Ukrayna Krizi; Dünya’da Enerji Güvenliği Ve İran'ın Rolü

Tesnim Haber Ajansı- Ukrayna'daki savaş hem dünya siyasetini hem de küresel enerji piyasasını sarstı ve dünya ekonomisi üzerinde önemli bir etki bıraktı.Krizden yaklaşık üç ay geçerken, birçok ülke ortaya çıkan zorlukları anlamaya çalışıyor. 

Dünya, son on yılda birkaç istikrarsızlaştırıcı olay yaşadı.Bu krizlerin her biri, dünya çapında gıda ve enerji fiyatlarının artmasında önemli bir rol oynamıştır. Bu krizlerin en önemlisi şöyle; 2008 Ukrayna krizi, Arap dünyasında halk ayaklanması (Arap Baharı), Suriye'deki savaş, göç sorunu, dünya genelinde sığınmacı sayısının artması, dünyada popülizmin yükselişi, ABD ve Çin gibi büyük güçlerin ticaret savaşı, İngiltere'nin AB'den çekilmesi, koronavirüs salgını, ABD'nin Afganistan'dan rezil bir şekilde çekilmesi ve son olarak 2022'deki Ukrayna krizi.

NATO'nun yayılmacı politikası ve Avrupa Birliği'nin artan tehditlerine misilleme olarak Ukrayna’da patlak veren savaş küresel ekonomi ve enerji için temel bir sorun oluşturdu. Dolayısıyla taraflar ortaya çıkan güvenlik sorunu gidermek için bir çözüm arayışında. Rusya, Batı ve Avrupa ülkelerinin artan yaptırımlarına enerji ihracatı yasağını uygulayarak karşılık verebilir. Küresel gıda zinciri ve enerji için ciddi sonuçları olack kriz, dünya çapındaki ülkerlerin ekonomileri üzerinde domino etkisi bırakabilir.

Rusya ve Ukrayna, küresel enerjide önemli aktörlerdir. Rusya, dünyanın üçüncü büyük petrol üreticisi ve ihracatçısı. Kriz aynı zamanda dünyanın dört köşesindeki insanların günlük yaşamlarını ve çalışma hayatını ciddi şekilde etkileyecektir. Ukrayna'daki durum ve anlaşmazlğın uzaması göz önüne alındığında, bu krizin kısa vadede çözülmesi pek mümkün görünmüyor. Bu çatışmanın küresel piyasalar üzerindeki etkisi artacak ve dünyadaki ülkeler ve ekonomileri üzerinde çok ciddi bir etkisi olacaktır. Bazı AB üyesi ülkelerin Rusya'nın enerji ithalatına olan bağımlılığı bu ülkeler üzerindeki baskıyı artırmıştır. Bu durumda ABD hükümeti, Amerikan şirketlerinin Rus enerji üretiminin geliştirilmesine yatırım yapmasını yasakladı ve Amerikan vatandaşlarını Rus enerji üretimine yatırım yapan yabancı şirketlere katılmamaya çağırdı.

Ancak bu ülkeler, Rusya'ya olası geniş kapsamlı ambargo uygulamayı reddettiler. Buna karşın Moskova da, enerjiyi Batı ve Avrupa yaptırımlarına karşı koz olarak kullanıyor. Burada Rusya'nın bazı Avrupa Birliği ülkelerine ihracatını durdurduğunu, ancak Rus gazının Avrupa'ya akmaya devam ettiğini belirtmekte fayda var. Birçok ekonomi uzmanının yorumlarının aksine, Batı ve Avrupa Birliği (AB) tarafından uygulanan yaptırımlar Rusya ekonomisine yıkıcı bir darbe indirmeyi başaramadı ve Rusya karşı karşıya kaldığı zor durumda ekonomisini korumayı başardı.

Yukarıda belirtilen durum ve uluslararası sistemdeki düzen ve güvenlikteki değişim göz önüne alındığında, aslında uluslararası barış ve güvenliğin sağlanmasında geleceğin en önemli aktörlerinden biri İran'dır. Bunun nedeni dünyanın en önemli stratejik noktalardan birinde yer alması ve istikrar ve güvenlikle ilgili kriterlerin çoğunluğuna sahip olmasıdır. Avrupa ülkeleri şu anda en büyük gaz tedarikçisini değiştirmek istiyor veya en azından enerji ihtiyaçlarını farklı ülkelerden karşılamak istiyorlar. Bu nedenle, dünyanın en büyük ikinci gaz rezervi sahibi olan İran'a ilgi gösteriyorlar.
Avrupa, enerji güvenliğini artırmak için Rus gazına alternatif kaynak arayışlarında. Rusya enerjisine bağımlılık Avrupa'yı Orta Asya ve Kafkasya'da güvenli ve alternatif enerji kaynakları aramaya ve bu bölgelerde iddialı projeler gerçekleştirmeye yöneltti. Burada önemli olan konu, Orta Asya enerjinin Avrupa’ya sunulmasında İran'ın kapasitesi göz ardı edilmemesidir.

İran, iki açıdan küresel enerji piyasasının ilgi odağı oldu. Önce, ülkenin jeopolitik konumu, ardından İran'ın küresel enerji güvenliğindeki hayati rolü. Aslında İran'ın dış dünyayla olan bağlantılarından biri olan enerji, uzun vadede Tahran’ın Batı tarafından uygulanan yaptırımları kaldırmaya yönelik stratejik hedeflerinden biri olacak. Bu, ülke kalkınması yönünde yabancı olanakları kullanmak, uluslararası engelleri kaldırmak ve en önemlisi orta ve uzun vadede İran’ın uluslararası bir fırsat olarak sunmak için Tahran’ın dünya meselelerine katılması gerektiğini gösteriyor. Bu konu, ülke kalkınmasının yanı sıra dış politika hedeflerinde güç kazanması için de bir araçtır.