شیفته چخوف؛ نگاهی کوتاه به نمایشنامه‌های محمدعلی جمالزاده
رد پای چخوف بیش از هر کس دیگری در نمایشنامه‌های محمدعلی جمالزاده دیده می‌شود. او خود چخوف را نویسنده جامع الشرایطی معرفی کرده که شباهت زیادی با او دارد.
به گزارش خبرننگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، «باج سبیل» شامل نمایشنامه‌های محمدعلی جمالزاده به کوشش بهروز محمودی بختیاری، دانشیار دانشگاه تهران، از سوی نشر خاموش روانه بازار کتاب شد. کتاب حاضر، پنج اثر از نمایشنامه‌های جمالزاده را به همراه نقد و بررسی کوتاهی ارائه می‌دهد. «باج سبیل» در آستانه بیستمین سالگرد درگذشت پدر پدر داستان کوتاه زبان فارسی منتشر شده است.
بختیاری در مقدمه این اثر به اهمیت و ارزش کار جمالزاده در نمایشنامه‌نویسی اشاره کرده و می‌نویسد: مرحوم سیدمحمودعلی جمالزاده بیشتر به عنوان داستان‌نویس، پژوهشگر و منتقد ادبی شناخته شده است، ولی او علاوه بر ادبیات داستانیی، به ادبیات نمایشی هم علاقه داشت و این علاقه را هم با ترجمه نمایشنامه و هم با نگارش آن نشان داده است. او با نوشتن متن «گفتاری درباره درام نمایشنامه» که یکی از متون کتاب قصه متا به سر رسید است، بر این علاقه صحه گذاشته است.
آزمون و خطاهای جمالزاده در نمایشنامه‌نویسی
جمالزاده نمایشنامه‌های اندکی دارد و خودش هم دایه نماشنامه‌نویسی نداشته است. ... مع‌الوصف او نیز مانند بسیاری از سایر معاصرانش تلاش کرده که این ژانر را هم بیازماید و آشکارا با دیدن توانایی‌های بیشتر خودش در قصه‌نویسی، از آن فاصله گرفته است. دلیلی روشن این انتخاب بجا هم این است که جمالزاده میلی مثال‌زدنی به جملات بلند و تشبیهات و استعارات بدیع دارد و اصولاً در بیان توصیفات و توضیحات، گاه به اغراق و پرگویی دچار می‌شود.
شیفته چخوف
... به لحاظ الگو و معیار نماشنامه‌نویسی، جمالزاده آشکارا شیفته چخوف است؛ و در مقدمه‌ای که بر ترجمه دو داستان از چخوف در کتاب قصه ما به سر رسید خود آورده است، دلایل ارادت خود به چخوف را برشمرده است. او چخوف را «نویسنده جامع الشرایطی» معرفی کرده که «موضوع بعضی از داستان‌هایش به قدری با وقایع و حوادث زندگی ما ایرانیان (بخصوص در سوابق ایام) شباهت دارد که گاهی فقط اگر اسامی اشخاص را تغییر بدهیم و به جای نام‌های دور و دراز و پیچیده روسی، اسامی خودمانی بگذاریم؛ خواننده ایرانی به آسانی تصور نماید که واقعه داستان در ایران خودمان رخ داده است». او در همین مقدمه می‌نویسد:
من شخصاً مدت بسیاری است که با او آشنا شده‌ام و هر روز او را بیشتر دوست می‌دارم و می‌توانم بگویم که تا اندازه‌ای واقعاً با او خدمانی شده‌ام. چنان که سابقاً هم در یکی از کتاب‌هایم گفته‌ام، چخوف کوتاه‌نویس و نکته‌سنج و ساده‌پرداز و در اغلب آثارش صفت سهل و ممتنع کاملاً نمودار است .... من همیشه یکی از آرزوهایم ترجمه کردن مقداری از قصه‌ها و نمایشنامه‌های او بوده و هست.... من شخصاً هر وقت داستان‌ها داستان‌ها و نماشنامه‌های او را می‌خوانم، احساس آشنایی زیادی با او می‌کنم؛ چنان است که با یک نفر از خودمانی‌ها به صحبت مشغولم و از مسائل خودمانی گفت و شنود می‌کنیم. خودم را در محیطی که چخوف ساخته و پرداخته است، ابداً بیگانه نمی‌یابم بلکه محرم و آشنا می‌بینم و حتی گاهی اشخاص را به اندازه‌ای زنده و حاضر و جاندار به جا می‌آورم که پنداری سال‌های بسیار است که با آنها نشست و برخاست داشته‌ام... .
در این مجموعه، سعی شده تا با گردآوری، تحلیل و انتشار نوشته‌های نمایشی جمالزاده در یک مجلد، مخاطبان او به ویژه جوانان و دانشجویان تئاتر را با این وجه از شخصیت ادبی او آشنا شوند.
«باج سبیل» در 300 نسخه و به قیمت 25 هزار تومان منتشر شده است.
انتهای پیام/
