تبلور حماسه در موزه‌های حرم رضوی؛ از مجسمه سرباز اسلام تا گنجینه تمبر و اسناد دفاع مقدس
اگر به موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی سر بزنید، می‌توانید ردپای دوران دفاع مقدس را در میان آثار متنوع این موزه‌ها پیدا کنید.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد، به نقل از آستان نیوز، در دوران هشت سال دفاع مقدس شاهد فداکاری‌ها و دلاوری‌های شهدای گلگون کفن، رزمندگان دلیر اسلام، جانبازان همیشه در صحنه و آزادگان باعزت بودیم؛ دورانی که با اشک‌ها و لبخندهای پدران و مادرانمان سپری شد و خاطراتش برای همیشه در ذهنمان باقی خواهد ماند. در این میان، نمایش آثار هنری مرتبط با دفاع مقدس در موزه‌های کشور، اقدامی ضروری و در عین حال اثرگذار در راستای آشنایی نسل نوجوان و جوان امروز با گوشه‌هایی از این فداکاری‌ها و افتخارآفرینی‌ها است.
اگر به موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی سر بزنید، می‌توانید ردپای دوران دفاع مقدس را در میان آثار متنوع این موزه‌ها پیدا کنید. در ادامه به مناسبت گرامیداشت هفته دفاع مقدس به معرفی منتخبی از آثار موزه‌های بارگاه ملکوتی رضوی در صحن کوثر می‌پردازیم.
مجسمه سرباز اسلام
در بین مجموعه آثاری که پشت ویترین‌های شیشه‌ای موزه هدایای مقام معظم رهبری حرم مطهر رضوی قرار گرفته است، دو اثر نفیس هنری به چشم می‌خورد که تداعی‌کننده دوران دفاع مقدس در نظر بازدیدکنندگان موزه است. مجسمه «سرباز اسلام»، یکی از این دو اثر موزه‌ای است که با تکنیک ریختگی و قالب‌‌گیری از جنس رزین به طول 5/32، عرض 5/22 و ارتفاع 5/18سانتیمتر توسط هنرمند معاصر محمد شاهرخی ساخته شده و از طرف ناحیه انتظامی کرمان اهدا شده است.
این مجسمه، یک رزمنده دفاع مقدس را در حالی که لباس سبزرنگ جنگ و جهاد به تن دارد و روی زمین نشسته است، نشان می‌دهد. این رزمنده کوله‌پشتی، کلاه‌جنگی، اسلحه و پوتین خود را در سمت راست خود روی زمین گذاشته تا مشغول اقامه نماز شود، اما گویا برای دفع حمله صورت‌گرفته به حالتی شتاب‌زده، دست راست خود را به طرف اسلحه‌ای که به کوله پشتی و کلاه جنگی خود تکیه داده، دراز کرده است. در واقع، مجسمه سرباز اسلام، بیانگر تقوا و اطاعت از فرمان خداوند در ادای فریضه نماز حتی در روزهای سخت جنگ ایران و عراق است. روزهایی که رزمندگان اسلام با تمام قوا و جان‌فشانی‌های بسیار در کنار انجام وظایف دینی و شرعی خود، از ایران اسلامی دفاع کردند.
بومی از نیایش در جبهه
تابلو نقاشی «تصویر مقام معظم رهبری در جمع رزمندگان»، دیگر اثر ارزشمند موزه هدایای مقام معظم رهبری این آستان مقدس با موضوع دفاع مقدس است که توسط خانواده شهید تهرانی مقدم پدر موشکی ایران اهدا شده است.
این تابلو، تصویری از رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای را در بین گروهی از رزمندگان نشان می‌دهد. در این اثر، رهبر معزز انقلاب به عنوان امام جماعت جلوتر و بقیه رزمندگان در پشت سر ایشان، در صف نماز نشسته‌‌اند و در حال نیایش هستند. در میان رزمندگان، تصویر شهید صیاد شیرازی و شهید تهرانی‌مقدم نیز قابل رؤیت است. این اثر هنری به سبک رئالیسم و با تکنیک رنگ و روغن خلق شده است و در ابعاد 125×85 سانتیمتر، زینت‌بخش موزه هدایای مقام معظم رهبری این آستان مقدس است.
یادگاری‌های کوچک کاغذی
گنجینه تمبر، اسکناس و سکه آستان قدس رضوی نیز حافظ مجموعه‌ای از تمبرهای یادبود دوران دفاع مقدس، پاکت‌های مُهر روز و نمونه‌هایی از نامه‌های رزمندگان اسلام از جبهه به خانواده‌هایشان در شهرهای مختلف ایران است. این تمبرها در راستای گرامیداشت یاد و خاطره شهدای هشت سال دفاع مقدس و پاسداشت فداکاری‌های رزمندگان ایران اسلامی، جانبازان جان بر کف و آزادگان از سال 1362 در ادوار گوناگون توسط شرکت پست جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است.
موضوعاتی همچون گنبد خون‌آلود بارگاه سید و سالار شهیدان امام حسین(ع) در چنگال بعثیون، موشک‌باران شهرهای ایران توسط ارتش بعثی عراق، حماسه خرمشهر، حماسه ناوچه پیکان، پشتیبانی و حمایت شیرزنان ایران در پشت جبهه‌های حق علیه باطل، سپاه پاسداران؛ کابوس ارتش بعث عراق، برپایی فریضه نماز در خط مقدم توسط جان‌برکفان ارتش اسلام، حمایت مردمی از رزمندگان اسلام، دفاع جنگنده‌های ایران از حریم هوایی مقدس جمهوری اسلامی و ... بر روی این تمبرها نقش بسته است. این تصویرها، هر کدام روایتگر بخش کوچکی از دوران دفاع مقدس است که دیدن آن‌ها همچون مروری از تاریخ این سرزمین در سال‌های 1359 تا 1367 است.
همچنین بر روی برخی از تمبرهای این مجموعه نفیس، تصویرهای سرداران شهید نامدار دوران دفاع مقدس به چشم می‌خورد که می‌توان به عنوان نمونه از سردار سرلشکر شهید محمد ابراهیم همت فرمانده لشکر 27 محمد رسول الله، سردار سرلشکر پاسدار شهید مهدی باکری فرمانده لشکر 31 عاشورا، سردار سرلشکر پاسدار شهید مهدی زین‌الدین فرمانده لشکر 17 علی بن ابیطالب(ع)، خلبان شهید سرلشکر عباس بابایی، خلبان شهید سرگرد علی
مرور دوران دفاع مقدس از دریچه اسناد تاریخی آستان قدس رضوی
مرکز اسناد آستان قدس رضوی مملو از اسناد مکتوب و غیرمکتوب تاریخی است که از دریچه بررسی مجموعه‌ای از این آثار ارزشمند؛ از مصاحبه‌های تاریخ شفاهی تا عکس و پوستر می‌توان با گوشه‌ای از دوران دفاع مقدس آشنا شد.
زهرا فاطمی‌مقدم، کارشناس مسئول ارزشیابی اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اظهارداشت:دوران دفاع مقدس بخشی از تاریخ پر افتخار ایران اسلامی است، از این رو مستندسازی و ثبت این حماسه، وظیفه ملی و میهنی است تا برای نسل‌های آینده به یادگار بماند.
وی با بیان این‌که یکی از راه‌های ماندگاری دوران دفاع مقدس، حفاظت از اسناد و مدارک بجا مانده است، ادامه داد: در همین راستا مرکز اسناد آستان قدس رضوی در قالب انجام سه طرح تاریخ شفاهی «آزادگان، جانبازان و ایثارگران»، «بازسازی شهر هویزه» و «لشکر خراسان» در مدت بیش از 1100 ساعت مصاحبه، خاطرات شفاهی این دوران را جمع‌آوری کرده است.
فاطمی‌مقدم بیان کرد: در طرح تاریخ شفاهی آزادگان، جانبازان و ایثارگران از خرداد ماه 1382 تا اسفند 1383 به مدت 18 ماه با 159 نفر در 820 جلسه به مدت 210 ساعت مصاحبه انجام شده است.
وی افزود: در قالب انجام طرح تاریخ شفاهی لشکر خراسان نیز در مجموع 897 ساعت مصاحبه در 492 جلسه، با 89 نفر تهیه شده است. همچنین 1100 قطعه عکس و سند تاریخی در طول انجام این طرح به صورت اسکن از مصاحبه‌شوندگان دریافت شده است.
اهمیت انجام طرح «بازسازی هویزه»
کارشناس مسئول ارزشیابی اسناد آستان قدس رضوی با بیان این‌که طرح تاریخ شفاهی بازسازی هویزه، نگاهی جدید به مقوله تاریخ شفاهی جنگ است، از این جهت که مسئله بازسازی تاکنون در حاشیه بوده و کمتر به این موضوع پرداخته شده است، گفت: بی‌تردید برای آستان قدس رضوی که پیشگام در امر بازسازی مناطق جنگ‌زده بوده است، ضبط و ثبت این خاطرات مهم، بخشی از تاریخ جنگ تحمیلی محسوب می‌شود.
وی با اشاره به این‌که بازسازی هویزه از سال 1361 شروع و پس از سه سال در سال 1364 پایان یافت، تصریح کرد: در طی انجام این طرح به منظور ثبت خاطرات بازسازی هویزه از زبان دست اندرکاران آن با 77 نفر در 81 جلسه به مدت 90 ساعت مصاحبه شده است.
فاطمی‌مقدم با تأکید بر این‌که مرکز اسناد آستان قدس رضوی اهتمام ویژه‌ای در زمینه نگهداری از اسناد و عکس‌های این رویداد ملی به عمل آورده است، افزود: این اسناد شامل حدود 100 هزار برگ سند می‌شود که به طور عمده مربوط به بازسازی هویزه، اعزام نیرو، کمک‌های نقدی و همچنین عکس‌های مربوط به برخی از عملیات‌ها است.
وی خاطرنشان کرد: همچنین در این مرکز حدود 1200 پوستر مربوط به شهدای خراسان در دوران دفاع مقدس نگهداری می‌شود که مزین به تصاویر شهدای بسیج و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و دارای اطلاعاتی در خصوص نام شهید، تاریخ و منطقه شهادت است. این اسناد نمونه گرانبهایی از منابع مطالعاتی در خصوص معرفی شهدا و پژوهش‌های مؤثر پیرامون آن است.
انتهای پیام/282/.
