ماجرای روستایی که مردمانش ۳۰ سال است  نمی­‌گذارند صحنه آخر تعزیه در آن اجرا شود!

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یک مرد  تنها در شب، روبروی فضایی خالی و وسیع، درحال سیگار کشیدن است، دوربینی که از روی پل معروف اهواز ما را به یک روستا می­‌برد و تمرین اشقیاخوان­‌ها برای اجرای تعزیه. این سه صحنه با کات­‌های منظم، نوید شروعی خوب برای مستندی داستانی را می­‌دهند. سه صحنه با درونمایه­‌های تردید، گذر و تلاش که طی داستان، دوباره به سراغ کاراکتر اصلی می­‌آیند.

مستند «صحنه آخر» ما را به روستای دور افتاده‌­ای در جنوب کشور می­‌برد که سی سال است مردمانش نمی­‌گذارند صحنه آخر تعزیه در آن اجرا شود. دوربین مستند از جایگاه مشایعت با نقش شمر، همراه می‌­شود تا نشان دهد آیا امسال می‌توانند سنت­‌شکنی کرده  و صحنه قتلگاه را اجرا کنند یا خیر؟ و آیا اصلا خوب است که نمایش کامل شود؟

ایده مستند «صحنه آخر» جذاب و پرظرفیت است و توامان معنای «تماشا» و «پرفورمنس» را به چالش می­‌کشد. ما همیشه تماشا را به عنوان فعلی که از سوی مخاطب رخ می­‌دهد، می‌­شناسیم. فعلی که هیچ کنش و تغییری بر صحنه ایجاد نمی­‌کند و در پس دیوار مخاطب نفس می­‌کشد. در مستند «صحنه آخر» اما تماشا تنها تماشا نیست. مردمی که به دیدن تعزیه می‌­آیند، می­‌خواهند کاری کنند. اگرچه جای تصویر واقعی مردمی که در سال‌های قبل به میدان تعزیه گسیل شده‌اند، در فیلم احساس می‌شود و همین امر مانع کارکتریزه شدن مردم است، اما داستان، حکایت از کنش غیرتماشاگرانه مردم می­‌دهد که بسیار بدیع و شورانگیز است. از سوی دیگر، مفهوم «پرفورمنس» به عنوان وضعیتی نمایش‌­گونه که در آن بازیگر با نقشش به وحدت می‌­رسد، نقض می­‌شود.

این نقض به جهت فاصله‌­ جوان عرب با نقش شمر و نفرتی که از او دارد ارزش‌­گذارانه قلمداد می­‌شود. همین‌جاست که صحنه سیگار کشیدن جوان روبروی محوطه اجرای تعزیه دوباره تکرار می­‌شود. تردید دوباره می‌­آید اما این­‌بار با قدرت بیشتر و از نجواهای درونی شمر تعزیه می‌­گوید، از تردیدش برای اجرای صحنه آخر، از کلافگی شبیه بودنش به شمر، از انزوایش به سبب قبول کردن نقش و از غمی که فقط او می­‌تواند در یک شب عاشورایی قبل از حادثه تجربه­‌اش کند.

جوان عرب می‌­گوید اگر امسال صحنه را به قتلگاه برساند، اولین کسی است که توانسته در این روستا نمایش را تمام کند، اما نمی­‌خواهد. صحنه آخر مستند تمام این نخواستن‌­ها را کنار می‌­زند. او از مردم گذر می‌­کند و در تلاشی که گویی حرف­‌های شب پیشش را فراموش کرده، کار را تمام می­‌کند. عاشورا دوباره رخ داده، با این تفاوت که حالا شمر هم گریه می‌­کند. صحنه آخر مستند «صحنه آخر» نهیب می‌­زند که نمایشی در جریان نیست و گویی تمام واقعه دوباره تکرار شده و چیست تاریخ غیر از تکرار؟

انتهای پیام/