اوکراینِ زلنسکی؛ بازندۀ ردیف اولِ استعفای بوریس جانسون

خبرگزاری تسنیم ـ گروه بین‌الملل: بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس که تا چندی پیش مصمم می‌گفت استعفا نخواهد داد در نهایت پس از استعفای 51 نفر از اعضای دولت شامل دو چهره شاخص یعنی ریشی سوناک، وزیر خزانه‌داری و ساجد جاوید، وزیر بهداشت ناچار به کناره‌گیری از قدرت شد. او حتی تا ساعاتی پیش از استعفا مایکل گاو، وزیر مسکن را که گفته بود بوریس جانسون ماندنی نیست، اخراج کرده بود. به‌نظر می‌رسد او این بار هم تصور می‌کرد می‌تواند همانند چندماه اخیر از دم تیغ بگذرد و به کارش ادامه دهد اما این بار شرایط متفاوت بود.

البته بوریس جانسون تا زمان تعیین رهبر جدید حزب محافظه‌کار بر سر کار باقی می ماند.

بوریس جانسون که بود؟

در سال‌هایی که انگلیس درگیر موضوع برگزاری همه‌پرسی برگزیت بود، جانسون شهردارِ پایتخت این کشور بود. او با حمایت گسترده از کارزار حمایت از برگزیت و همراهی با چهره‌هایی چون نایجل فاراژ توانست یکی از اصلی‌ترین عوامل پیروزی این کارزار لقب بگیرد، پس از آن هم ترزا می او را به‌عنوان وزیر امور خارجه کشور منصوب کرد. ازآن‌جایی که او به‌عنوان چهره‌ای به‌شدت حامی برگزیت شناخته می‌شد و نامش با مهاجرستیزی گره خورده بود، مخالفان و منتقدان سرسختی هم به‌ویژه میان اعضای حزب کارگر داشت.

دوران حیات سیاسی جانسون پر از فراز و نشیب بود و بارها به‌دلایل مختلف درخواست برای استعفای او مطرح شد، به‌عنوان مثال جانسون در زمان وزارت خارجه در پارلمان این کشور اذعان کرد که نازنین زاغری که در آن زمان در ایران زندان بود، در ایران مشغول آموزش روزنامه‌نگاری بوده است، این موضوع سبب انتقادها و جنجال‌های زیادی علیه وی شد، در نهایت هم او در اعتراض به عملکرد ترزا می، نخست وزیر وقت درباره برگزیت استعفا داد و مدتی بعد خودش نخست وزیر کشور شد.

از زمان برگزاری همه‌پرسی برگزیت، جانسون سومین نخست‌وزیری است که استعفا می‌دهد و گویا طلسم بدشانسی‌های نخست‌وزیران پایانی ندارد.

جانسون با اظهارنظرهایی چون مقایسه زنان برقع‌پوش با صندوق پست و تصمیم برای تبعید پناهجویان به روآندا، چهره‌ای مهاجرستیز و بیگانه‌ستیز از خود به نمایش گذاشته بود.

اما انتقادها جایی به اوج خود رسید که رسوایی《پارتی گیت》رخ داد، مشخص شد بوریس جانسون در روزهای قرنطینه کرونایی، خودش با نقض قوانین و محدودیت‌ها در مهمانی شرکت کرده است، کار تا جایی بالا گرفت که چند هفته قبل جلسه رأی اعتماد به او برگزار شد که البته با کسب اکثریت آرا نخست وزیر ماند، اما دوباره طرح اتهاماتی علیه کریس پینچر، معاون رئیس حزب محافظه‌کار مربوط به سوءرفتار جنسی سبب شد دوباره آتش انتقادها از جانسون شعله‌ور شود. پیش از این اتهامات علیه کریس پینچر، پنج نماینده دیگر حزب محافظه‌کار هم با اتهام سوءرفتار جنسی مواجه شده بودند. این موارد، تماشای فیلم مستهجن در جلسه مجلس عوام از سوی نیل پاریش، اتهام سوءرفتار جنسی عمران احمدخان علیه یک کودک و همچنین سوءرفتار جنسی دیوید واربرتون علیه زنان را شامل می‌شود. ماه گذشته نیز یک نماینده حزب محافظه‌کار که نامش فاش نشد به‌اتهام تجاوز بازداشت شد. همچنین اتهاماتی علیه راب رابرتز مربوط به آزار و اذیت یکی از کارمندانش مطرح شد. مجموع این اتفاقات سبب شد جانسون که البته خودش اذعان کرد از اتهامات علیه پینچر آگاه بوده با وجود این، حکم انتصاب او را امضا کرده است، علاوه بر چالش‌های قبلی با اتهام ناتوانی در مقابله با فساد اخلاقی حزب هم مواجه شود.

پیامدهای استعفای بوریس جانسون

انگلیس در جنگ اوکراین هم همسو با آمریکا و پیشروتر از همه کشورهای اروپایی کنار اوکراین ایستاد و کمک‌‌های مالی و نظامی برای آن فرستاد. بوریس جانسون نخستین رهبر خارجی بود که پس آغاز جنگ علیه اوکراین به این کشور رفت و با زلنسکی، رئیس جمهور دیدار کرد.

بنابراین می‌توان گفت یکی از نخستین پیامدهای کناره‌گیری جانسون، در موضوع جنگ اوکراین خود را نشان می‌دهد. با توجه به بحران اقتصادی جدی در این کشور، وزرای اقتصادی جانسون شامل ریشی سوناک بارها هشدار داده بودند کنار حمایت از اوکراین باید به شرایط داخلی و اقتصاد کشور هم توجه کرد.

مورد دوم آنکه با رفتن بوریس جانسون، یکی از اصلی‌ترین نمادهای اسلام‌هراسی و مهاجرستیزی دولت این کشور کنار رفته است. هرچند بخش زیادی از این سیاست‌ها سازمان‌یافته و ریشه‌دار است اما احتمالاً نبود جانسون دست‌کم در کوتاه‌مدت، فضای ملتهب این روزهای مهاجران و اقلیت‌های نژادی و مذهبی این کشور را آرام کند.

سومین پیامد مهم این کناره‌گیری بحث درخواست اسکاتلند برای برگزاری همه‌پرسی استقلال است‌. جانسون از مخالفان جدی برگزاری مجدد چنین همه‌پرسی‌ای است و در آخرین ساعت‌های نخست‌وزیری باز هم با درخواست وزیر اول اسکاتلند برای برگزاری همه‌پرسی مخالفت کرد. ممکن است با کنار رفتن جانسون، مسیر برای برگزاری همه‌پرسی استقلال در اسکاتلند و همچنین گسترش فعالیت‌های حزب شین فین در ایرلند شمالی که آن هم به‌دنبال افزایش اختیارات و حتی جدایی است، هموار شود.

به‌عنوان آخرین پیامد احتمالی این استعفا می‌توان به موضوع برگزیت اشاره کرد. بوریس جانسون تا حد زیادی از حامیان برگزیت سخت یعنی جدایی حداکثری و سریع انگلیس از اتحادیه اروپا بود، در نتیجه کناره‌گیری او از قدرت سبب امیدواری بروکسل و ایرلند شمالی شده است که پروتکل ایرلند شمالی لغو نشود و مرز سخت میان ایرلند شمالی و جمهوری ایرلند برقرار نشود. دولت جانسون گفته بود که می‌خواهد بخش‌های زیادی از پروتکل ایرلند شمالی را در اختلاف بر سر مقررات گمرکی بین بریتانیا و اتحادیه اروپا لغو کند.

گزینه‌های جانشینی بوریس جانسون

ریشی سوناک جدی‌ترین گزینه جایگزینی بوریس جانسون است. وزیر خزانه‌داری دولت بوریس جانسون که دومینوی استعفاها از روز سه‌شنبه با کناره‌گیری او آغاز شد یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های جانشینی است، البته بحران‌های اقتصادی اخیر انگلیس سبب کاهش محبوبیت او میان مردم شده است.

 ساجد جاوید دیگر گزینه مطرح‌شده است، وزیر بهداشت دولت جانسون که پیشتر هم وزیر کشور بوده است،  همراه با سوناک روز سه‌شنبه استعفایش را تقدیم جانسون کرد. جاوید هم در نامه استعفایش نوشته بود که دیگر به بوریس جانسون به‌عنوان رهبر حزب اعتماد ندارد.

بن والاس، وزیر دفاع دولت بوریس جانسون، یکی از گزینه‌هایی است که گمانه‌زنی‌های زیادی درباره احتمال جانشینی او مطرح شده است. والاس کنار شخص بوریس جانسون از جدی‌ترین حامیان حمایت از زلنسکی در اوکراین بودند.

از دیگر گزینه‌ها می‌توان به لیز تراس، وزیر امور خارجه کشور اشاره کرد. او در زمان تصدی پست وزارت تجارت خارجی نقش زیادی در امضای توافق‌های تجارت آزاد با کشورهای شرق آسیا چون ژاپن و پیشبرد ایده "بریتانیای جهانی" داشت، تفکری که در آن انگلیس به‌دنبال یافتن شرکای جدید در دنیا و بازیابی نقش موثر خود در نظام جهانی می‌گردد.

پنی موردانت از حامیان سرسخت برگزیت و جرمی هانت هم از دیگر گزینه‌های مطرح هستند. جرمی هانت، وزیر سابق بهداشت در سال 2019 رقیب بوریس جانسون برای تصدی نخست‌وزیری بود که در نهایت عرصه رقابت را به جانسون واگذار کرد.

الهام عابدینی، دانشجوی دکترای مطالعات بریتانیا

انتهای پیام/+