استراتژی کلان رژیم صهیونیستی | شاخص‌های فضای راهبردی اسرائیل

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، مرکز مطالعات امنیت داخلی رژیم صهیونیستی در گزارشی به بررسی فضای راهبردی رژیم صهیونیستی طی سال های 2017 و 2018 و چالش‌های فراروی این رژیم در این سال‌ها پرداخته است. گزارش مذکور توسط عاموس یادلین مدیر مرکز مطالعات و پژوهشهای امنیت داخلی رژیم صهیونیستی و رئیس سابق سرویس اطلاعات نظامی ارتش اسرائیل (امان) نوشته شده است. این گزارش به بررسی فضای راهبردی رژیم صهیونیستی متشکل از 10 شاخص و 10 چالش پرداخته و مشکلات فراروی رژیم صهیونیستی را ارائه کرده و توصیه‌هایی برای رفع این مشکلات مطرح کرده است.

مراکز مطالعاتی و پژوهشی رژیم صهیونیستی به ویژه در ابعاد امنیتی یکی از مهمترین منابع تصمیم سازی مقامات ارشد سیاسی و نظامی اسرائیل بوده و تاثیرات زیادی در رویکرد کوتاه مدت و بلند مدت سرکردگان این رژیم دارد.

این گزارش می‌نویسد که بعد از گذشت هفت سال از آغاز ناآرامی‌ها در خاورمیانه و با گذشت دو سال از امضای توافق هسته ای بین ایران و شش کشور بزرگ، فضای کلی تحولات موجود در منطقه در حال شکل گرفتن است و بازیگران و رقبا و مشارکت ها و طرح ها و موازنه های قدرت و همچنین رفتارهای دولت‌های بزرگ ساختار خود را به دست آورده است. همچنین بعد از گذشت یک سال از ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا برخی از ویژگی های این دولت را مشاهده کردیم که آثار خود را در عرصه داخلی و عرضه بین الملل و به ویژه خاورمیانه به جای گذاشته است. تمامی این موارد می‌تواند در شکل گیری فضای راهبردی کنونی اسرائیل و سیاست های مطلوب اسرائیل برای تحقق منافع اساسی این رژیم سهیم باشد.

گزارش مذکور مدعی است که رژیم صهیونیستی در سال 2017 و 2018 برتری نظامی خود در خاورمیانه و قدرت بازدارنده در برابر دشمنان به ویژه سازمان های غیر دولتی و شبه دولتی از جمله حماس و حزب الله را حفظ کرده است. در حالی که رژیم صهیونیستی در گذشته همواره از روند هجومی خود ضد نیروهای محور مقاومت سخن می گفت و هدف اساسی خود را ریشه کن کردن این گروه‌ها قرار داده بود، اما در حال حاضر در شرایطی قرار گرفته که بازدارندگی در برابر آنها و آرامش در مرزها را یکی از نقاط مثبت استراتژی نظامی و امنیتی خود توصیف می‌کند. این چیزی است که در گزارش مذکور نیز به آن اشاره شده است.

یادلین در این گزارش توضیح می‌دهد که موازنه قدرت غیر نظامی نیز همچنان به نفع رژیم اسرائیل است و با وجود کشتار و ویرانی ها و چالش های اقتصادی فراگیر در محیط اطراف سرزمین‌های اشغالی اما اقتصاد اسرائیل همچنان اقتصاد قوی و با ثبات بوده و همین موضوع زمینه را برای تحمل سنگینی ها و نیازمندی های امنیتی رژیم صهیونیستی مهیا می‌کند.

این گزارش راهبردی دولت ترامپ را دولت دوست و همگرا با اسرائیل توصیف و تاکید کرد که این دولت دیدگاه‌های مشترک در رابطه با بیشتر مسائل و ارزیابی های اوضاع استراتژیک رژیم صهیونیستی در خاورمیانه دارد. با این وجود قدرت آمریکا در منطقه در حال فرسایش است و موقعیت و جایگاه بین المللی این کشور نیز در حال تضعیف شدن است. یادلین به تلاش‌های آمریکا جهت تقویت مناسبات با متحدان اصلی در منطقه نظیر عربستان و مصر و رژیم صهیونیستی و نحوه تقابل آن با ایران به عنوان اصلی‌ترین دشمن خود اشاره کرده و این رویکردها را مثبت توصیف کرد. وی به حمایت های دیپلماتیک آمریکا از رژیم صهیونیستی در شورای امنیت و سایر موسسات وابسته به این سازمان و همچنین اقدام اخیر ترامپ در به رسمیت شناختن قدس به پایتختی رژیم صهیونیستی نیز اشاره کرد.

این گزارش تاکید می‌کند که قدرت دولت آمریکا در بسیاری از مسائل مربوط به منطقه، قدرتی محدود است. علاوه بر اینها که انزوا در عرصه سیاسی آمریکا در حال افزایش است و نزدیکی بیش از حد رژیم صهیونیستی به رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند مشکلاتی را برای این رژیم به بار آورد.

به نوشته این گزارش همچنین شکاف موجود بین رژیم صهیونیستی و یهودیان ساکن آمریکا در حال افزایش است، بیشترین یهودیان مخالف سیاست های ترامپ هستند، این موضوع در خصوص سیاست‌های کابینه رژیم صهیونیستی در مورد مسائل دینی و جامعه مدنی اسرائیل قابل مشاهده است. این شکاف ها تا اندازه‌ای پیش رفته که باعث تشویق طرف‌های فعال در این عرصه نسبت به لغو مشروعیت رژیم صهیونیستی شده است. این رویکرد می‌تواند ضربات بلندمدت به موقعیت رژیم صهیونیستی و امنیت یهودیان وارد کند.

روسیه بزرگترین برنده تحولات دو سال اخیر خاورمیانه

روسیه با وجود ضعف نسبی در عرصه های اقتصادی و مشکلات ناشی از الحاق شبه جزیره کریمه و جنگ در اوکراین، موفق شد موقعیت خود در خاورمیانه را تقویت کنند. حضور نظامی این کشور در جنگ سوریه که از دو سال پیش آغاز شده، با وجود محدودیت‌هایی که وجود داشت باعث تغییر رویکرد این درگیری‌ها شد و روسیه موفق شد تمامی اهداف مورد نظر خود را از طریق مداخله حساب شده در سوریه محقق سازد. این کشور ثابت کرد در برخی موارد، راهکار نظامی در صورتی که به درستی مورد استفاده قرار گیرد، می تواند مثمر ثمر باشد. به این ترتیب بشار اسد متحد روسیه موفق شد کنترل بسیاری از مناطق این کشور را در دست بگیرد و روسیه نیز خود را به عنوان پیشقراول و بازیگر اصلی سیاسی موجود در عرصه سوریه نشان داد. این موضوع به ویژه در زمانی مطرح شد که قدرت آمریکا تضعیف شده و این کشور مجبور به عقب نشینی از برخی تحولات منطقه بود.

روسیه همچنین موفق شده مناسبات خود را با تمامی بازیگران موجود در خاورمیانه حتی اگر میان آنها دشمنی شدیدی در جریان باشد، حفظ کند. ایران و عربستان سعودی، رژیم صهیونیستی و فلسطینی ها،  ترکیه و کردها، و مصر و قطر نمونه‌ای از این بازیگران هستند. روسیه همچنین در عرصه بین المللی از خلأ استراتژیک در حال توسعه که دولت دونالد ترامپ در نتیجه واگرایی میان سیاست ها و منزوی شدن محافل دولتی آمریکا ایجاد کرده، به خوبی استفاده کرده است.

این گزارش صهیونیستی در ادامه به مناسبات دولت ترکیه با رژیم صهیونیستی پرداخته و درباره وضعیت پیچیده این مناسبات توضیح می‌دهد که در دو عرصه کوتاه مدت و تاکتیکی اسرائیل از طریق گفتگوهای استراتژیک و هماهنگی های عملیاتی موفق شده حاشیه مانور خوبی برای خود در سوریه بدون تنش و برخورد با نیروهای روسیه ایجاد کند. اما منافع اساسی میان دو طرف در این رابطه در تناقض است. روسیه به دنبال تقویت قدرت ایران و متحدانش در سوریه بوده، چرا که این امر به تضعیف آمریکا و نفوذ این کشور در منطقه منجر خواهد شد. در رابطه با سایر مسائل بین‌المللی از جمله حمایت از مواضع فلسطینی‌ها نیز به همین صورت است.

این گزارش در ادامه به قدرت بالای چین در عرصه اقتصادی و زیرساخت های جهانی همراه با حضور استراتژیک پایین در منطقه اشاره کرده و می نویسد با وجود رقابت اقتصادی آشکاری که میان چین و آمریکا وجود دارد، اما این کشور در خاورمیانه از ترسیم عرصه سیاسی و امنیتی و تحمل مسئولیت های سنگین نظامی و سیاسی کنار رفته و فعالیت های خود را متمرکز بر شاخه اقتصادی و مدیریت دیپلماتیک نمادین کرده و مشارکت نظامی بسیار اندکی در برخی مأموریت های بین‌المللی مورد توافق گروه های حافظ صلح در منطقه دارد.

این گزارش تاکید می کنند که چین نیز مانند روسیه سیاست خود را مبتنی بر مناسبات متوازن با تمامی عناصر قدرت در منطقه قرار داده است. با این وجود مواضع چین در مسائل اختلافی میان رژیم صهیونیستی و متحدانش مبتنی بر حمایت از کشورهای عربی و اسلامی است.

ایران، موضوع هسته ای و اوضاع سوریه

این گزارش صهیونیستی می‌افزاید با وجود دشمنی دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با توافق هسته‌ای امضا شده  با ایران و با وجود اینکه ترامپ این توافق را بدترین توافقی می داند که تاکنون مشاهده کرده، اما همچنان توافق مذکور طی سال اخیر از سوی تمامی طرف‌ لغو نشده است. ترامپ آمریکا را از این توافق خارج نکرده و این موضوع را به کنگره ارجاع داد. کنگره و طرف‌های متعدد در آمریکا حتی در میان متحدان ترامپ اعتقاد دارند که لغو این توافق می‌تواند ضررهایی بیش از فواید آن داشته باشد. به همین علت بود که آنها موفق شدند دولت ترامپ را به عدم لغو آن قانع کنند.

گزارش مذکور امکان اصلاح توافق به صورت یک‌جانبه را مشکل دانست و تاکید کرد که قدرت های بزرگ دیگر در این زمینه همکاری لازم را با آمریکا ندارند.

جنگ در سوریه یکی دیگر از موارد مورد اشاره در این گزارش است و بررسی استراتژیک کارشناسان رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد که جنگ در سوریه به نفع ائتلاف حامی بشار اسد به پایان رسیده و به این ترتیب قدرت ایران و متحدانش افزایش پیدا کرده و اردوگاه های دیگر تضعیف شده اند. این گزارش تأکید می‌کند که الحاق اردوگاه ایران به اردوگاه اسلام سیاسی اهل تسنن شامل کشورهای ترکیه و قطر و جنبش اخوان المسلمین مشکلی است به شکل دائم باید از سوی اسرائیل مورد بررسی قرار گیرد.

بشار اسد بار دیگر کنترل بیشتر اراضی که در این جنگ از دست داده بود را در اختیار گرفته و تسلط داعش و دیگر جنبش های مخالف دولت سوریه در این مناطق نیز تا حد زیادی کاهش پیدا کرده است. به نوشته این گزارش با این وجود هنوز جنگ در سوریه به پایان نرسیده و احتمالا درگیری‌ها ادامه خواهد داشت. همانطور که روند سیاسی ترسیم آینده سوریه نیز طولانی‌مدت و پیچیده خواهد بود.

چالش اساسی برای اسرائیل در این مدت، استقرار ایران در سوریه از نظر زیرساخت نظامی و تهدید اسرائیل از مسیری جدید است که پیش از این مطرح نبوده است.

شکست داعش

در سال گذشته محور تروریستی در منطقه به شدت تضعیف شد و گروه تروریستی داعش نیز تقریبا به صورت کامل شکست خورد و کانون اصلی منطقه‌ای خود در عراق و سوریه را از دست داد. البته نیروهای القاعده همچنان برخی مناطق محدود در خاورمیانه شامل شبه جزیره سینا و شمال آفریقا را در اختیار دارند. به این ترتیب می‌توان گفت نسخه دیگری از القاعده در دست احداث است که باعث می‌شود این جنبش به یک جنبش غیر منطقه ای تبدیل شود و پایگاه‌های جدیدی را برای خود بگیرد. این در شرایطی است که ایدئولوژی این گروه تروریستی در محافل مسلمان که مورد سرکوب و انزوا قرار گرفته اند، جذاب به نظر می رسد. علاوه بر اینها عناصر داعش نیز به صورت انفرادی فرصت اندکی برای انجام اقدامات تروریستی و به هم زدن ثبات در کشورهای عربی و سایر کشورهای جهان دارند.

شکست اردوگاه رژیم های عربی

این گزارش در ادامه به شکست اردوگاه رژیم های عربی در ابعاد مختلف شامل جلوگیری از نفوذ ایران در سوریه و جلوگیری از پایان درگیری‌ها به نفع ائتلاف روسیه و ایران اشاره کرده و می‌نویسد در یمن نیز جریان انصارالله همچنان شلیک موشکهای خود به قلب عربستان سعودی را ادامه می‌دهند. کشورهای عربی در عرصه دیپلماتیک نیز تلاش های خود برای قطع مناسبات قطر با ایران را شکست خورده می بینند. در لبنان قدرت حزب الله و ایران افزایش پیدا کرده است. به همین نسبت شکست گروه تروریستی داعش در عراق باعث افزایش نفوذ ایران و شبه نظامیان شیعه شده است. آنها می‌‌بینند که محور تحت فرماندهی ایران در خاورمیانه در حال حاضر به محور پیروز تحولات منطقه ای تبدیل شده و محور مقابل به رهبر عربستان سعودی با چالش‌های داخلی و خارجی و اوضاع دراماتیکی مواجه است.

یادلین در ادامه گزارش خود به اوضاع عربستان اشاره و تاکید می‌کنند که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان کسی است که عملاً مدیریت کشور را در دست داشته و کنترل مراکز قدرت نظامی این کشور را در اختیار دارد. این گزارش صهیونیستی به حمایت تمام قد از بن سلمان پرداخته  و می نویسد که وی به دنبال مبارزه با فساد و مهار موسسات دینی برآمده و سیاست سخت و خصمانه ای را در قبال ایران در پیش گرفته است. وی می گوید که عربستان می‌تواند روند تحولات خود را با موفقیت پشت سر بگذارد، اما در نتیجه تمرکز چالش‌هایی که فراروی این کشور قرار دارد، ممکن است این کشور در دوران سختی از بی ثباتی داخلی وارد شود. احتمال این سناریو کم نیست و این موضوع می‌‌تواند تاثیرات زیادی بر موازنه قدرت و ثبات در خاورمیانه داشته باشد.

ادامه دارد...