میزگرد "آثار ورود LPG به سبد سوخت خودروها" ـ ۴| ورود ایران به دوگانه‌سوز کردن ناوگان حمل‌ونقل سنگین/ چاره‌ای جز توسعه واحدهای PDH‌ نداریم

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در قانون بودجه سال 1400، بندی به‌عنوان تکلیف قانونی عنوان شد مبنی بر اینکه "وزارتخانه‌های نفت و کشور موظفند امکان احداث جایگاهها و زیرساخت استفاده قانونمند از سوخت گاز مایع (LPG) در ناوگان حمل‌ونقل با اولویت ناوگان عمومی و حمل بار را به‌کمک بخشهای خصوصی و عمومی، تا سقف مجموع دومیلیون تن در سال فراهم کند."

این بند از قانون بودجه، نه در دولت دوازدهم و نه در دولت سیزدهم اجرایی نشد و دلیل عدم اجرای آن نیز، قابل اجرا نبودن آن و درواقع غیرکارشناسی بودن آن اعلام شد.

در زمان حاضر، برخی افراد در سطح رسانه، صنعت و حتی مجلس به‌دنبال تکرار این بند غیرکارشناسی در بودجه 1401 هستند.

ازاین‌رو میزگردی در خبرگزاری تسنیم با عنوان "آثار ورود LPG به سبد سوخت خودروها" با حضور سه تن از کارشناسان انرژی کشور، مجتبی حاجی‌محمدی، محمدرضا شیرازی و سید وحید حسینی برگزار شد تا ابعاد و آثار ورود LPG به سبد سوخت خودروها را بررسی کنیم.

در بخش اول این میزگرد مشخص شد که "ورود LPG به سبد سوخت خودروها تکرار یک تجربه شکست خورده است"، "هر جایگاه جدید LPG بدون هزینه زمین، 12 تا 13 میلیارد تومان هزینه در بر دارد"، "ورود LPG به سبد سوخت خودروها با اسناد بالادستی همخوانی ندارد"، "منطقی نیست که تمام مسیری که برای بنزین و CNG طی کرده‌ایم را برای LPG طی کنیم" و "برای حمل LPG در جاده‌ها باید تانکر استاندارد آن را وارد کنیم" و "خطرات حمل LPG از حمل بنزین به‌مراتب بیشتر است".

در بخش دوم این میزگرد مشخص شد که "مقایسه کردن ایرانِ تولیدکننده سوخت با ترکیهِ واردکننده سوخت اشتباه است"، "ایران را باید با شرایط خودش سنجید و راهکار مصرف بهینه LPG را پیدا کرد"، "متوسط قیمت جهانی LPG از بنزین بیشتر است و در آینده بیشتر هم خواهد شد"، "افزایش یارانه پنهان انرژی با ورود LPG به سبد سوخت خودروها"، "اینکه ما یک فرآورده باارزش را بسوزانیم (چه در فلر و چه در خودرو) تنها به این توجیه که نمی‌توانیم از آن استفاده دیگری کنیم، درست نیست"، "اگر LPG مازاد را در پتروشیمی مصرف کنیم، یک واحد PDH می‌تواند 600هزار تن در سال محصولات با ارزش افزوده بیشتر تولید کند".

در بخش سوم این میزگرد مشخص شد که "ورود LPG به سبد سوخت خودروها با این شرایط، یک وضعیت فاجعه‌باری را رقم می‌زند"، "ایمنی مخازن LPG در برابر ضربه و فشار پایین است"، "LPG در فضای آزاد هم امکان اشتعال دارد"، "برای ورود LPG به سبد سوخت خودروها هیچ استانداردی وجود ندارد"، "مقبولیت استفاده از سوخـت‌های فسیلی در خودرو در سال‌های آینده کاهش می‌یابد"، "موافقان طرح آوردن LPG به سبد سوخت خودروها با طرح عرضه محلی LPG فرار رو به جلو دارند"، "LPG را مردم به‌خاطر ارزان بودن آن دوست دارند؛ اما اگر قیمت LPG افزایش یابد اقبال مردمی نخواهد داشت"، "اگر قیمت‌ها به‌سمت واقعی شدن برود، قیمت CNG همواره مزیت اقتصادی برای مصرف‌کننده دارد"، "اینکه بخواهیم هر سال تغییری در مسیر انرژی حمل‌ونقل کشور ایجاد کنیم درست نیست" و این سؤال مطرح شد که "چرا صادرات رسمی جای صادرات غیررسمی را نمی‌گیرد؟"

آنچه در ادامه آمده، بخش چهارم این میزگرد است؛

* منطقی نیست که وجود CNG را نادیده بگیریم و به‌دنبال LPG باشیم

تسنیم: یکی از مواردی که موافقان ورود LPG به سبد سوخت مطرح می‌کنند این است که تولید و مصرف بنزین در کشور به مرحله سربه‌سر رسیده است و چه خوب است که به‌منظور متنوع‌سازی سبد سوخت، LPG را وارد سبد سوخت خودروها کنیم و بنزینی را که از این محل صرفه‌جویی می‌شود صادر کنیم، از طرفی حدود 20 سال است که روی بحث CNG سرمایه‌گذاری کرده‌ایم و بستر خیلی خوبی در این زمینه ایجاد شده است و گاز با خط لوله به تمام کشور می‌رسد، موافقان این طرح می‌گویند ورود LPG به سبد سوخت به CNG آسیبی نمی‌زند و معتقدند اگر CNG روزانه 20 میلیون لیتر مصرف بنزین را جایگزین کرده است، 10 تا 20 میلیون لیتر در روز هم با LPG جایگزین خواهد شد، سؤال اینجاست؛ آیا نمی‌توان همین هدف‌گذاری با ورود LPG برای جایگزینی با بنزین را با توسعه CNG محقق کنیم؟

حسینی: یک قیاسی که بین CNG و LPG‌ در حال انجام است، قیاس مع‌الفارق است. در شرایط نابرابر این دو را با هم مقایسه می‌کنند. LPG را که تقریباً رایگان به دست مردم می‌رسد با CNG مقایسه می‌کنیم که سخت‌ترین استانداردها روی آن اعمال می‌شود. برای CNG،‌ استانداردها چندین برابر سخت‌گیرانه‌تر از بنزین است. اگر بخواهیم LPG‌ را با همان شرایط استانداردی که CNG‌ توزیع و مصرف می‌شود، توزیع و مصرف کنیم، این سؤال مطرح است؛ آیا تجهیزات فعلی توزیع و مصرف LPG‌ در کشور استاندارد است؟ و آیا اساساً استانداردی تعریف‌شده در بخش LPG داریم؟

این شرایطی که امروز در CNG‌ داریم، حاصل تلاش بیش از 20 سال است. کشور ما دومین منابع گازی جهان را دارد و این مزیت نسبی را داریم، کشوری هستیم که بیش از 95 درصد جمعیت آن به شبکه سراسری گاز دسترسی دارد و این کنار زیرساخت‌های CNG، مزیت دوچندانی را برای کشور در سوخت‌رسانی CNG ایجاد کرده است و این‌که بخواهیم این مزیت را نادیده بگیریم و کنار بگذاریم و به‌دنبال آوردن LPG به سبد سوخت خودروها باشیم، آیا به‌صرفه هست؟

* شاهد به ثمر نشستن میوه توسعه CNG در کشور هستیم

تقریباً با اجرای پروژه دوگانه‌سوز کردن خودروهای عمومی، هم‌اکنون روزانه 24میلیون مترمکعب CNG مصرف می‌شود که طبق پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، 25 درصد سوخت خودروهای کشور باید با CNG‌ تأمین شود. همه تأکید اسناد بالادستی، برنامه‌های میان‌مدت و کوتاه‌مدت در این راستاست که به این هدف برسیم، این هدف‌گذاری با توجه به همان مزیت‌های نسبی کشور در بخش گاز است و چند صد میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در صنعت CNG شده است و الآن نهالی که در صنعت CNG کاشته شده، با جایگزین شدن بخشی قابل توجه از مصرف بنزین با مصرف CNG، به ثمر نشسته است و اگر طرح‌های حمایتی مثل تبدیل رایگان خودروهای عمومی به دوگانه‌سوز بیشتر شود و بتوانیم همه خودروها را در این طرح بیاوریم، بسیار مفید فایده خواهد بود.

در این طرح وقتی خودرو به‌صورت استاندارد تبدیل به CNG سوز می‌شود، در کارت خودرو عبارت دوگانه‌سوز ثبت و سهمیه بنزین یارانه‌ای آن کسر می‌شود و علاوه بر آن با مصرف CNG، در مصرف بنزین نسبت به حالت قبل که تک‌سوز بوده است، صرفه‌جویی در مصرف بنزین ایجاد می‌شود که این صرفه‌جویی در مصرف بنزین، برای کشور عایدی‌های زیادی خواهد داشت.

* LPG نمی‌تواند مثل CNG در سبد سوخت خودروها نقش‌آفرینی کند

حالا سؤال این است؛ آیا LPG هم می‌تواند چنین نقشی را در سبد سوخت خودروهای کشور ایفا کند؟ قطعاً این‌طور نیست، چرا که در CNG بیست سال سرمایه‌گذاری و ایجاد زیرساخت صورت گرفته است تا به این نقطه رسیده‌ایم و میوه‌های نهال آن در حال برداشت است، قطعاً اگر بخواهیم برای LPG ایجاد زیرساخت کنیم، استانداردهای آن را تدوین کنیم و از ثمرات آن بهره بگیریم، مثل این است که قطاری راه افتاده است و ما باید این سؤال را مطرح کنیم؛ چه‌زمانی به این قطار خواهیم رسید؟ آیا زمانی که به این قطار برسیم، صرفه دارد که LPG را در خودرو بسوزانیم؟ وقتی الآن دست‌به‌نقد CNG را داریم، این‌همه شبکه و کارگاه تبدیل داریم، خودروسازی‌ای داریم که توان تولید خودروی دوگانهCNGسوز دارد، چرا باید به‌سمت توسعه LPG از ابتدا برویم؟

در سند تأمین انرژی بخش حمل‌ونقل کشور تا افق 1420 آمده است که خودروساز با این عبارت "الزام به تولید 50 درصد خودروهای شخصی داخلی با قابلیت CNGسوز شدن" ملزم شده است؛ یعنی خودروساز الزام دارد 50 درصد خودروهای تولیدی خود را پایه‌گازسوز تولید کند.

* تولید خودروهای پایه‌گازسوز نزدیک به صفر است

تسنیم: الآن این میزان چقدر است؟

حسینی: الآن نزدیک به صفر است، صرفاً تاکسی‌ها به‌صورت دوگانه‌سوز تولید می‌شوند که آن هم بر اساس تفاهم‌های موردی است و خودروساز متأسفانه نسبت به این موضوع، تعهدات خودش را اجرا نمی‌کند. خودروی EF7 را ـ که این‌همه هزینه برای آن شد و موتور پایه‌گازسوز تولید شد و صرفاً با نصب یک مخزن و یک کیت می‌توان آن را دوگانه‌سوز کرد ـ به‌صورت بنزین‌سوز تولید و عرضه می‌کنیم و این موتور با بنزین کارآیی و راندمان پایین‌تری نسبت به CNG‌ دارد، به‌صورت میدانی هم بررسی کنید می‌بینید که EF7هایی که به‌صورت بنزین‌سوز استفاده می‌شوند، استهلاک بیشتری دارند، اما EF7هایی که در گذشته و به‌صورت پایه‌گازسوز عرضه شده و مورد استفاده قرار گرفته‌اند، با استهلاک کمتر هنوز در حال کار هستند.

در بند دیگری از این سند 20ساله عبارت "الزام به تولید کلیه خودروهای سواری برای مصارف عمومی با سوخت CNG" ذکر شده؛ یعنی الزام کرده است که همه خودروهای عمومی تولیدی باید CNGسوز باشند. متأسفانه بعد از این‌همه فکر و این‌همه تصمیم‌سازی که بسیار خوب و دقیق چیده شده و مزیت‌های نسبی کشور در آن دیده شده بود، تمام ظرفیت‌های ایجادشده را داریم کنار می‌گذاریم و مجدداً داریم یک طرحی را با منافع گروهی خاص تصویب می‌کنیم و در نتیجه آن داریم یارانه پنهان را اضافه می‌کنیم، هزینه‌های کشور را اضافه می‌کنیم و خام‌سوزی می‌کنیم.

* CNG جوابگوی ناوگان حمل‌ونقل سنگین هم هست

تسنیم: موافقان ورود LPG به سبد سوخت خودروها عنوان می‌کنند که در نقاطی به‌صورت محلی سوخت LPG برای خودروهای عمومی توزیع شود، آیا صنعت CNG ظرفیت این را دارد که اتوبوس‌ها و کامیون‌های گازوئیل‌سوز را تبدیل به دوگانه‌سوز CNG کند یا باید برای دوگانه‌سوز کردن آنها به‌سراغ LPG برویم؟

شیرازی: هیچ مزیتی LPG نسبت به CNG در ناوگان حمل‌ونقل عمومی سنگین کشور هم ندارد. در تاکسی‌ها اگر بخواهیم بحث کنیم که بیشتر از 95 درصد CNGسوز هستند و یک‌بار دولت آمده هزینه کرده و این‌ها را CNGسوز کرده است و این‌که بخواهیم حالا این‌ها را از CNGسوز تبدیل به LPGسوز کنیم، کاری نشدنی است. در بخش خودروهای سنگین هم که دنیا به‌سمت آن رفته، بحث DDF است که دوگانه‌سوزی گازوئیل و CNG است.

یکی از شرکت‌های داخلی هم در این خصوص ورود کرده است و موتور پایه‌گازسوز DDF در داخل کشور تولید شده است و احتمالاً در آینده‌ای نزدیک به‌صورت رسمی افتتاح شود، این‌که برای ناوگان حمل‌ونقل سنگین هم به‌سراغ LPG برویم، ارزش افزوده‌ای ندارد.

* دولت باید برای چرایی عدم‌استفاده از گاز مایع در صنعت پتروشیمی پاسخگو باشد

اساتید دانشگاه و کارشناسان انرژی که سالها روی مباحثی چون سوخت و بهینه‌سازی آن کار کرده‌اند، قریب به اتفاق مخالف ورود LPG به سبد سوخت خودروها هستند و همه معتقدند که امروز باید درباره اینکه چرا دولت و وزارت نفت تا امروز LPG را برای خوراک واحدهای پتروشیمی اختصاص نداده‌اند و واحدهای مربوطه را توسعه نداده‌اند جوابگو باشند، نه‌اینکه امروز بخواهیم بعد از این‌همه سال، تازه به ورود LPG به سبد سوخت خودروها بپردازیم.

ما همین الآن برای واردات محصولات زنجیره پروپیلن داریم ارزی قابل توجه را از کشور خارج می‌کنیم؛ درحالی که باید به این سمت می‌رفتیم که LPG خوراک واحدهای پتروشیمی برای تولید محصولات زنجیره پروپیلن شود و این‌که چرا سمت توسعه واحدهای PDH نرفتیم، دولت و مجلس باید پاسخ دهند. در مورد استفاده از LPG در صنعت پتروشیمی شاید مطرح شود که تکنولوژی آن هنوز وارد کشور نشده است، خب، شاید یک سال یا 5 سال دیگر این تکنولوژی وارد شود، بعد ما بیاییم از یک سو، یک طرحی را مطرح کنیم که اتوگاز را توسعه دهیم و LPG را به‌سمت خودروها ببریم، از طرفی دیگر چاره‌ای جز توسعه واحدهای PDH‌ نداریم.

* عربستان در 3 سال 5 واحد PDH احداث کرده است

عربستان در عرض 3 سال 5 واحد PDH زده و درحال برنامه‌ریزی برای توسعه این واحدها است. چین که خودش یکی از تولیدکنندگان LPG جهان است، واردکننده LPG شده است و یکی از کشورهایی که صادرکننده اصلی LPG به چین بوده، ایران است، ماهانه 500هزار تن LPG داریم به چین صادر می‌کنیم که با توجه به تولید 9 تا 10 میلیون تن LPG در طول سال، داریم بخش عمده‌ای از LPG تولیدی کشور را به چین صادر می‌کنیم.

این هم که برخی مدعی این هستند که "می‌خواهیم LPG را در خودروها مصرف کنیم و به‌ازای آن بنزین را صادر کنیم" موضوعی عجیب است. آمار و ارقامی هم که در گزارش‌های رسانه‌ای موافقان ورود LPG به سبد سوخت خودروها مطرح می‌شود، آمار و ارقام ثابت و قابل اتکایی نیست، گاهی می‌گویند "یک‌میلیون تن در سال گاز مایع فلر می‌شود و به هدر می‌رود"، و بار دیگر می‌گویند "این میزان 3میلیون تن است"، و درحالی که متأسفانه آمار و ارقام مشخص و رسمی در این خصوص وجود ندارد، این آمار و ارقام غیررسمی که مرتب تغییر هم می‌کند، مبنای نوشتن طرحی شده که تقدیم مجلس محترم شده است و دارند روی آن کار می‌کنند.

فیلم بخش چهارم میزگرد "آثار ورود LPG به سبد سوخت خودروها"

پایان بخش چهارم

انتهای پیام/+