کارشناس غربی: واردانیان از عوامل مهم پیچیدگی وضعیت در قفقاز است
اظهارات رئیس‌جمهور آذربایجان و نخست‌وزیر ارمنستان مبنی بر اینکه کشورهایشان متقابلاً حاکمیت و تمامیت ارضی یکدیگر را به رسمیت می‌شناسند، پیشرفتی تعیین‌کننده در مسیر صلح بود، اما موضوع پیچیده‌تر شد و مانع جدیدی به نام واردانیان ایجاد شد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، مائوریتزیو گری، کارشناس سابق خاورمیانه و شمال آفریقا فرماندهی متحد ناتو، در مقاله‌ای که در پورتال سیاسی پولیتیکو نوشت، بیان کرد: در نشستی که در پراگ برگزار شد، اظهارات الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان و نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان مبنی بر اینکه کشورهایشان متقابلاً حاکمیت و تمامیت ارضی یکدیگر را به رسمیت می‌شناسند، پیشرفتی تعیین‌کننده در مسیر صلح بود، اما موضوع پیچیده‌تر شد و مانع جدیدی ایجاد شد و نقش روسیه فاش شد.
گری بر این عقیده است که روبن واردانیان الیگارش روسی-ارمنی مانع خاصی برای صلح بین آذربایجان و ارمنستان است.
این کارشناس می‌نویسد واردانیان که در ایروان به دنیا آمده است، ثروت خود را در دوره «سرمایه‌داری گانگستری» که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شده بود به دست آورد. این فرد که عنوان «پدر بورس اوراق بهادار روسیه» را از آن خود کرد، ابتدا شانس خود را در سرمایه‌گذاری‌های بانکی امتحان کرد و بعداً به عضویت هیئت‌مدیره برخی از شرکت‌های غول‌پیکر روسی درآمد. بسیاری از این شرکت‌ها در حال حاضر در لیست تحریم‌های غرب قرار دارند.
علاقه ناگهانی واردانیان به قره‌باغ
در این مقاله آمده است واردانیان که پس از ترک وطن خود در سال 1985 در روسیه زندگی می‌کرد، سال گذشته به طور ناگهانی تابعیت روسیه را ترک کرد و قصد خود را برای نقل‌مکان به قره‌باغ اعلام کرد.
گری خاطرنشان می‌کند که الیگارشی که تاکنون علاقه چندانی به قره‌باغ نشان نداده بود، احساس می‌کرد که فرصتی برای کسب سود وجود دارد.
در این مقاله آمده است که دو معدن طلا در قره‌باغ دو هفته پس از بازگشت به آن منطقه فعالیت خود را از سر گرفتند.
این کارشناس خاطرنشان می‌کند که زمان ورود واردانیان به قره‌باغ قابل توجه است: او در زمانی آمد که آذربایجان آماده آغاز مذاکره با رهبری ارمنی منطقه قره‌باغ بود. آن‌ها به نوبه خود سیگنال‌هایی را به طرفین باکو ارسال کردند که آینده خود را به عنوان یک اقلیت محافظت شده در آذربایجان به رسمیت می‌شناسند. اما اکنون آن‌ها تحت رهبری واردانیان تغییر موضع داده‌اند و به یک مانع تبدیل شده‌اند.
گری همچنین تأکید می‌کند که مواضع الیگارش و ایروان نیز متناقض است: نگرانی این است که اکنون واردانیان می‌تواند از نفوذ خود برای برگرداندن نظر جامعه ارمنی قره‌باغ علیه صلح استفاده کند. این برای منافع باکو و ایروان فاجعه‌بار خواهد بود.
تحلیلگر می‌پرسد: چگونه واردانیان ناگهان چنین نفوذی در قره‌باغ پیدا کرد؟ چه کسی به او کمک کرد تا این کار را انجام دهد؟
این مقاله تأکید می‌کند که روسیه به طور سنتی متحد ارمنستان در منطقه بوده است. با وجود این، پاشینیان آشکارا از سازمان پیمان امنیت جمعی به رهبری روسیه انتقاد می‌کند. این را می‌توان به طور غیرمستقیم به عنوان انتقادی از خود کرملین درک کرد.
گری سپس در مورد روابط واردانیان با مسکو صحبت می‌کند.
این کارشناس خاطرنشان می‌کند که همه الیگارش‌های روسیه تحت حمایت رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین عمل می‌کنند و به همین دلیل است که شکی وجود ندارد که واردانیان، مرد کرملین است.
نویسنده خاطرنشان می‌کند که اوکراین با در نظر گرفتن این موضوع، تحریم‌هایی را علیه این کشور اعمال کرد.
کریدور واردانیان
این کارشناس می‌نویسد روسیه که با میانجیگری خود جنگ 2020 را متوقف کرد، در قره‌باغ بسیار فعال است و نیروهای حافظ صلح خود را در اینجا مستقر کرده است. اتحادیه اروپا نیز به روند صلح در منطقه پیوسته است. در چنین شرایطی، هدف اصلی کرملین این است که از این روند خارج نشود.
او می‌نویسد که نیروهای حافظ صلح روسیه همچنین کریدور لاچین را که ارمنستان و قره‌باغ را به هم متصل می‌کند، کنترل می‌کنند. این نیز راهی است که واردانیان برای حمل سنگ معدن دارد.
این کارشناس خاطرنشان می‌کند که صلحبانان روس مانع حمل‌ونقل سنگ معدن نمی‌شوند.
به گفته وی، اگرچه حمل‌ونقل طلای استخراج شده از طریق این کریدور، روند صلح را به طور جداگانه نابود نمی‌کند، اما اقدامات واردانیان یک سابقه خطرناک ایجاد می‌کند.
در این مقاله آمده است که اقدام فعالان آذربایجانی در اعتراض به بازگشایی ذخایر سنگ طلا در قره‌باغ باعث شده تا کریدور لاچین تقریباً بسته شود.
او می‌نویسد که بستن کریدور در سراسر جهان محکوم شد، مشروعیت فعالان آذربایجانی زیر سؤال رفت و گفته شد که آن‌ها توسط دولت آذربایجان سازمان‌دهی شده‌اند.
در این مقاله آمده است که محاصره، حمل غذا و دارو به قره‌باغ را با مشکل مواجه کرده و شکی نیست که یک بحران انسانی رخ داده است، اما شدت این رویداد هنوز مشخص نیست.
طایفه قره‌باغ
گری می‌نویسد که در ابتدای محاصره، واردانیان در مصاحبه‌های گسترده با رسانه‌های روسی رهبری خود را اعلام کرد، اما با طولانی شدن روند، او مجبور شد از اهداف و انگیزه‌های ورود خود به قره‌باغ دفاع کند.
بر اساس نظر کارشناس، وضعیت فعلی ممکن است درگیری جدیدی ایجاد کند.
او همچنین خاطرنشان می‌کند که تا زمانی که پاشینیان به نخست‌وزیری ارمنستان رسید، از دهه 1990، بیشتر قدرت در دست ارامنه قره‌باغ بود که در اولین درگیری قره‌باغ شرکت داشتند.
اگرچه این افراد در حال حاضر هیچ قدرت اداری ندارند، اما نفوذ کافی برای مخالفت با هرگونه روند صلح را دارند.
به گفته گری، در چنین شرایطی، اگر روسیه تصمیم به خرابکاری کامل در روند صلح بگیرد، بلوک افراد مورد نظر به راحتی می‌تواند به اهرم مسکو تبدیل شود.
این کارشناس تأکید می‌کند که در حال حاضر درگیری مسلحانه به نفع مسکو نیست، اما صلح را هم نمی‌خواهد.
به گفته وی، اکنون سر روسیه با اوکراین گرم است و علاقه‌مند است که درگیری قره باغ تا زمانی که از اوکراین فارغ نشده، در حالت منجمد باقی بماند و هر از چند گاهی ظاهر شود.
به گفته گری، اگر جامعه جهانی نمی‌خواهد این اتفاق بیفتد، باید هر چه زودتر به احیای مذاکرات اساسی بین آذربایجان و ارمنستان دست یابد.
به گفته این کارشناس، جامعه بین‌المللی می‌تواند این کار را با پایبندی آذربایجان به وعده خود مبنی بر حفاظت از حقوق، امنیت و میراث ارامنه قره‌باغ و همچنین تضمین ارمنستان مبنی بر احترام به تمامیت ارضی آذربایجان انجام دهد.
گری مقاله خود را با توصیه‌ای به ارامنه قره‌باغ به پایان می‌رساند: اما مهم نیست که چه اتفاقی می‌افتد، مردم محلی قره‌باغ باید بفهمند که دو طرف برای صلح در اینجا مبارزه می‌کنند، اما نه روسیه و نه واردانیان یکی از این طرف‌ها نیستند.
لازم به ذکر است که از 21 آذرماه امسال تعدادی از شهروندان آذربایجانی در جاده لاچین - خانکندی در حوالی شهر شوشا تجمع کرده و خود را به عنوان فعالان محیط زیست معرفی کردند.
به گفته معترضان، آن‌ها راه را نبسته‌اند و به خودروهای کمک‌های بشردوستانه و فوریت‌های پزشکی اجازه عبور داده‌اند. آن‌ها خواستار نظارت بر ذخایر طلا و مس در قره‌باغ هستند. اما طرف ارمنی آذربایجان را متهم می‌کند که در پشت این اقدام، محاصره ارامنه قره‌باغ و ایجاد بحران انسانی است.
در سال 2020، در نتیجه جنگ 44 روزه دوم قره‌باغ، آذربایجان کنترل بخشی از قره‌باغ و 7 ناحیه اطراف آن را به دست گرفت. در آن سال، نیروهای حافظ صلح روسی پس از توقف جنگ با بیانیه مشترکی که توسط رهبران آذربایجان، ارمنستان و روسیه امضا شد، در کریدور لاچین و خط تماس قره‌باغ مستقر شدند.
مناقشه قره‌باغ که در سال 1988 آغاز شد به درگیری نظامی بین آذربایجان و ارمنستان منجر شد. منطقه قره‌باغ آذربایجان و 7 ناحیه مجاور آن تا زمان توافق آتش‌بس در سال 1994 در اشغال ارمنستان بود.
نویسنده: حمید قدسی آذر کارشناس مسائل قفقاز و ترکیه
انتهای پیام/
