انتظارات بازار ترکیه از جراحی اقتصادی؛ چرا مقاومت اردوغان شکست؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، افزایش بهره بانکی در ترکیه، خبر تازه ای نیست اما میزان افزایش بهره، همه را شوکه کرد. روز گذشته بانک مرکزی ترکیه، میزان بهره بانکی را از بیش بالاترین پیش بینی ها مشخص کرد و شواهد نشان می دهد که سکاندار اقتصادی کابینه اردوغان، از اختیارات ویژه ای برخوردار شده است.

اغلب انتظارات تحلیلگران اقتصادی ترکیه برای افزایش میزان بهره بانکی، بین 18 تا 20 درصد بود و همه بر این موضوع متفق القول بودند که اردوغان اجازه نمی دهد بهره بانکی از 20 درصد بالاتر برود و حتی برای صدور مجوز 20 درصد نیز، بر مهمت شیمشک وزیر اقتصاد و خانم حافظه غایه رئیس بانک مرکزی منت گذاشته و کلی غر زده است.

اما به ناگهان اعلام شد که میزان بهره بانکی در حد 25 درصد خواهد بود. این همان رقم مورد انتظار بزرگان بازار تجارت و صنایع ترکیه بود و کسی باور نمی کرد که اردوغان به چنین رقمی رضایت دهد. اما حالا مشخص شده که مهمت شیمشک سکاندار قدرتمند اقتصاد ترکیه، اردوغان را به این باور رسانده که اگر قرار است جریان لاغر شدن مداوم لیره ترکیه در برابر دلار متوقف شود و نقطه ای برای کاهش تورم تعریف شود، تحقق چنین هدفی با سود کمتر از 25 درصد بانکی ناممکن است.

اقتصاددانان چه می گویند؟

اغلب اقتصاددانان ترکیه بر این باورند که بالا بردن نرخ بهره بانکی، یک تصمیم درست بوده، اما با تاخیر چند ماهه اتخاذ شده و نمی تواند اثر سریع داشته باشد. آنان بر این باورند که این تصمیم به معنی آغاز یک عمل جراحی حساس بر روی کالبد اقتصاد ترکیه نیست و لازم است هر چه زودتر اصلاحات اقتصادی ساختاری مهمی انجام شود که شبیه عمل جراحی باشد.

مراد مراد اوغلو، از اقتصاددانان مشهور ترکیه معتقد است که تیم اردوغان تعلل کرده و در تغییر نرخ بهره، وقت کشی کرده است. مراداوغلو بر این نکته تاکید می کند که اگر نرخ بهره، 6 ماه قبل تغییر می کرد، مردم ترکیه مجبور نمی شدند بابت تورم، چند صد میلیارد لیره ضرر کنند.

"بورجو آیدین اوزدوغور" از دیگر اقتصاددانان ترکیه نیز می گوید: «تغییر نرخ بهره، تصمیم درستی بوده است. اما متاسفانه، این اقدام دولت، تغییری در این واقعیت ایجاد نمی کند که انقباض پولی در ترکیه،  بلندمدت و پرهزینه خواهد بود چرا که ما دوباره با شوک های ناشی از تغییر نرخ ارز روبرو هستیم و نمی توان انتظار داشت که تورم در کوتاه مدت پایین بیاید».

خیری کوزان اوغلوی اقتصاددان نیز می گوید: «بانک مرکزی نرخ بهره را 750 واحد افزایش داد که بیش از حد انتظار بود. در نتیجه، تورم در بالاترین محدوده پیش بینی رخ خواهد داد. این بدان معناست که بانک مرکزی پیش بینی تورم سال 2023 خود را به 62 درصد افزایش داده است».

چرا مقاومت اردوغان شکست؟

به گفته منتقدین، یکی از مهمترین مشکلات که در عین حال، یکی از دلایل عمده بروز بحران اقتصادی ترکیه است، نگرش سیاسی و مداخله گرانه شخص اردوغان در تصمیمات بانک مرکزی است.

هر چه باشد، رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه، سیاستمداری است که به مدت 3 دهه، در مقام شهردار استانبول، نخست وزیر و رئیس جمهور، همواره دل در گرو قشر محافظه کار جامعه داشته و یکی از انتظارات ثابت این قشر جامعه، کاهش سود سپرده های بانکی بوده است.

همین یک سال پیش بود که اردوغان در مراحل مقدماتی هدف گذاری برای کمپین انتخاباتی خود، به مردم گفته بود: «مطمئن باشید، تا زمانی که این برادر شما مسئولیت در اختیار داشته باشد، اجازه نمی دهد سود بانکی بالا برود».

طاها آک یول از تحلیلگران ترکیه نوشته است: «علی باباجان و چندین مقام دیگر، هم در مقام وزیر اقتصاد و هم به عنوان رئیس بانک مرکزی، در چند سال گذشته، به خاطر مخالفت با سیاست های مالی اردوغان و عقیده راسخ به ضرورت استقلال بانک مرکزی، برکنار شدند. اردوغان چهار رئیس بانک مرکزی را تنها به این دلیل عزل کرد که از او حرف شنوی نمی کردند! حالا امیدوارم همان بلای قبلی بر سر مهمت شیمشک و رئیس بانک مرکزی نیاید و دست کم تا 5 سال دیگر بر سر پست خود بمانند».

سیاستمداران چه می گویند؟

علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی نیز ضمن انتقاد از تناقض در گفتار و رفتار اردوغان گفته است: «بالاخره از خطاهای قبلی خودتان عقب نشینی کردید و اجازه دادید که بانک مرکزی، راساً در مورد بهره تصمیم بگیرد. اما بدانید که اصرار و پافشاری چند ساله شما بر خطاهای قبلی و مداخله در تصمیمات پولی – مالی، باعث شد که میلیون ها شهروند ترکیه فقیرتر شوند و به خاطر اشتباهات شما، تاوان سنگینی بپردازند.»

باباجان در توییتر، ویدیویی از اردوغان را منتشر کرده که در آن، به هواداران خود قول داده بود. اجازه ندهد نرخ بهره بالا برود.

احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده و نخست وزیر اسبق ترکیه نیز گفته است: «جناب اردوغان، 2 سال پیش بر مفاهیمی همچون حق مردم تاکید می کردید و ادعای شما این بود که با مدل اقتصادی چین، ترکیه را اداره می کنید. تمام آن مدل چینی شما 4 ماه دوام آورد و بیش از 700 میلیارد لیره از منابع عمومی را به جیب ثروتمندترین افراد جامعه منتقل کردید. از آن زمان تاکنون قیمت دلار چهار برابر و قیمت مسکن و اجاره 6 برابر شده است. در این مدت پول ترکیه در سقوط قدرت خرید، رکورد جهانی را شکست و کاری کردید که ملت ما، در میان کشورهای گرفتار در دام تورم، بر رده پنجم جهان بایستد. آیا وجدان شما راحت است؟»

در پایان باید گفت، کمتر از 8 ماه به زمان برگزاری انتخابات شهرداری های ترکیه زمان باقی مانده و اردوغان امیدوار است با این تصمیمات اقتصادی، زمینه پیروزی حزب عدالت و توسعه را فراهم کند. حال باید دید با تغییر سیاست های بانکی و افزایش نرخ بهره، تورم در ترکیه تا چه اندازه پایین می آید و آیا این مساله بر نتایج انتخابات سال آتی میلادی، اثر خواهد گذاشت یا خیر.

انتهای پیام/