Toz Bulutlarına Karşı Eyleme Geçme Kararının BM'de Onaylanması
Tahran Zirvesi kararının Birleşmiş Milletler'de onaylanması, sınırda yaşayan vatandaşların mağduriyetlerinin azaltılması ve tüm dünya ülkelerinin toza karşı önlem alma zorunluluğunun getirilmesi gibi önemli kazanımlarla sonuçlandı.
Tesnim Haber Ajansı- İran'ın uzun yıllardan beri tozla uğraşsa da bu konu 2022 yılının ilkbahar ve yaz aylarında her zamankinden daha görünür hale geldi ve 2022 yılının başından itibaren ülkenin 26 ilin bu olaya dahil olduğunu gördük ve bunun ciddiyeti o kadar fazlaydı ki, o zamanlar başkent de dahil olmak üzere ülkedeki birçok şehirde kirlilik endeksi 500'dü.
O dönem bu şiddetli tozun sadece İran ile sınırlı kalmayıp tüm bölgeyi etkilediği açıklanmıştı; ayrıca yapılan araştırma, İran’ın ülke sınırları dışında 270 milyon hektarlık toz merkezlerinden etkilendiğini ortaya koydu.
Bu çalışmalar, tozla mücadele için yapılacak her türlü eylemin bölge ülkelerinin işbirliğini gerektirdiğini ve bunu tek başımıza yapamayacağımızı gösterdi; bu olayın ardından aynı yıl 13. Hükümetin başkanı, çevre ülkelerle işbirliği yaparak bu sorunun bir an önce çözülmesi için Çevre Koruma Teşkilatı'nı görevlendirdi ve bu talimatın ardından Eylül 2022'de İran'da bölgedeki çoğu ülkenin katılımıyla bölgesel bir toz toplantısı düzenlendi. Toplantının çıkışında taraflar, tozla mücadele için bölgesel bir fon, tozla mücadele için bölgesel bir merkez vb. oluşturulması konusunu vurguladılar.
Bölgesel zirvenin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesinin ardından İran, Birleşmiş Milletler'in önerisi üzerine Eylül 2023'te dünyanın çeşitli ülkelerinin katılımıyla düzenlenen kum ve toz fırtınalarıyla mücadele konulu uluslararası zirveye ev sahipliği yaptı. Bu zirvenin özelliği, pek çok uzman tarafından eleştirilen, sonucunun belirsizliğiydi; bu zirvenin nihai bildirisi, toplantının gerçekleştirilmesinden iki hafta sonra yayımlanmış ve bu bildiride, herhangi bir idari garanti olmaksızın, uluslararası işbirliğinin gerekliliği de dahil olmak üzere yalnızca genel ve belirgin konulara vurgu yapılmıştır.
Şimdi, bu yıl 7-11 Mart tarihleri arasında Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın Kenya'nın Nairobi kentindeki genel merkezinde düzenlenen Altıncı Birleşmiş Milletler Çevre Asamblesi'nde Tahran Zirvesi'nde alınan karar olan Tahran Zirvesi'nin üzerinden altı ay geçti. Bu forumun dünyada çevre alanında politika üreten en yüksek otorite olarak kabul edilmesi nedeniyle, Tahran Zirvesi kararının onaylanması, İran'ın çevre diplomasisini ilerletme yönünde büyük bir adımdır ve daha da önemlisi, toz azaltımına küresel katılım açısından pratik ve önemli bir adımdır.
Bu kararın onaylanması aşağıda belirtilen 3 açıdan çok önemlidir:
1. Sınırdaki vatandaşların acılarını azaltmaya yönelik bir karar
Toz fırtınası uyarısı verildiğinde Sistan ve Belucistan, Huzistan, Horasan Razavi, İlam vb. eyaletlere bir kez bile giderseniz inanılmaz miktarda toz göreceksiniz. Saniyeden çok kısa bir sürede meydana gelen şiddetli toz fırtınaları görüşünüzü sınırlandırır ve nefes almayı zorlaştırır. Sınır illerindeki yurttaşlarımızı yılın çoğu gününde etkileyen bu fırtınalar, sağlıklarına telafisi mümkün olmayan etkiler bırakıyor ve bu illerde her türlü kalp, akciğer, solunum, göz vb. hastalıklara neden olmuştur.
Önemli olan şu ki, bu illere gelen tozun büyük bir kısmı yabancı kaynaklıdır; Mesela Sistan'ın tozu Pakistan ve Afganistan'dan, Eğrelti otunun tozu Türkmenistan'ın Karakum çölünden, İlam'ın tozu da Irak ve Suriye'den geliyor. Bu kararın onaylanması, söz konusu ülkelerin, toz yataklarının kontrol altına alınması ve sınırda yaşayan yurttaşların acılarının azaltılmasına yönelik bir tedbir olması amacıyla ülkemizle işbirliği yapmasını zorunlu kılabilir.
2. Toza karşı eylem için küresel bir zorunluluk
Bu kararın onaylanmasından önce, Tahran toplantısının sonuçlarıyla ilgili sorun, idari bir garantinin bulunmamasıydı. Artık kararın onaylanmasıyla birlikte, Birleşmiş Milletlere üye tüm devletlerin kararın hükümlerini uygulaması, dünyanın bu konudaki kararlarına uyması ve hatta tozlaşmaya karşı harekete geçmesi gerekiyor.
Bu konu, bazı komşu ülkelerimizin ortak toz merkezlerini kontrol altına almak için İran'la işbirliği yapmayı reddettiklerini ve aslında ellerimizi kınaya bıraktıklarını daha önce görmüş olmamız açısından önemlidir; Ancak bu kararın onaylanmasıyla birlikte bu ülkelerin müzakereleri durdurmak için daha önce sahip oldukları mazeretler artık kalmadı
Bir hükümeti veya başka bir yetkiliyi değiştirmek kabul edilemez ve bu küresel sorunun azaltılması için tüm ülkelerin birlikte çalışması gerekiyor.
3. İran, Çevre diplomasisinde dünya lideri
Paris kararının kabul edilmemesi de bu noktadan kaynaklanıyor, Tahran kararının kabul edilmesi sadece çevreyi bildiğimizi ve önemsediğimizi gösterdi. Aksine, çevre diplomasisinde de dünya lideriyiz ve artık uluslararası çevrelerde İran'ın çevre platformunun bulunduğu her yerde, yalnızca doğru bilimsel verilere dayanan görüşlerimizi ifade etmiyoruz aksine dünya bu görüşlere olumlu yaklaşıyor ve İran'ın dünyadaki çevre koşullarını iyileştirmeye yönelik çözümlerine özel önem veriyor.
