مسئولیت ناشر در ضوابط نشر کجاست
خبرگزاری تسنیم: شفـافیت و عدم اطلاع‌رسانی، دو نکته‌ای است که اگر ابتدا از جانب مسئولان ارشاد دولت گذشته رعایت شده بود، شاید کار به اینجا نمی‌رسیدکه در معرکه مبهم و پر گرد و غبار فعلی، هر کسی از ظن خود یار وضعیت ممیزی، ارشاد، ناشر، نویسنده و کتاب شود.
به گزارش خبرنگار گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، شفـافیت و عدم اطلاع‌رسانی، دو نکته‌ای است که اگر ابتدا از جانب مسئولان ارشاد دولت گذشته رعایت شده بود، شاید کار به اینجا نمی‌رسید که در معرکه مبهم و پر گرد و غبار فعلی، هر کسی از ظن خود یار وضعیت ممیزی، ارشاد، ناشر، نویسنده و کتاب شود.
وضعیت فعلی نشر چشمه دقیقاً محصول چنین فرآیندی است؛ آتش زیر خاکستری که بیش از هر چیزی معلول یک فرآیند بیمار در سیستم نظارتی کشور است. ذکر چند نکته در این میان که زبان‌ها جز به نواختن رقیب باز نمی‌شود، شاید خالی از لطف نباشد.
نخست آنکه برخلاف برخی ادعاها برخورد و اعمال سیاست‌های تنبیهی با این ناشر طبیعی بود. نمی‌توان انتظار داشت مؤسسه‌ای فرهنگی، تن به رعایت هنجارهای رسمی و غیررسمی حوزه کاری خود ندهد و همچنان مورد ملاطفت نهادهای مرتبط حاکمیتی قرار گیرد.
برخی آثار و متون این انتشارات –حتی آن دسته‌ای که به رغم مدعیان با تأیید وزارت ارشاد وقت منتشر شده است- چندان با عرف و هنجارهای ناگفته ولی واضح و مشخص اجتماعی همخوان نیست.
انتشار نمونه کوچکی از آثار این انتشارات در یکی از رسانه‌های داخلی و ذکر موارد متعدد خلاف اخلاق و عفت عمومی، نمونه قابل اعتنایی از مجموعه آثار ناشری بود که این روزها بحث فعالیت مجددش سرخط مهم‌ترین خبرهای حوزه فرهنگ را به خود اختصاص داده است.
نمی‌توان منظومه فعالیت یک مؤسسه نشر را بر چنین مداری چید و بعد معترض شد که ارشاد، ما را به برادری نمی‌شناسد. هرچند این مسئله به معنای دفاع از سیاست‌های بعضاً نادرست وزارت ارشاد وقت - که در سطور بعدی به نمونه‌هایی از آن اشاره خواهد شد- نیست.
نکته مغفول دیگر این آشفته‌بازارِ پر غبار آنکه، مدام بر طبل نظارت ارشاد کوبیدن هرگز به معنای نفی و رفع مسئولیتی نیست که بر گردن ناشران است. ناشر به سبب آنکه با جامعه سر و کار دارد، همچون هر مؤسسه انتفاعی و غیرانتفاعی دیگر، ملزم به رعایت اخلاق و هنجارهای اجتماعی است. این امر در قانون نیز به صراحت ذکر شده است و امر خودساخته و جدیدی نیست.
نمی‌توان مسلسل‌وار نسخه‌هایی سرشار از ایرادات اخلاقی روانه ارشاد کرد و مسئولیت تمام این فرآیند را متوجه ارشاد نمود و خود از زیر بار مسئولیت، شانه خالی کرد. مطابق بند 15 ضوابط نشر که به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است، ناشر حتی در برابر نسخه پیش از چاپ آثار خود «مسئولیت حقوقی» دارد: «نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجام وظایف این وزارتخانه رافع و نافی مسئولیت ناشران نبوده و ناشران با تحویل نسخه پیش از چاپ به دبیرخانه هیئت نظارت، تمامی مسئولیت‌های حقوقی ناشی از عدم انطباق با ضوابط را بر عهده خواهند داشت.»
مطابق نص صریح این قانون، ناشر، مسئول حقوقی تمام موارد عدم انطباق نسخه‌ای است که برای صدور مجوز به ارشاد تحویل داده است. محل تعجب است معاون محترم امور فرهنگی ارشاد که در نشست خبری خود مدعی می‌شود «قانون بد بهتر از بی‌قانونی است»، چنین تصریح مشخصی را نادیده گرفته و در کمال تعجب عنوان می‌کنند «ماده 15 ضوابط نشر مبهم است».
شاید در مقام جزئیات این ادعا پذیرفته شود- هرچند صدور آیین‌نامه و قوانین مرتبط با سیاست‌های کلی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی باز هم متوجه وزارت ارشاد است- اما این مسئله که ناشر در قبال عدم‌انطباق نسخه پیش از چاپ خود با موازین اعلام شده مسئولیت حقوقی دارد، به طور مشخص و واضح ذکر شده است.
نکته دیگر آنکه مسئولان وزارت ارشاد گذشته را نیز نباید در به وجود آمدن وضعیت فعلی بی‌تقصیر دانست. آن هنگام که نقد و اعتراض‌های به حق یا ناحق از ممیزی و نشر و اداره کتاب وزارت ارشاد از سینه‌ها برخاسته یا از برخورد نادرست با ناشران سخن به میان می‌آمد و مستقیم روانه تیتر یک رسانه می‌شد، مسئولان وقت ارشاد ظاهراً کارهای مهم‌تری داشتند تا اینکه وقت خود را صرف شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی کنند.
قضیه آنقدرها برای آقایان اهمیت نداشت که در یک فرآیند شفاف اعلام کنند گردنه اصلی ممیزی‌ها کجا و چیست.
آنقدرها برای آقایان اهمیت نداشت که شفاف اعلام کنند اکثریت قریب به اتفاق این سر و صداها فقط برای چهار درصد آثاری است که برای دریافت مجوز راهی ارشاد می‌شوند و بیش از 80 درصد این چهار درصد نیز مشمول ممیزی‌های اخلاقی هستند.
دوستان حاضر بودند انواع و اقسام نسبت‌های نامربوط به رسمی‌ترین دستگاه فرهنگی حاکمیتی وارد شود ولی برخورد با جریان‌سازی نادرست در حوزه نشر به نام آنها نوشته نشود. واضح است در چنین فضای مبهمی که شفافیتی وجود ندارد، خیلی‌ها هم دست بر زیر چانه نهاده و با گرفتن ژست‌اپوزیسیون و صدور انواع و اقسام بد و بیراه‌های کلاسه‌بندی شده به حاکمیت، آبروی ژورنالیستی برای خود می‌خرند.
منبع: جوان
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.
