İran, Uydu Fırlatma Yöntemini Değiştirecek

Tesnim  Haber Ajansı- Çoğunluğu uyduların yapımını, fırlatılmasını ve kullanımını içeren ve yaklaşık 64 yıllık geçmişe dayanan uzay endüstrisi, her zaman yeni teknolojilerin büyümesinin temel taşı olmuştur. Bunun bir nedeni, gereken daha yüksek performansı elde etmektir, diğeri ise uydu fırlatmanın yüksek maliyetiydi.

Uzay ekonomisi şu anda yaklaşık 400 milyar dolara ulaşmış durumda ve 20 yıldan kısa bir süre içinde 1,1 trilyon dolara yükselmesi öngörülüyor. Uzay yolculuğu alanında geleneksel fırlatma aracının kullanımı halen yeterli ilgi görüyor, ancak uzaya uydu gönderme konusunda yenilikçi çözümler her zaman tartışılır.

Hafif ve minik uydularının geliştirilmesi ve fırlatma işlemi için çeşitli yöntemlerin kullanılması uzay fırlatma alanındaki yenilikçi alanlar arasındadır.

Bu yöntemlerden biri, uçaktan fırlatılan bir uydu taşıyıcı roketi kullanarak yükün yörüngeye çıkarılmasını sağlamaktır.

Bu yöntem, faydalı yük ağırlığı  üzerinde kısıtlamalar getiriyor, ancak ekonomik ve hazırlanması kolaydır. Aslında taşıyıcı uçak, uyduyu atmosferin yoğun tabakasının büyük bir bölümünü kaplayan yaklaşık 10 km yüksekliğe taşımaktan sorumludur.

Fırlatıcı uçaklar aynı rolde yüzlerce kez kullanılabilir, bu da ciddi bir ekonomik tasarruf sağlar ve uydu taşıyıcı da kurtarılabilir ise daha da ekonomik olacaktır.

Uçakla fırlatmanın avantajlarından biri, sabit fırlatma üslerinde kötü hava durumunun üstesinden gelme olasılığıdır. Normalde hava koşullarının elverişsiz olması durumunda uzaya fırlatma iptal edilir, ancak bir uçağın fırlatma rampası olarak kullanılması durumunda, uygun hava koşullarına sahip bölgelere gitmek ve fırlatmak mümkündür.

Belirtilmelidir ki bu yöntem, Amerika Birleşik Devletleri'nde son yıllarda kıtalararası balistik füzeler için test edilmiştir.

Fırlatma yönteminin etkinliğini azaltan sebeplerden biri, aslında roketin uçağın kanat altından yatay olarak serbest bırakılmasıdır.

Şu ana kadar dünyada iki şirket bu yöntemle uyduları başarılı bir şekilde yörüngeye gönderdi ve yaklaşık 10 şirket bu teknolojiyi geliştiriyor. Pegasus bu konuda yaklaşık yirmi yıllık bir geçmişe sahip ve ikinci uzay şirketi Origin Orbit son yıllarda bu alana girmeyi başardı.

Geçen haftalarda İran'daki Uzay Teknolojileri Günü münasebetiyle yayınlanan haberlerde, ülkenin uzay sektörünün İran İslam Cumhuriyeti Ordusu Hava Kuvvetleri'ne ait Boeing 747 uçağını fırlatma aracına değiştirmeye ilgi gösterdiği belirtildi.

Bazı kaynaklar, Ordu Hava Kuvvetleri ile Ulusal Uzay Ajansı'na bağlı Uzay Araştırmaları Enstitüsü arasında imzalanan mutabakatın bu konu ile alakalı olduğunu yorumladı.

Yeni yöntem, havacılık sektörü ve uzay alanında iyi bir bilgi birikimine sahip olan İran'ın uydu fırlatma işlemlerinde kullanılabilir.

Virgin Orbit şirketi, söz konusu yöntemle ilgili iki araç geliştirdi. Küçük uyduları yörüngeye gönderecek olan LauncherOne roketi ve LauncherOne için rampa görevi görecek olan Cosmic Girl isimli 747-400 numaralı uçak. Cosmic Girl, LauncherOne’ı kanadı altında 10 kilometre yüksekliğe kadar taşıyabilmek üzere tasarlandı. Roket tam olarak bu yükseklikten bırakılacak ve tek ana motoru ateşlenip uzaya fırlatılacak. Sonrasında roket ayrılarak ikinci bir motor ateşlenerek aracı yörüngeye doğru ittirecek.

Bu uzay şirketi yaklaşık 10 yıllık bir çalışmanın ardından Kasım 2018 test aşamalarına girdi.

Virgin Orbit’in Cosmic Girl isimli uçağı, kanadındaki 21 metrelik roketle ilk uçuşunu yaptı. Uçuş sırasında uçak ve roketin son derece uyumlu olduğu gözlendi. Alçak dünya yörüngesine uydu göndermenin daha hızlı ve az maliyetli yolunu arayan Virgin Orbit’e ait uçak, kanadına yerleştirilen roketle birlikte ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Cosmic Girl adı verilen Boeing 747-400 tipi uçak, kanadına yerleştirilen 21 metre uzunluğundaki roketle birlikte havalandı.

Şimdiye kadar LauncherOne üzerinden NASA uyduları da dahil olmak üzere pek çok uydu gönderildi.

21.33 metre uzunluğa ve 25,8 ton ağırlığa sahip LauncherOne roketin bu özelliği İran yapımı Safir uydu taşıyıcısına çok yakın. LauncherOne dünyanın alçak yörüngesine 330 kiloya kadar ağırlık taşıma kapasitesine sahip. LauncherOne roketi ayrıca, 230 km yüksekliğindeki bir yörüngeye 500 kg yük kaldırabilir.

İran'ın Safir-1 uydusu 250 km yüksekliğindeki bir yörüngeye 50 ila 60 kg yük taşıyabilir, bu da en iyi durumda LauncherOne'ın sekizde biri.

Her bir LauncherOne lansmanının maliyetinin 10 ile 12 milyon dolar arasında olduğu tahmin ediliyor ve maksimum taşınabilir yük ağırlığı varsayıldığında, kilogram başına maliyet rakamı 20 bin ila 24 bin dolar tutuyor. Bu hafif fırlatıcılarla alçak yörüngeye uydu fırlatmak için makul bir rakam olarak kabul edilir.

Dünyaya kıyasla İran'daki düşük maliyet dikkate alındığında, ülkede uydu fırlatmak için bu yöntemi kullanmak oldukça ekonomik olacaktır.

Ayrıca, bu tür bir görev için gerekli olan fırlatma aracı, sahadaki mevcut platformlarından çok az zaman ve maliyetle geliştirilebilir ve bu da maliyetleri azaltacaktır.

Operasyon geçmişi olan bir diğer uydu taşıyıcı roket Pegasus, 1,27 metre çapında ve 18,5 ton ağırlığına sahip ve üç aşamalıdır.

Aslında, Devrim Muhafızları'nın Kased-1 adlı roketi buna çok yakın, ancak Pegasus, Dünyanın alçak yörüngesine 440 kg'dan daha fazlasını taşıyabilir; Bu, Pegasus'un alçak yörüngeye taşıma kapasitesinin İran yapımı Kased-1 uydu taşıyıcının kapasitesinden en az 15 kat yüksek olduğuna işaret ediyor.

13. hükümetin uzay endüstrisine yaklaşımı ile ülkenin uzay programının büyümesinin hızlanması, yakın gelecekte ticari aşamaya gelmesi ve İran'ın ihtiyaç duyduğu uyduların uzaya gönderilmesi umulmaktadır.