ABD, Azerbaycan’dan Ne İstiyor?

Tesnim Haber Ajansı- Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Joe Biden, Bağımsızlık Günü ve iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının 30. yıldönümünü dolayısıyla Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'e hitaben bir mektup yazdı.Bu yazıda önemli konulara değinen Biden'ın mektubunu ele alacağız.

Başkan Biden'ın kaleme aldığı mektup, Azerbaycan Bağımsızlık Günü vesilesiyle Cumhurbaşkanı Aliyev ve Azerbaycan halkını tebrik etmekle başlıyor, ancak asıl mesajlar daha sonraki cümlelerde aktarılıyor.

Biden mektupta, "Amerika Birleşik Devletleri ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında enerji ve uluslararası güvenlik alanında işbirliği, tarihin önemli dönemlerinde verimli sonuçları olmuştur. Azerbaycan, Avrupa ve dünya enerji pazarlarının güvenliğinin sağlanması ve istikrara kavuşturulmasında önemli bir rol oynamaktadır." diyor.

Biden ilk mesajında, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Avrupa'yı Rusya'nın enerji şantajından kurtarmasında önemli bir rol oynadığına dikkat çekerek şöyle devam ediyor: 

"Azerbaycan'ın Ukrayna'nın egemenliğine verdiği desteğin yanı sıra Ukrayna'ya insani ve enerji yardımı önemli bir mesaj gönderiyor.

Amerika Birleşik Devletleri, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki diplomatik temasları yoğunlaştırmaya ve Azerbaycan'ın tüm Kafkasya ve Trans-Hazar bölgesinin gelişmesine izin verecek ekonomik, ulaşım ve kişilerarası bağlarını kurmaya yardım etmeye hazırdır.”

"Güney Kafkasya" yerine "Kafkasya"yı kullanan Biden, "Trans-Hazar”a atıfta bulunarak Azerbaycan'ı Orta Asya ve Hazar Havzası'nın Avrupa'ya ihracatında önemli bir ortak olarak görüyor.

ABD'nin öncelikle Rusya'yı Avrupa petrol ve gaz piyasasından çıkaracağı için Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ve Orta Asya'nın enerji kaynaklarına duyulan ihtiyaçtan bahseden Biden, Azerbaycan ve Orta Asya ülkelerinin Avrupa pazarından  büyük bir paya sahip olacağını dile getiriyor.

Biden ikinci mesajında,bölgelerdeki enerji kaynaklarını Avrupa'ya taşımak için Rusya’nın sadece Kafkasya'dan değil, Orta Asya'dan da çekilmesi gerektiğini vurgulayarak, bunun ana koşullarından birinin Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan'ın doğrudan bir yol bulması olduğunu söylüyor. 

Ancak Rusya, Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan arasında doğrudan müzakereler yapılmasını  ve herhangi bir barış anlaşmasının imzalanmasını istemiyor ve her fırsatta süreci baltalamaya çalışıyor.

Biden üçüncü mesajında Azerbaycan'ın Ukrayna'nın egemenliğini desteklemeye devam etmesi ve ülkeye insani ve enerji yardımı sağlaması gerektiğini belirterek, Bakü petrolünün İkinci Dünya Savaşı'nda olduğu gibi Rusya-Ukrayna savaşında da Ukrayna'nın zaferini kolaylaştırmak için rol oynadığını vurguluyor.

Amerika Birleşik Devletleri genel olarak Azerbaycan Cumhuriyeti'ni dünya siyasetinde, özellikle bölgede önemli bir ülke olarak değerlendirerek bu ülkeyi uluslararası terörle mücadelede lider olarak yorumluyor.

Başka bir deyişle, Azerbaycan Cumhuriyeti ABD tarafından hammaddesi olan ve zayıf bir Sovyet Cumhuriyeti olarak değil, bölgede ve hatta Avrupa ve Avrasya'da çok etkin ve önemli bir ortak olarak görülmektedir. 

Ancak ABD'nin söz konusu mektuptaki talepleri Azerbaycan Cumhuriyeti'ni de hedef alıyor. Washington, Azerbaycan hükümetine  ülke çıkarları için bazı adımlar atması yönünde bazı tavsiyelerde bulunuyor. Biden'in mektubunda "Azerbaycan'ı, tüm Azerbaycanlıların temel hak ve özgürlüklerini koruyan demokratik yönetim ve reformlar yönünde gerekli adımlar atmaya çağırıyoruz." ifadesi kullanıldı.

Bu mesaj, Amerika Birleşik Devletleri'nin Azerbaycan Cumhuriyeti'nden beklenen cevabı almaması halinde muhalefet gruplarını hükümete karşı kışkırtacağı ve destekleyeceği yönünde bir tehdittir.

Azerbaycan'da muhalefet partileri de bu mesajı Joe Biden'ın Azerbaycan Cumhurbaşkanı'ndan demokrasi talebi olarak yorumluyor.

Her şeye rağmen Azerbaycan Cumhuriyeti şu anda Avrupa enerji piyasasında rol oynamaya ve Orta Asya enerjisini Avrupa'ya göndermeye çalışıyor.

Ermenistan ile doğrudan görüşmeler, barış anlaşması, ekonomik ve ticaret ilişkileri açısından en çok istekli taraf Azerbaycan'dır.

Ukrayna'ya destek konusunda, her ülke elinden gelenin en iyisini yapıyor ve Azerbaycan da bir istisna değil; Ancak Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kendi sorunları var ve Karabağ bölgesinin çoğu henüz kurtarılamadı ve kurtarılan toprakların altyapısı mahvolmuş durumda ve mayınlarla dolu.

ABD'nin Dağlık Karabağ Barış Planı

Ermenistan'a barış teklif eden Azerbaycan Cumhuriyeti'dir, ancak önerileri sözde kabul eden Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, pratikte Rusya'yı takip edip Moskova merkezli Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nde Azerbaycan'ı şikayet ediyor. Erivan'da ise düzenlenen mitinglerde yeni savaş sloganları atılıyor.

Rusya'nın Bölgedeki Askeri Varlığı

Moskova'nın Ermenistan'da askeri üsleri var.  Azerbaycan Karabağ’ında ise Bakü'nün resmi kontrolünde olmayan bölgede "Barış Gücü" adı verilen Rus askeri güçleri Karabağ Ermenilerinin güvenliğini sağlamak gerekçesiyle bulunmaktadır.

ABD’nin asıl amacına bakmaksızın Azerbaycan Cumhuriyeti için demokratik reform çağrısı olumludur. Serbest seçim hakkı, halk oyu ile hükümet organlarının oluşturulması ve ifade ve basın özgürlüğü çok iyi kavramlardır. Bunlar Azerbaycan Anayasası ve yasalarında da yer alıyor, ancak Amerika Birleşik Devletleri için bu konular neden önemli? Bu sorunun cevabı mektubun sonunda yer alıyor.  Biden mektubunda, “Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşla uluslararası güvenliğin temel direklerini baltalamaya çalıştığı bu küresel istikrarsızlık döneminde ABD, Azerbaycan'ın bağımsızlığına ve egemenliğine verdiği desteği bir kez daha teyit ediyor.” diyor.

Aslında ABD, Rusya'nın oyunun hiçbir kuralını tanımadığı için yarın veya öbür gün Azerbaycan'ın bağımsızlığına ve milli egemenliğine saldırabileceği konusunda Bakü’yü uyarırken Azerbaycan’ın ABD’nin yanında yer aldığı müddetçe onu koruyabileceğini ima ediyor.

Kısacası ABD Başkanı Biden’ın Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e yazdığı mektup övgü ve önerinin yanı sıra tehdit içermektedir.

ABD Başkanı Biden’ın yazdığı mektubun özeti şu şekilde;

“Amerikan halkı adına sizin ve Azerbaycan halkının Bağımsızlık Günü'nü kutluyorum.

Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşla uluslararası güvenliğin temel direklerini baltalamaya çalıştığı bu küresel istikrarsızlık döneminde ABD, Azerbaycan'ın bağımsızlığına ve egemenliğine verdiği desteği bir kez daha teyit ediyor. Önümüzdeki yıllarda ve on yıllarda ilişkimizi genişletmeyi dört gözle bekliyoruz.

Azerbaycan'ın Ukrayna'nın egemenliğine verdiği desteğin yanı sıra Ukrayna'ya insani ve enerji yardımı önemli bir mesaj gönderiyor. Teröre karşı küresel mücadeleye yaptığınız önemli katkıları da takdir ediyoruz. ABD, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki diplomatik temasları yoğunlaştırmaya yardım etmeye hazır.

Şimdi Güney Kafkasya'da kalıcı barışı sağlamak için önemli bir fırsat için umut zamanı. Amerika Birleşik Devletleri, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki diplomatik temasları yoğunlaştırmaya ve Azerbaycan'ın tüm Kafkasya ve Trans-Hazar bölgesinin gelişmesine izin verecek ekonomik, ulaşım ve kişilerarası bağlarını kurmaya yardım etmeye hazırdır. Azerbaycan'ı, tüm Azerbaycanlıların hak ve temel özgürlüklerini koruyan demokratik yönetim ve reformlar yolunda maksatlı adımlar atmaya çağırıyoruz.

ABD, Azerbaycan'ın bağımsızlığına ve egemenliğine verdiği desteği yeniden teyit ediyor.

Bağımsızlık Günü'nde Azerbaycan halkına en iyi dileklerimi iletiyorum.”