شیخ‌الحکمایی: مجسمه‌هایی که تاکنون برای حاج قاسم ساخته شده کیفیت لازم را نداشته‌اند!/ نجابتی: تولیدات جشنواره هنر مقاومت صرفاً مخصوص موزه و گالری‌ها نیست
دبیر بخش حجم ششمین جشنواره هنر مقاومت معتقد است که هیچ‌یک از مجسمه‌هایی که تاکنون درباره حاج قاسم خلق شده، کیفیت لازم و مورد انتظار را نداشته است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، میزگرد بحث و بررسی ششمین جشنواره هنر مقاومت چندی پیش با حضور: مسعود نجابتی؛ دبیرکل جشنواره، طاهر شیخ‌الحکمایی؛ دبیر بخش حجم و مجسمهسازی و مهدی علی‌بخشی مدیر روابط عمومی جشنواره، درخبرگزاری تسنیمبرگزار شد. در این میزگرد، هریک از حاضرین به مرور اهم دیدگاه‌ها و مواضع خود درباره برپایی ششمین جشنواره جهانی هنر مقاومت پرداختند.
بررسی کارکرد گفتمان‌ساز هنر مقاومت، وضعیت تولید ادبیات و مفاهیم نظری مرتبط به هنر مقاومت، نحوه کاربردی‌سازی محصولات خلق شده در ادوار گوناگون جشنواره هنر مقاومت، دورنمای جشنواره و... از جمله محورهایی بود که در این جلسه مورد بحث و تبادل نظر حاضرین واقع شد.
مشروح بخش پیشین این میزگرد در لینک زیر قابل مشاهده است:
اکنون، بخش پایانی میزگرد بحث و بررسی ششمین جشنواره هنر مقاومت را از نظر می‌گذرانید:
برای اینکه ششمین جشنواره هنر مقاومت بتواند در عمل و فراتر از وصف، به جشنواره‌ای در مقیاس جهانی تبدیل شود، استلزامات و بایسته‌هایی وجود دارد که لازم است مورد نظر سیاستگذاران جشنواره قرار گیرد؛ در این راستا نقش و کارکرد تیم رسانه‌ای جشنواره که عهده‌دار امر اطلاع‌رسانی، انتشار اخبار و جهت‌بخشی به انگاره‌های شکل گرفته نزد افکار عمومی است، از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ برای تبدیل شدن ششمین جشنواره هنر مقاومت به جشنواره‌ای فراتر از وصف جهانی، چه اقدامات و راهبردهایی را انجام یا در دستور کار قرار داده‌اید؟
علی‌بخشی: پیش از پاسخ به پرسش شما لازم می‌دانم به این نکته اشاره کنم که زیرساخت جشنواره هنر مقاومت، زیرساختی «دلی» است. وقتی کم و کیف جوایز ما را مشاهده می‌کنید، به عمق تعهد هنرمندانی که حاضر می‌شوند در این جشنواره شرکت کنند، پی می‌برید؛ می‌خواهم بگویم با وجود تمام دشواری‌هایی که در مقطع کنونی با آنها مواجهیم، با قوت پای کار ایستاده‌ایم. بسیاری از هنرمندانی که با ما ارتباط برقرار و آثارشان را برایمان ارسال می‌کنند، کسانی‌اند که کوچک‌ترین چشم‌داشتی به جوایز پیش‌بینی شده در جشنواره ندارند و نکته حائز اهمیت برایشان این است که در اجتماع هنرمندان عرصه هنر مقاومت حضور داشته باشند.
در پاسخ به پرسش شما باید بگویم که دبیرخانه بین‌الملل ما قریب به 3 ماه است که فعالیت جدی خود را آغاز کرده و رشته‌هایی اعم از: کاریکاتور، پوستر، تایپوگرافی و پرچم و کتیبه ذیل بخش بین‌الملل ما طبقه‌بندی می‌شوند؛ سایت ما نیز به دو زبان انگلیسی و عربی پذیرای عموم مخاطبان است؛ گرچه دوست داشتیم این بستر به زبان اسپانیولی نیز فراهم شود اما بضاعت لازم را برای این کار نداشتیم؛ همچنین در این مسیر از ظرفیت ارتباطات بین‌المللی اساتید و چهره‌های شناخته شده هنرهای تجسمی کشور نظیر: استاد شجاعی طباطبایی نیز بهره خواهیم برد. خوشبختانه تاکنون بازخوردهای خوبی را دریافت کرده‌ایم و اینک برخی سایت‌های هندی‌تبار نیز در تبلیغاتشان به ششمین جشنواره هنر مقاومت ضریب می‌دهند.
نجابتی:در تکمیل نکات آقای علی‌بخشی، باید بگویم که در حوزه بین‌الملل اقداماتی هم در شهر مقدس قم آغاز شده است و در این راستا از ظرفیت نهادهایی چون: جامعة المصطفی و موسسه نسیم رحمت نیز بهره برده‌ایم؛ بدین معنا از ظرفیت طلبه‌هایی که در کشورهای آمریکای لاتین به امور تبلیغ مشهورند نیز برای معرفی جشنواره هنر مقاومت استفاده کردیم و همچنان نیز خواهیم کرد. اکنون فراخوان جشنواره به شکلی جهادی و خودجوش توسط این گروه طلاب ترجمه و در برخی سایت‌های کشورهای آمریکای لاتین منعکس شده است؛ همه این‌ها از تفضل خداوند است که همواره مسیر را برای ما هموار می‌سازد.
همان‌طور که مستحضرید، ما در بخش بین‌الملل نتوانستیم جوایزمان را مطابق با حداقل‌های جهانی تعریف کنیم؛ چراکه رقم آن بالغ بر 50 الی 60 میلیون می‌شد و ما چنین بودجه‌ای در اختیار نداشتیم؛ از این‌رو تمهیدی که اندیشیده شد این بود که به برگزیدگان این دوره از جشنواره صنایع دستی ایرانی تا سقف 10 میلیون تومان اهدا کنیم تا هم در هزینه‌ها صرفه‌جویی و هم کالای ایرانی برجسته شود. البته ارسال چنین جوایزی به خارج از کشور نیز چالش‌های خاص خود را دارد که امیدوارم بتوانیم به نحو احسن از عهده آن برآییم.
در مجموع می‌خواهم بگویم که برای شرکت‌کنندگانمان انگیزه‌های مادی ایجاد نکردیم و درپی ارائه آمار نیستیم؛ به‌شخصه اساساً اعتقادی ندارم که بخواهیم آمار و بیلان کاری به مدیران بالادستی ارائه دهیم و جشنواره را به پایان برسانیم. امیدوارم در پایان قصه، تعدادی هرچند معدود در کنارمان باقی بمانند و بتوانند برای این جبهه جهانی کاری انجام دهند؛ چه برای ایران، چه برای یمن، چه برای سوریه، چه برای عراق و چه برای دیگر ملت‌های مظلوم عالم.
یکی از اتفاقات مهمی که هم در دوره پنجم و هم در دوره ششم شاهد آن بوده‌ایم، حرکت جشنواره به سمت جوانگرایی است؛ این رویکرد در انتصاب دبیران و دست‌اندرکاران اجرایی جشنواره هنر مقاومت محسوس است؛ ازجمله نتایج اجرای این رویکرد این است که نسل جدیدی از هنرمندان جوان فرصت خوبی برای ظهور و بروز و عرض اندام پیدا کرده‌اند و چه‌بسا در آینده بتوانند جایگزین‌های شایسته‌ای برای هنرمندان باتجربه‌تر عرصه هنرهای تجسمی کشور باشند. این روند را از آغاز تا به امروز، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نجابتی:این روند در تمامی رشته‌ها یکسان نیست؛ برای مثال، در رشته‌هایی چون: مجسمهسازی یا خوشنویسی به دلیل شرایط خاص و مهارت‌های زمان‌بری که مورد نیاز است تا هنرمند به مرحله استادی برسد، چنین اتفاقی با شتاب کمتری رخ می‌دهد. اما همین روند در برخی از رشته‌های دیجیتال نظیر: تایپوگرافی، گرافیک یا نقاشی دیجیتال، محسوس و عیان‌تر است. مقصودم این است که هرچه یک تخصص به مهارت بیشتری نیاز داشته باشد، رسیدن به درجه استادی نیز در آن زمان‌برتر خواهد بود و به طبع، روندی که ما از آن صحبت می‌کنیم نیز در افق زمانی بلندتری محقق خواهد شد. با توجه به آنکه رشته‌هایی مانند: تایپوگرافی، گرافیک یا نقاشی دیجیتال با توان بچه‌های جوان متناسب‌تر است، در این رشته‌ها توفیقات بیشتری را کسب کرده‌ایم؛ اکنون مدرسان دوره‌های آموزش مجازی ما در این قِسم رشته‌ها همان برگزیدگان ادوار متقدممان هستند و فکر می‌کنم در دوره‌های بعدی برخی از همین جوانان قادر به ایفای نقش‌های بزرگتری هم خواهند بود. عزم ما طی دوره‌های گذشته تاکنون بر حفظ نیروهای جوانی که واجد ظرفیت و قابلیت هستند، استوار بوده است. درباره رشته‌های دیگر نیز لازم است زمان بیشتری مصروف شود تا هنرمندان جوان به مرز پختگی و بلوغ لازم برسند.
شیخ‌الحکمایی: جشنواره هنر مقاومت دایره موضوعی گسترده‌ای دارد؛ چه‌بسا بسیاری از موضوعاتی که تلقی عمومی از آنها متفاوت است، در مدار هنر مقاومت قرار گیرند؛ بنابراین موضوعات مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... نیز می‌توانند در دایره مفهومی وسیع هنر مقاومت طبقه‌بندی شوند که لازم است شرکت‌کنندگان به این گستره موضوعی موسع، توجه داشته باشند؛ فکر می‌کنم سربازی که مشغول حراست از حریم مزری ما است، پلیسی که موظف به کنترل شبانه معابر و خیابان‌ها است یا کاسبی که اجناس خود را به قیمت مناسب می‌فروشد و... نیز در دایره مفهومی هنر مقاومت قرار می‌گیرند؛ می‌خواهم بگویم که اکنون مقاومت در بسیاری از حوزه‌های زندگی روزمره ما جاری است و تمامی این سوژه‌ها می‌توانند دستمایه‌ای مناسب برای خلق آثار هنری از سوی هنرمندان جوان حاضر در جشنواره باشند.
یکی از مباحثی که حول محصولات خلق شده در دایره مفهومی هنر مقاومت مطرح است، نحوه کاربردی‌سازی و رساندن این محصولات به سبد مصرف عمومی جامعه است. طی پنج دوره اخیر جشنواره هنر مقاومت، محصولات متعددی در رشته‌های هنری مختلف خلق شده‌اند که بسیاری از آنها ظرفیت بالقوه مناسبی برای تجاری‌سازی و راه یافتن به بازار مصرف عمومی جامعه داشته‌اند. برای تحقق این امر، چه اقداماتی را انجام داده‌اید و چه تدابیری را در دستور کار قرار خواهید داد؟
نجابتی:ما آنچه که در حیطه وظایف جشنواره می‌گنجد را انجام می‌دهیم و رسماً اعلام کرده‌ایم که نهادهای دیگر می‌توانند از این محصولات استفاده کنند؛ حتی در دوره پنجم فایل همه آثارمان را برای نهادهای مرتبطی که فکر می‌کردیم قادرند از این آثار استفاده کنند، ارسال کردیم. بخش‌های مشخصی وجود دارند که ما به آنها نگاه کاربردی داریم و پیش‌بینی‌های لازم برای تولید انبوه آثارشان را هم کرده‌ایم؛ مثل: پرچم و کتیبه. حتی به هنرمندان حاضر در این بخش ابعاد و اندازه‌های معینی هم ارائه داده‌ایم که آثارشان را در این ابعاد تولید کنند؛ برای اینکه بتوانیم آثار این بخش را با سرعت و تسهیل بیشتری در مسیر تولید انبوه و رسیدن به مصرف عمومی قرار دهیم؛ مجموعه موکب نیز در همین زمینه فعالیت می‌کند اما این موضوع در انحصار موکب نیست و لازم است مجموعه‌های دیگری که در حوزه تولید پرچم و کتیبه فعالیت می‌کنند نیز به میدان بیایند و در این راستا مشارکت کنند. تولید پرچم‌هایی مناسبتی با استفاده از ظرفیت آثار برگزیده جشنواره، ازجمله اقداماتی است که اینک انجام می‌شود. در رشته‌هایی مثل نقاشی دیواری و حجم نیز این آمادگی وجود دارد که آثار برگزیده جشنواره در سطح شهر طراحی و اجرا شوند؛ البته این امر مستلزم آن است که سازمان‌هایی مثل زیباسازی در فرایند پیشبرد کار مشارکت کنند. اساساً نگاه ما به تولید آثار، نگاهی کاربردی است و هیچ‌یک از کارهای ما لزوما مخصوص قرار گرفتن در موزه‌ها و گالری‌ها نیستند و جملگی به این نیت طراحی شده‌اند که به متن جامعه راه یابند. حال، هرچقدر سایر دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط در این حوزه مشارکت و همراهی کنند، این روند به نحو مطلوب‌تری محقق خواهد شد.
رویکرد ششمین جشنواره هنر مقاومت در رشته حجم، معطوف به حمایت از ساخت آثاری است که ظرفیت اجرا در ابعاد بزرگ و همچنین تبدیل شدن به یادمان‌ها و مونومان‌های شهری ماندگار را داشته باشند؟ یا خلق آثاری در ابعاد کوچک که عمدتاً مناسب نمایش در گالری‌ها و موزه‌ها باشند؟
شیخ‌الحکمایی: در حوزه حجم، بسیاری از آثار متعلق به جشنواره هنر مقاومت علاوه بر اینکه می‌توانند در موزه‌ها و گالری‌ها به نمایش درآیند، ظرفیت اجرا در فضاهای شهری و ابعاد بزرگ را هم دارند. اجرای اثری با ابعاد 5 الی 6 متر در سطح شهر هم پرهزینه است و هم به سفارش‌دهنده و حامی نیاز دارد که معمولاً سازمان زیباسازی این وظیفه را عهده‌دار می‌شود؛ تصور می‌کنم باید شرایطی فراهم شود که بانیان و حامیانی غیر از سازمان زیباسازی نیز به این عرصه ورود کنند و امکان ساخت آثاری مناسب در فضاهای شهری را تسهیل سازند. اشکال مهمی که در این فرایند وجود دارد این است که گاهی کارهای غیراصولی و غیرفنی ساخته می‌شوند که انتظارات جامعه را برآورده نمی‌کنند. مثلاً هیچ‌یک از کارهایی که تاکنون درباره حاج قاسم خلق شده، کیفیت لازم و مورد انتظار را نداشته است؛ اشکال کار اینجا است که سفارش‌دهنده دقت لازم را در انتخاب هنرمند متخصص مصروف نساخته است. اینکه بخواهیم میدانی را به اسم شخصیتی نام نهیم، کار آسانی است اما در ادامه وقتی تصمیم می‌گیریم برای او یادمان یا مونومانی بسازیم، ماهیت کار سخت و پیچیده می‌شود و بسیاری از مجسمه‌سازان ما جسارت پذیرش چنین سفارش‌هایی را ندارند؛ در چنین مواردی باید به مجسمه‌سازان مجرب و متخصص مراجعه کرد تا شاهد خلق آثاری ناقص و ضعیف نباشیم. ما توان ساخت و اجرای آثار خوب و استاندارد را داریم؛ مشروط براینکه ساخت چنین آثاری به متخصصین حرفه‌ای و مجرب سپرده شود. بسیاری از هنرمندان صاحب امضای ما کارهای بسیار خوبی خلق کرده‌اند که متأسفانه جای این آثار در فضاهای عمومی و شهری ما خالی است.
چشم‌انداز جشنواره جهانی هنر مقاومت را چگونه توصیف و ارزیابی می‌کنید؟
نجابتی:امیدوارم که در آینده نزدیک بتوانیمبخشی از امور جشنواره هنر مقاومت نظیر: برگزاری کارگاه‌های آموزشی و... را در کشورهای مسلمان دیگر نیز دنبال کنیم؛ چراکه در بسیاری از این کشورها استقبال و عطش لازم برای تحقق این ظرفیت وجود دارد و بسیاری از هنرمندان ساکن در این کشورها مایلند که در کارگاه‌های آموزشی ما شرکت کنند.
شیخ‌الحکمایی: ما باید در هر شرایطی به تکلیف و وظیفه‌ای که بر دوشمان است، عمل کنیم و در این مسیر از تجربیات گذشته نهایت استفاده را ببریم؛ چراکه در دهه پنجم انقلاب، فرصت چندانی برای آزمون و خطا نداریم؛ از این‌رو لازم است با کمترین خطا پیش برویم تا به اهداف مدنظرمان برسیم.
انتهای پیام/
