمده با انگلیس و فرانسه در حال لابیکردن است که تحریمهای جدیدی علیه ایران وضع کند. نمایندگان انگلیس نیز بهطور جداگانه طرح تحریم موشکی ایران را در دستور کار قرار دادهاند. در حقیقت اروپاییها هم اذعان دارند مجموعه این تلاشها با هدف جلوگیری از خارج شدن ترامپ از برجام صورت پذیرفته. با توجه به اینکه ترامپ چهارماه فرصت داد که برجام را اصلاح کنند، چه سناریوهایی قابل پیشبینی است؟
به نظر میرسد اروپا قصد دارد اینبار نقش پلیس خوب را ایفا کند. دفعه قبلی که درخصوص برجام مذاکره میشد فرانسه نقش پلیس بد را بازی میکرد. اروپاییها میگویند تحریمهایی را علیه ایران تصویب میکنند تا آمریکا از برجام خارج نشود چون احساس کردند در داخل کشور عدهای هستند که علاقه زیادی به حفظ برجام دارند. بر این اساس آنها درصددند از این وضعیت استفاده کنند و امتیازهای بیشتری بگیرند. از این جهت تهدید ترامپ به خروج از برجام برای همین است که اروپا یکسری از تحریمها را علیه ایران تشدید کند و امتیازهای بیشتری از ایران بگیرد؛ لذا آلمان و کشورهای دیگر اروپایی همان مسیری را که ترامپ ترسیم کرده است، پیش گرفتند.
یعنی معتقدید این تلاشها به تحریمی جدید منتهی میشود؟
بله، الان بخش قابلتوجهی از تحریمهای اروپا باقی مانده است. برخلاف ادعایی که شد این تحریمها از بین میرود، بخش عمدهای از تحریمهای اروپایی هنوز وجود دارد و بیشتر هم خواهد شد. طرف مقابل میتواند امتیازهای بیشتری از ایران بگیرد و راهحل گرفتن امتیاز بیشتر از منظر آنها تحریم بیشتر است، لذا از سیاستهای تحریمی برای گرفتن امتیاز بیشتر استفاده میکند.
اگر اتحادیه اروپا دست به تحریم موشکی بزند باز میتوان ادعا کرد این موضوع ربطی به برجام ندارد؟
برجام بهنوعی نوشته شد که نقض برای طرف مقابل خیلی راحت نشان داده نشود. متن خیلی توسط وکلای آمریکا بهنفع خودشان بهخوبی نوشته شد. به این جهت وقتی اعلام نقض میکنید آنها قبول نمیکنند. البته خود دولت هم بارها اذعان داشت آمریکاییها نقض برجام داشتند. با این حال نقض هم انجام دادند، ولی آمریکا کار خود را انجام میدهد و خیلی به ما کار ندارد که این تحریم را قبول داریم یا خیر. احساس طرف غربی این است که میتوانند از ایران امتیاز بگیرند، منتها به این نتیجه رسیدند که ایران با زبان خوش امتیاز نمیدهد و از این جهت میخواهند تحریم کنند تا امتیاز بگیرند.
واکنش مناسب ایران به این تحریمها چه خواهد بود؟
واکنش باید این باشد که رویکرد سیاست خارجی دولت دوازدهم بهصورت ریشهای تغییر کند. الان دریافتهایم که چه به طرف مقابل امتیاز بدهیم و چه امتیاز ندهیم تحریم میشویم. لذا میتوان اینگونه نتیجه گرفت که کشور کار خود را انجام دهد و در هر حوزهای که نیاز دارد اعم از برنامه هستهای و موشکی پیشرفت کند. طبیعی است که طرف مقابل هم تحریم خود را انجام خواهد داد. باید بهدنبال دور زدن تحریمها بود، دنبال اجرای اقتصاد مقاومتی بود. با دادن امتیاز به طرف مقابل چیزی به دست نخواهیم آورد. کشور باید کار خود را انجام دهد و با تحریمها مقابله کند. سیوچند سال است که کشور در شرایط تحریم قرار دارد و با این حال زندگی خود را کردهایم. باید همان رویه را ادامه داد و از برجام درس گرفت. همانطور که مشاهده شد امتیاز دادن به طرف مقابل الزاما به حل مشکلات کشور منتهی نمیشود.
اگر این تحریمها در چهارماه آینده تصویب نشد، فکر میکنید ترامپ در چهارماه آینده چه خواهد کرد؟
هم اروپاییها و هم اطرافیان ترامپ معتقد هستند برجام توافق خوبی است و از این جهت نمیخواهند از برجام خارج شوند؛ چراکه امتیازاتی که از ایران گرفتند برای آنها امتیازهای خوبی محسوب میشود. اعتقاد آنها این است که باید برجام حفظ شود و مضمون بیانیه ترامپ هم این بود که باید آن را تکمیل کرد. اینکه ترامپ چه میکند قابل پیشبینی نیست. اگر او بخواهد به حرف اطرافیان گوش دهد نباید از برجام خارج شود. البته مواردی را مثل ماجرای به رسمیت شناختن بیتالمقدس بهعنوان پایتخت رژیم صهیونیستی شاهد بودیم که هرچند اطرافیان ترامپ مخالف این اقدام بودند ولی او ترجیح داد به حرف نتانیاهو گوش کند؛ لذا نسبت به خود ترامپ پیشبینی راحت نیست ولی اگر او بخواهد به توصیه اطرافیان خود عمل کند خروج رسمی مطرح نیست و بیانیه او نشان داد فعلا به حرف اطرافیان گوش میدهد. به هر حال ترامپ هرطور که بخواهد میتواند از برجام خارج شود و نیاز به مقدمهسازی ندارد. او همین فردا صبح هم میتواند از برجام خارج شود. اینکه تاکنون خارج نشده است، نشان میدهد به حرف اطرافیان خود گوش میدهد.
یک نگاه وجود دارد مبنیبر اینکه در انتهای مجموعه این فضاسازیها، هدف اصلی نشاندن ایران پای میز مذاکرات منطقهای با اروپاست و بیش از هرچیز حضور منطقهای ایران مورد نظر است. این نگاه را چطور ارزیابی میکنید؟
طرف مقابل اهرمهای قدرت کشور را شناسایی کرده و احساس میکند اهرم قدرت هستهای را از ایران گرفته است. بحث موشکی و نفوذ منطقهای و اهرمهای دیگر البته هنوز وجود دارد. آنها قصد دارند این اهرمها را هم بگیرند. به هر حال تغییر حکومت ایران بهراحتی ممکن نیست و زمانی چنین موضوعی قابل تصور است که ایران ضعیف شود. چطور ضعیف میشود؟ وقتی ابزار قدرت و اقتدار ملی را از دست آن بگیرند.
نگاه دیگری وجود دارد که این تیپ فشارها قصه دوقطبیسازی در سیاست خارجی را دنبال میکند؛ تجربهای که در برجام هم رقم خورد و گروهی از مردم را به این نقطه رساندند که توافق هستهای به هر قیمتی مطلوب است. بر این اساس اجتماعیکردن مطالبه مذاکرات موشکی و منطقهای هدف اصلی است تا بهواسطه فشار افکار عمومی نظام به آن تن دهد. شما این نگاه را چطور ارزیابی میکنید؟
آمریکاییها دفعه قبل تجربه کردند که بهواسطه کار روی افکار عمومی در داخل ایران چطور توانستند امتیازات گسترده در هستهای بگیرند. به هر حال برخی در داخل جامعه را به این نقطه رساندهاند که با هدف رفع مشکلات اقتصادی و بهبود شرایط بهتر است به هر قیمتی توافق کنیم و کشور بابت هر روز تاخیر در این توافق میلیونها دلار متحمل ضرر میشود. این ادبیات قابل تکرار است. افرادی که در دولت بودند و از این ابزار استفاده کردند چون قائل به این هستند در راستای منافع ملی کشور قدم برداشتهاند نباید این اشتباه را دوباره تکرار کرد.
نباید به سمت دوگانه موشک و اقتصاد رفت چون در عمل کشوری که موشک ندارد، نمیتواند از خود دفاع کند و احتمالا سرنوشت افغانستان در انتظار آن است؛ ممکن است به آن حمله کنند و اقتصاد آن را هم از بین ببرند.
انتهای پیام/