‘İran-Çin Yakınlaşmasının Ardından Ortadoğu’yu Yeni Bir Jeopolitik Yapılandırma Bekliyor’

Tesnim Haber Ajansı - İran, Doğu Asya’yı Avrupa’ya bağlayan kadim İpek Yolu’nun yeninde canlandırılmasını destekliyor. Peki, Çin’in 2013 yılında açıkladığı bu jeopolitik projede İran’a hangi rol düşüyor? Rus siyaset uzmanı ve Doğu bilimcisi Vladimir Sajin, Tahran’ın bu projeye katılmasıyla Ortadoğu’yu yeni bir jeopolitik yapılandırmanın beklediğini söyledi.

Çin’in projesini desteklediğini açıklayan İran’ın ruhani lideri Ayetullah Ali Hamaney’in danışmanı Ali Ekber Velayati, İpek Yolu’nun canlandırılmasıyla Pekin’in bazı üstünlükler elde etmesine olumlu baktıklarının altını çizdi.

’21. Yüzyıl İpek Yolu’ projesinin hayata geçirilmesiyle Çin’in etkisini Pasifik’ten İngiltere’ye kadar yayacağını belirten Sajin, “Bu planın kilit halkalarından biri Çin’den Myanmar, Bangladeş, Hindistan, Pakistan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, İran, Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Avusturya, Almanya, Belçika, Fransa, İngiltere güzergahına sahip yüksek hızlı tren. Tahmini maliyeti 150 milyar dolar olan bu projenin 2020-2025 yıllarında tamamlanması planlanıyor. Çin, resmi açıklamasında, Türkiye sınırlarından da geçecek demiryolunun Urumçi-Tahran kısmının yapımına başlandığı duyuruldu” dedi.

‘ÇİN’İ TANITMA AMACI TAŞIYOR’

Yeni İpek Yolu’nun yardım etkinliği değil, tamamen pragmatik bir proje olduğunu kaydeden Sajin, “Projenin temel amacı, Asya bölgesinin yeraltı kaynaklarını Çinli yatırımcılar için erişilir hale getirmek ve Çin mallarını Avrupa’ya ulaştıracak en rahat yolu açmak. Bu proje lojistik, enerji, inşaat ve kültür alanlarındaki işbirliği sayesinde sadık ülkeler kuşağını oluşturma yoluyla, Çin’i küresel politikada ABD’yle karşılaştırılabilecek bir oyuncu olarak tanıtma amacını taşıyor. Bir yandan başta Çin olmak üzere Uzakdoğu, diğer yandan Avrupa, AB. Ortada da gelirlerin düşük, ama demografik beklentilerin ve yeraltı kaynakların büyük olduğu ülkeler bulunuyor. İran da işte bu ülkeler arasında yer alıyor” yorumunda bulundu.

İran’ın Batı Asya’da dominant rollerden birini oynadığını kaydeden Sajin, “İran’ın büyük bir hidrokarbon kaynağı olduğunu hatırlatmak gereksiz. Gelişmiş altyapıya sahip İran, Kuzey’i Güney’e ve Batı’yı Doğu’ya bağlayan kara ve deniz yollarının kesiştiği yoğun bir kavşak. Bu yüzden Ortadoğu’da stratejik konuma sahip İran’ın Çin tarafından yeni İpek Yolu’nda belirleyici rol oynayabilecek bir ülke olarak değerlendirilmesi çok doğal” diye konuştu.

İRAN, PROJEYE 6 MİLYAR DOLAR YATIRIM YAPACAK

İran’ın da bu projeye büyük ilgi duyduğunu, ülke yönetiminin bu projeye 2022’ye kadar 6 milyar dolar yatırım yapmayı kabul ettiğini hatırlatan Sajin, bu konuyla ilgili şu değerlendirmede bulundu:

“Kazvin’de, 3 Eylül günü, Uluslararası İpek Yolu Belediye Başkanları Forumu açıldı. Foruma 57 ülkeden misafirler katıldı. Forumda konuşan Ali Ekber Velayati, ülkesinin İpek Yolu projesinde önemli bir transit aşama olduğuna işaret etti. İran’ın bu projede kilit rol oynayacağını belirten Velayati, İran’ın Bander Abbas ve Çabahar limanlarının deniz ve kara yollarını birbirine bağlayan önemli birer kavşak olduğunu ve Çin tarafından amaçlarına ulaşmak için mükemmel bir seçim olarak görüldüğünü söyledi.

‘İRAN VE ÇİN, İŞBİRLİĞİNİ ETKİNLEŞTİRİYOR’

Velayeti’ye göre, Çin, İran’ın halihazırda en büyük ticari partneri ve iki ülkenin dış politikaları yavaş yavaş birbirine yaklaşmakta. Gerçekten de İran ve Çin son aylarda çeşitli alanlardaki işbirliğini önemli ölçüde etkinleştirdi. Çin Başkanı Şi Jinping, yaptırımlar kalktıktan sonra İran’ı ziyaret eden ilk dünya lideri oldu. Bu çok önemli bir adım. Jinping’in geçtiğimiz ocak ayındaki Tahran ziyareti sırasında iki ülke arasında, ekonomi, sanayi, kültür ve adalet alanındaki işbirliğine ilişkin 17 anlaşma imzalandı. İki ülke arasındaki ilişkilerin gelişimine ve ticareti genişletmeye yönelik 25 yıllık kapsamlı program, karşılıklı ticaretin 10 yılda 600 milyar dolara ulaşmasını sağlamalı”.

Tahran’ın yeni İpek Yolu projesine katılımının iki ülkeyi birbirine daha da yakınlaştıracağını kaydeden Sajin, “Böylece Ortadoğu’yu yeni bir jeopolitik yapılandırma bekliyor. İran, İpek Yolu’nu ‘kazan kazan yolu’ olarak görüyor” dedi.