منظومه‌خوانی بخشی‌های خراسان ریشه در شاهنامه دارد
یگانه، مدرس دوتار قوچانی در مصاحبه با رادیو گفت‌وگو، با اشاره به اینکه بخشی‌ها شناسنامه خطه‌خراسان بوده و دوتار نیز سجل مملکت است، گفت: بخشی‌ها تاریخ و هویت این منطقه هستند که ادبیات، شعر و شاعری را زنده نگه داشته‌اند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، محمد یگانه، نوازنده چیره‌دست دوتار در مصاحبه با برنامه "اینجا چراغی روشن است" رادیو گفت‌وگو با اشاره به اینکه بخشی‌ها در وقتِ مریضی‌های مردم نیز طبابت می‌کردند، گفت: بخشی‌ها برای جوانان روایت‌های بسیاری دارند که ریشه در شاهنامه دارد.
یگانه با بیان اینکه هنرمندان بخشی نقالی نیز می‌کنند و این روش برآمده از شاهنامه است، افزود: بنده افتخار می‌کنم که اثری در این باب جمع کرده‌ام.
وی ادامه داد: موسیقی شمال خراسان به طور کلی حماسی است چون کرمانج‌ها مرزبانان ایران بودند و دچار اسارت و کشتار بسیاری شدند، همین امر نشان می‌دهد که موسیقی این خطه ریشه در شاهنامه دارد.
یگانه با بیان اینکه این قبیل هنرها متولی مشخصی در کشور ندارد، گفت: بنده از ابتدا عاشق تهمینه و سهراب و... بودم. بخش‌های اعظم شاهنامه را حفظ هستم ولی مسئولان بارها ما را دلسرد کرده‌اند و فقط پس از مرگ است که ما را می‌شناسند.
*پیشینه دوتار یا تنبور خراسانی
همچنین عبدالرضا مجدی، پژوهشگر موسیقی اقوام که در استودیوی پخش زنده برنامه "اینجا چراغی روشن است" حضور داشت، با اشاره به بخشی از کتاب فارابی که از دوتار خراسان با عنوان "تنبور" یاد کرده است، گفت: اینکه آیا در دوره صفوی هم دوتار خراسان به سانِ امروز بوده است یا خیر، محل بحث است.
وی با بیان اینکه خراسان در گذشته یک ناحیه واحد بوده است، تصریح کرد: تقسیماتی که در مورد ولایات خراسان در دوره صفوی شکل گرفته و دارای مستندات مکتوب می‌باشد، نشان می‌دهد در دوره شاه طهماسب ولایت هرات به شاهزاده‌ها تعلق داشته است. حتی شاه عباس در هرات به دنیا آمد و کودکی خود را در این خطه سپری کرد. در این میان خراسان شرقی به مرکزیت هرات و خراسان غربی با مرکزیت مشهد شناخته می‌شد. در آن سال ابراهیم میرزا به عنوان برادرزاده و داماد شاه طهماسب، فردی آراسته به چندین هنرِ نقاشی، خطاطی، منبت کاری و حتی تنبور نوازی بوده است.
مجدی با بیان اینکه این فرد مُزین به علم ادوار –اشاره به دورها و اوزان خاص موسیقی- بوده و شاگردانی تربیت کرده و اساتیدی به نام نیز داشته است، گفت: او چندین بار هم به عنوان حاکم نقاط مختلف خراسان برگزیده شده و نقاشی‌های او به صورت "مکتب ابراهیم میرزا" درآمده است که شیوه‌ای خاص از مینیاتور را نمایان می‌سازد.
*نقش بخشی‌ها در زمان جنگ
این کارشناس موسیقی نواحی و سرگذشت کشورمان، از اساتیدی در آن روزگار که دستی در تنبور نوازی داشتند نام برد و گفت: آن افراد در مجالس بزم ابراهیم میرزا نام برده شده‌اند و حتی اسامی مقام‌های دوره صفوی از جمله عشق، حجاز، نیشابور، عراق و... نیز برده شده است.
مجدی در ادامه از افول نسبی این هنر به دلیل حمله ازبک‌ها و قتل و غارت آن‌ها در شرق کشورمان یاد کرد و افزود: استاد محمود تنبوره‌چی در این درگیری‌ها کشته شد. نکته جالب توجه دعوت از نوازندگان و خوانندگانی بود که درپی حمله ازبک‌ها، آنان را به منظور مصالحه فرا می‌خواندند و متأسفانه باز هم در آن محافل افرادی از جامعه هنری ایران کشته شدند.
وی در بخشی دیگر از این برنامه در رادیو گفت‌وگو به سه زبانه بودنِ منظومه خوانی توسط بخشی‌های قوچان اشاره کرد که شامل فارسی، ترکیِ آذری و محلی، کردی و کرمانجی است.
انتهای پیام/
