در دنیا اقامت موقت ۳۰ سال وجود ندارد که تکلیف تابعیتش مشخص نباشد/کمیسیون اعطای تابعیت، مبنا را بر عدم اعطای تابعیت گذاشته

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شب گذشته پنجمین قسمت از برنامه تلویزیونی «وطن‌دار» با موضوع قوانین تابعیت در جمهوری اسلامی و مسائل مربوط به اقامت و تابعیت مهاجران در ایران روی آنتن شبکه افق رفت.

سید امیرخسین قاضی زاده هاشمی، عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی مهمان این برنامه بود.

در ابتدای برنامه، مهدی طوسی، مجری برنامه با طرح یک سؤال مفصل خواستار پاسخگویی قاضی زاده شد. او پرسید «در برنامه‌های قبلی با این ابهام مواجه می‌شدیم که عمده قوانینی که در مورد تابعیت و اقامت در قانون مدنی جمهوری اسلامی وجود دارد مربوط به سال‌های 1305 و 1309 می‌شود و در نهایت چند تحول که در سال‌های دیگر مانند سال 1385 اعمال شده و بر همین اساس گفته می‌شود که عمده مشکلات مهاجران به این قوانین بازمی‌گردد. در ایران با چند دسته از مهاجرین مواجه هستیم و همه از یک جنس نیستند. دسته‌ای از این مهاجرین مشهور به معاودین هستند که در عراق بودند و دولت عراق در زمانی آن‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد و از کشور خود بیرون می‌کند، آن‌ها به ایران می‌آیند و سال‌ها در ایران زندگی می‌کنند اما ایران هم آن‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد و جالب تر اینکه افغانستان هم آنها را به رسمیت نمی‌شناسد. این دسته از مهاجرین به خاوری‌های کد 6 معروف هستند و وضعیت به شدت نامشخصی از لحاظ تابعیتی دارند. دسته دیگری نیز هستند که به نوعی نسل جدید مهاجرین هستند، آن‌ها در  اینجا متولد شدند و مانند نسل اول مهاجرین نیستند که تجربه‌ای از افغانستان داشته باشند. در اینجا متولد و در همین جا بزرگ شدند. این‌ها مشکلات تابعیتی عجیب و غریبی دارند. اگر برایتان مقدور است تمایل داریم ریز به ریز قوانین تابعیت در ایران را توضیح دهید. چرا این افراد نتوانستند بعد از بیش از 30 سال حضور تابعیت ایرانی داشته باشند؟ دو دسته دیگر هم هستند که در ادامه درباره آنها صحبت می کنم. جناب قاضی زاده به هر حال احساس می‌شود که قوانین ما گاهی اوقات در مسیر گفتمان انقلاب اسلامی قرار نگرفته و با دیدگاه‌های امام و رهبر معظم انقلاب و فضای آرمانی انقلاب اسلامی مغایر است. به نظر شما این مغایرت قوانین نباید اصلاح شود که این مسائل پیش نیاید؟»

قاضی زاده، عضور هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش گفت: خدمت شما عرض کنم که انقلاب اسلامی براساس تئوری امت واحده شکل گرفته است. این مرزهایی که امروز ما داریم نتیجه جنگ‌هایی است که در طول 200 تا 300 سال اخیر به ما تحمیل شده است و عمدتا هم توسط خارجی‌ها درست شده است؛ خارجی‌هایی که حتی در این منطقه نقشی نداشتند. مرز ما و افغانستان در دو مرحله توسط انگلیسی‌ها گذاشته شده واگرنه ما، افغانستان و تاجیکستان یک کشور بودیم، دارای یک فکر، تمدن، یک عقبه فرهنگی بودیم و هنوز نیز هستیم و حتی باتوجه به اینکه گستره زبان فارسی محدود شده اما جزء کشورهای فارسی زبان محسوب می‌شویم.

آنچه درباره مهاجرین اتفاق افتاده در شأن انقلاب اسلامی نیست

او با بیان اینکه پذیرفتن این مسأله توسط دولت‌های ما یعنی پذیرفتن اهداف استعمارگران یعنی آن چیزی که انقلاب اسلامی علیه آن شکل گرفته و تا به امروز علیه آن شعار داده است، ادامه داد: من فکر می کنم که ما رابطه دولت جمهوری اسلامی و سرزمین ایران به عنوان آن چیزی امروز هست و وظایف آرمانی که انقلاب اسلامی بر عهده آن گذاشته را باید یک روزی روشن کنیم. آیا انقلاب اسلامی را می‌خواهیم که مسائل ایران را حل کنیم یا ایران را می خواهیم که گفتمان اسلام را پیش ببریم. این پرسشی است که باید پاسخ داده شود. بعضی اوقات تعارضی در این ایجاد می‌شود و یک عده هستند که کارکردهای بین المللی گفتمان انقلاب اسلامی را خرج سرزمین ایران کنند و از یک طرف یک عده خلاف آن را معتقد هستند و می گویند که ایران باید پایگاهی باشد برای اینکه اسلام گسترش پیدا کند.

عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی گفت: فکر می کنم خدمات متقابلی که این دو باید نسبت به هم داشته باشند بایستی هم در سطح افکار عمومی و هم برای برخی از سیاستگذاران روشن شود. چیزی که دارد اتفاق می‌افتد حتما در شان انقلاب اسلامی و گفتمان انقلاب اسلامی نیست و اینکه حضرت امام ذکر کردند و با شعارهای انقلاب و شعارهای پیروزی انقلاب و آن چیزی که در ادامه توسط امام و مقام معظم رهبری به صورت عام و خاص مطالبه شده، با این مسئله همخوانی ندارد.

قاضی زاده با شاره به موضوع تابعیت مهاجران افغانستانی در ایران گفت: اگر بخواهیم طبقه بندی کنیم. آنانی که مشکل تابعیتی در ایران دارند به دو گروه کاملا مجزا تقسیم می شوند: اول آنهایی که دارای تابعیت معلوم هستند و مشخص است تابع کدام کشور هستند که در سرزمین ما زندگی می کنند. زیرا ما سه یا چهار موج مهاجرت داشتیم که یک یا دو موج مهاجرت مربوط به قبل از انقلاب است و چند موج آن بعد از انقلاب اتفاق می‌افتد. یک بار مربوط به حمله روس هاست و یک بار زور طالبان است و بار دیگر نیز مربوط به ناامنی‌های اخیر می‌شود.

عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی ایران ادامه داد: در طول این 30 سال تقریبا هر 10 سال یک موج مهاجرت به ایران داشتیم و عموم مهاجران افغانستانی کسانی هستند که مهاجرت کردند، در ایران شاغل شدند و الان یا با نسل اول اینها روبرو هستیم یا دوم، سوم و چهارم و هر سه نسل مهاجرت را ما می بینیم اما منشأ مهاجرت کاملا معلوم است و این مسئله از طرف دیگر از عراق هم وجود داشته است.

تابعیت ایرانی براساس «خون» و «خاک» تعریف شده است

او در تقسیم‌بندی مهاجران و کسانی که مشکلات اقامتی و تابعیتی در ایران دارند، گفت: یک تعدادی از اینها در سیستم قانونی کشور، تحت عنوان مشکوک تابع شناخته می شوند یعنی کسانی هستند ما می گوییم که تابعیت ایرانی شما احراز نشده است اما تابعیت کشور دیگری در مورد آنها نیز احراز نشده که این افراد به عنوان افراد فاقد هویت یا مشکوک تابعین خوانده می شود. این مشکوک تابعین چند گروه هستند. یک گروه این معاودین عراقی هستند که (البته این در قانون نیست و در اسناد اداره اتباع به این نام شناخته می شوند) که اصطلاحا به آنها خاوری کد 6 می‌گویند. اینها کسانی هستند که در مرحله اول و دوم اخراج آنها از عراق به عنوان ایرانی اخراج شدند و آمدند ایران که ما می گوییم که اسناد هویتی شما را قبول نداریم و شما را به عنوان ایرانی نمی شناسیم. یک عده فرزندان نتیجه ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی هستند که  در حال حاضر تعدادشان زیاد هم است و یک تعداد ایل ها و قبایلی هستند که اینها از قبل از انقلاب حاضر بودند و از زمانی که سجل و شناسنامه صادر شده است موفق به کسب شناسنامه نشدند، خودشان می‌گویند که ایرانی هستند اما دولت ما به هر دلیلی ایرانی بودن آنها را نپذیرفته است. این سه گروه هستند.

قانون تابعیت درباره مشکوک التابعین برعکس اجرا می‌شود

او در پاسخ به اینکه قانون جمهوری اسلامی ایران درباره مشکوک التابعین چه می‌گوید ، توضیح داد: بند مربوطه  در قانون ما در این زمینه ماده 976 قانون مدنی است که تابعیت ایرانی را هم در خون و هم در خاک ذکر کرده است. یعنی اگر پدر کسی ایرانی باشد و حتی در خارج از ایران متولد شده باشد، آن شخص تابعیت ایرانی دارد و مبتنی بر خاک که در آنجا ذکر می‌کند که کسی که در جغرافیای ایران به دنیا بیاید و دولت ایران نتواند ثابت که این شخص خارجی است، آن شخص ایرانی محسوب می‌شود.

در میانه بحث مجری برنامه پرسید«الان خیلی از افغانستانی ها اینطوری هستند، یعنی در ایران متولد شده‌اند و همه این را می‌دانیم، اینکه تابعیت ایرانی ندارند به این معناست که دولت ایران توانسته ثابت کند که آنها در اینجا به دنیا نیامدند و تابعیت خاک شامل آن‌ها نمی‌شود؟» که قاضی‌زاده پاسخ گفت: دولت ایران باید ثابت کند که اینها خارجی هستند یعنی برعکس آن نیست. مشکلی که الان در مورد مشکوک تابعین به وجود آمده این است که قانون برعکس عمل می شود. یعنی گفته می شود که شما خارجی هستید و باید ثابت کنید که ایرانی هستید. این اتفاقی است که در عمل افتاده در مورد این خاوری های کد 6 یا در مورد ایل هایی که در مورد آن بحث شد، در حال اتفاق افتادن است.

قاضی‌زاده با بیان اینکه این قانون برعکس عمل می شود، گفت: دلیل آن نیز این است که رویه حقوقی در اصلاحیه قانون ثبت احوال در سال 1363 به یک اداره امنیتی به نام شورای تأمین واگذار شده یعنی شورای تأمین است که یک مصوبه ای را گذرانده است و براساس تصمیم شورای تأمین شهرستان ها، گفته که آنهایی که ما نمی توانیم ثابت کنیم مبنا بر این است که اینها خارجی هستند و به یک ترتیبی بروند ثابت کنند که ایرانی هستند در حالی که براساس ماده 976 دولت باید ثابت کند که شخص غیرایرانی است.

منوط کردن ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی به اجازه دولت، مغایر شرع است/این ازدواج غیرقانونی است اما غیر شرعی که نیست/ فرزندان مادر ایرانی چه گناهی کردند؟

قاضی‌زاده درباره افرادی که به صورت قاچاقی وارد کشور می‌شوند و مدعای دریافت تابعیت دارند، گفت: عموم انذار مسئولان و اجرای به این شیوه قانون به بهانه جلوگیری از ورود قاچاقی به ایران است که در این باره هم باید گفت اصلاً فرض بر این که شخصی قاچاقی به داخل می‌آید و درخواست شناسنامه می‌کند. او باید در دادگاه صالحه نسب خود را به اثبات برساند و با رأی دادگاه می تواند شناسنامه بگیرند. یک مرحله اثبات نسب وجود دارد که باید استشهادیه تهیه کند و فامیل و اقوام خود را در یک منطقه از ایران معرفی کند و الان هم که با علم پزشکی و آزمایش دی ان ای به راحتی می توان ثابت کرد که کار خیلی سختی نیست.

عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه باید بگویم که ما به دلیل این درآمیختگی قومی و فامیلی، واقعا یک ملت هستیم و درباره افغانستانی ها نباید این مرز را خیلی سفت و سخت بگیریم، گفت: در دنیایی که مرزها دارد بین کشورها برداشته می شود و اتحادیه ها به وجود می آید، اصرار بر مرز به نظر من یک مغالطه است.

او درباره دسته‌ای دیگر از افرادی که مشکلات تابعیتی دارند، به فرزندان مادر ایرانی اشاره کرد و گفت:‌ اشکالی درباره این افراد به وجود آمد و آن، این است که ما ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی را منوط به اجازه دولت کردیم در حالی که این شرعی نیست و هر زن و مرد مسلمانی طبق ضوابط شرعی می توانند ازدواج کنند و اکنون که من از این مشکل قانونی بگذرم، فرزندان این افراد چه گناهی مرتکب شدند؟

قاضی‌زاده در پاسخ به این پرسش که چرا شورای نگهبان به این مسئله اشکال وارد نکرده است، گفت: حالا این بحثی است که شورای نگهبان باید رسیدگی کند اما فرض کنید که بنده یک عمل خلاف قانونی انجام دادم و یک ازدواج غیرقانونی و نه غیر شرعی انجام دادم، فرزندم چرا باید تنبیه شود.

او در پاسخ به این ابهام که این فرزندان تا 18 سالگی اجازه ندارند تابعیت ایرانی داشته باشند. به همین دلیل از بسیاری از حقوق خود محروم می‌شوند با اینکه مادر ایرانی دارند و جمعیت آن‌ها حدود یک میلیون نفر است، گفت: این شرایطی است که بعد و در سال 1385 اضافه شد. در خصوص شهروندی اینها تا 18 سالگی به نظر من قانون در مورد این افراد در اجرا رعایت نمی شود واگرنه تمام ساکنین ایران از حقوق پایه شهروندی برخوردار هستند یکی از آنها حق تحصیل است. حتی حمایت های امنیتی دولت و حمایت های بیمه ای دولت و حتی در مورد آنهایی که اجازه کار دارند چه بسا در مورد شهروندان ایرانی این حقوق برایشان باید فراهم شود. بحث اول این است که اینها ایرانی هستند.این افراد اینها ایرانی هستند ولی شناسنامه ندارند، مسیر اعطای شناسنامه را هم قانون مشخص کرده است. این افراد درخواست می دهند و اداره ثبت احوال و دادگاه بررسی می کند و حکم اثبات نسب دادگاه صادر می‌شود و ثبت احوال به این افراد شناسنامه می دهد.

قاضی‌زاده ادامه داد: اینکه تا 18 سالگی باید صبر کنند هم فقط مربوط به ازدواج زن ایرانی با مردان خارجی است اما در مورد سایرین این مسئله نیست ولی متاسفانه همین هم درست انجام نمی شود و ما مشکل فرآیندی داریم. یعنی مسئله مهاجرت و مشکوک تابعین به هم گره خورده و ما باید این دوتا را از هم جدا کنیم.

تسلط نگاه امنیتی بر موضوع اعطای تابعیت، مغایر روح اخوت اسلامی است

عضو هیأت رئیسه مجلس توضیح داد: فرض کنید این جامعه مهاجر و مشکوک تابعین شامل یک و نیم میلیون تا دو میلیون نفر هستند و حدودا سه و نیم میلیون نفر هم داریم که مهاجرت به ایران کردند. در مورد زنان ایرانی ازدواج کرده با یک فرد خارجی که فرزند‌دار هم شده‌اند در ابتدا چنین مشکلاتی وجود نداشته و بعد از مدتی باتوجه به گستردگی مهاجرت ها حجم این ازدواج ها زیاد شده و تعداد فرزندان این ازدواج ها زیاد شده، بجای اینکه این کار حل و فصل شود به نظر می رسد که ابتدا یک مصوبه ای اتفاق افتاده که این مصوبه کلا جلوی این را گرفته در سال 1385 مجلس دخالت کرده که مصوبه را حل کند و گفته که اصل آن درست است، شما بروید برخورد کنید و اگر این تا 18 سالگی در ایران بود، شما به این فرد شناسنامه بدهید و قبل از آن نیز آنها از حقوق شهروندی برخوردارند.

قاضی‌زاده با باین اینکه مشکل آنجاست که در عمل به این قانون، رفتاری غیر حقوقی صورت می‌گیرد و ما به آن ایراد حقوقی داریم، گفت: در مجلس دو سه بار تلاش کردیم که این قانون اصلاح شود یک بار در مجلس هشتم و یک بار در مجلس نهم تلاش برای اصلاح قانون انجام شد. ولی متاسفانه به دلیی این فضاسازی هایی که در بیرون انجام می شود، سریع بحث امنیتی می شود. به هر حال تابعیت ایران در منطقه یک تابعیت طلایی است و تمام مسلمانان و شیعیان کشورهای همسایه علاقه مند هستند که تابعیت یا اقامت ایرانی داشته باشند. متاسفانه یک چنین نگاهی حاکم است که با روح و اخوت اسلامی و آن نگاه آرمانی در تضاد است.

وزارت کشور به محورهای نامه 155 نماینده عمل کند، اکثر مشکلات حل می‌شود/ وعده دادند اما هنوز عمل نکردند

عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مجلس در این فقره اخیر یک بخشی از بحث تابعیت را حل کرد و الان نیز یک کارگروهی از دوستان در تبیین قانون قبلی کمک کردند، گفت: دو فوریت این مسأله رأی آورد، متاسفانه به دلیل دخالت برخی دستگاه های مسئول در رأی و کلیات آن دچار مشکل شد یعنی مسئول مربوطه گفت که در حال حل مشکلات این افراد هستیم و شما نیازی به گذراندن قانون ندارید و نمایندگان مجلس گفتند بسیار خوب اگر قرار است این مشکلات با مداخلات شما حل شود و نیاز به قانون نیست ما قانون نمی‌گذرانیم. متاسفانه آن قانون تصویب نشد و آقایان هم کاری انجام ندادند. مثلا وقتی معاون وزیر از پشت تریبون رسمی مجلس این را بیان کرد. 155 نماینده به وزیر محترم کشور نامه نوشتیم که اکنون که معاون شما این مسئله را مطرح کرده، شما کارهایی را انجام بفرمایید. مسائلی را ذکر کردند که در همان نامه 155 نماینده که اگر اجرا شود، اجرا بشود، واقعا مشکل این عزیزان حل می شود.

جلسات کمیسیون اعطای تابعیت دیر به دیر تشکیل می‌شود چون مبنایشان بر عدم اعطای تابعیت است

قاضی زاده هاشمی درباره اعطای تابعیت گفت: یک کمیسیون اعطای تابعیت در وزارت امور خارجه وجود دارد که توسط وزیر امور خارجه و معاونین‌شان تشکیل می شود و البته جلسات آنها بسیار دیر به دیر تشکیل می شود زیرا مبنا بر عدم اعطای تابعیت بوده بنابراین روند اداری روند معکوس است اما وقتی رویه های امنیتی جای رویه های حقوقی را می گیرد این اتفاقات می افتد.

او در پاسخ به اینکه در دنیا مرسوم است که برای حداقل نخبگان در کشورهای اروپایی و امریکایی رویه دیگری اعمال می‌شود، گفت: نه تنهای برای نخبگان بلکه برای نیروی کار ساده شان هم روال مشخص است. الان تمام کشورها اروپایی، آمریکای شمالی، آسیای جنوب شرقی، استرالیا و یا آفریقای جنوبی را مشاهده کنید که چه حجم زیادی از مهاجران پذیرفته شده اند. اولا تمام دانشمندان و نخبگان آنها در عرصه های مختلف متعلق به جهان سوم است. شما که به آمریکا بروید عموماً هندی، چینی یا ایرانی هستند. بانک های امریکا در دست آنهاست واگرنه تمام نخبگان این کشور از ناسا گرفته تا پزشکان آنها خارجی هستند؛ کانادا هم همینطور است. الان حتی نیروهای ساده خودشان را هم از جهان سوم تأمین می کنند، تمام نیروی کار ساده آنها از مکزیک و کشورهای اسپانیولی زبان هستند. در همین داستان اخیر اروپا مشاهده می کنید که یک حجم زیادی از مسلمانان رفتند و صنعت پیر و ورشکسته اروپا را زنده کردند، چون هم تازه وارد هستند و هم می خواهند به یک زندگی بهتر برسند، هم تلاش بیشتری می کنند و هم به علت اینکه مهاجرین خارجی هستند ارزان قیمت تر هستند.

مجری برنامه گفت که «این نشان می دهد که ما نیازمند یک بازنگری جدی در این زمینه هستیم؛ خیلی از نخبگان فرهنگی و یا کسانی که در فضای آکادمیک ما درس خواندند و آماده نتیجه و یا میوه دادن بودند درست در همان ایام به کشور اروپایی مهاجرت می کند و استفاده را کس دیگری می برد» که قاضی‌زاده در همراهی با او افزود: بله متاسفانه! این مسئله مصداق همان ضرب المثل است که "هم چوب می خوریم و هم پیاز را". یعنی زحمت می کشیم 30 سال میزبانی کردیم، خیلی از خوب های این افراد رشد کردند و ما نخبگان آنها را دو دستی تحویل اروپایی ها می دهیم. یعنی بچه هایی که در سطح بالایی از دانش و یا فناوری می رسند بلافاصله با حقوق بسیار خوب جذب می شوند مانند جوان خودمان.

او بااشاره به اقدام مجلس درباره اعطای تابعیت به ایثارگران، خانواده شهدای افغانستانی زمان جنگ و در پاسخ به این پرسش که آیا در مورد نخبگان نیز اقداماتی بنا هست صورت بگیرد یا نه، گفت: در بحث اعطای تابعیت گفتم که ما ممانعت قانونی نداریم و چرا وزارت امور خارجه مسئول شده چون وزارت امور خارجه باید مصالح کلی نظام جمهوری اسلامی در سراسر جهان را رصد کند و براساس آن اعطای تابعیت کند. اما ممکن است بگوید که حجم اعطای تابعیت مثلا 5 میلیون نفر که حالا یک و نیم میلیون نفر اول آنها مشکوک التابع هستند، این 3 تا سه و نیم میلیون نفر قانونی یا غیرقانونی که حدود یک میلیون نفر آنها قانونی هستند بیش از دو میلیون نفر نیز غیرمجاز می باشند، زیاد و زمان گیر است.

او با بیان اینکه جالب اینجاست که این ارقام درباره مهاجران از اول انقلاب ثابت است، یعنی هرچه طرد کردند دوباره جایگزین شده است، گفت:  وقتی یک کشوری 1000 کیلومتر با یک کشور دیگر مرز دارد و این مرز نیز مرز بازی است، این کار رد مرز بی فایده است و اتفاقاً عناد و دشمنی ها را هم بیشتر می کند. دو کشور کوچک اروپایی نتوانستند با آن امکانات مرزهای خودشان را به صورت کامل کنترل کنند، چه برسد به ما؟ شیوه ها باید تغییر کند.

محدودیت شغلی نداریم، باید از طریق دستگاه‌های دیگر اقدام کنند/ دستگاه‌ها درست به وظایفشان عمل نمی‌کنند، اعوجاجات فراگیر می‌شود

قاضی زاده ادامه داد: در فقره اخیر، درباره ایثارگران این افراد که فقط 3500 شهید از این افراد از جنگ تحمیلی در جنگ ایران و عراق داریم. خانواده های این افراد دچار مشکل بودند در فقره اخیر در مورد مدافعین حرم نیز به همین صورت بود. تلاش شد و در مجلس یک مصوبه ای گذرانده شد که برای این افراد بحث اقامت و اعطای تابعیت درست شود و تابعیت و اقامت دائم بگیرند و از حقوق اولیه شهروندی نیز برخوردار شوند. در مورد نخبگان هم یک فشاری آورده شد که نخبگان علمی، فرهنگی، در مورد اقتصادی نیز قانون داریم که هرکسی از یک میزان سرمایه گذاری البته به تشخیص دولت داشته باشد می تواند کارت اقامت دائم بگیرد، این روند پیگیری شود. در بعضی شهرها مانند مشهد مقدس، این افراد تا یک حجمی از شهر را می توانند مالک شوند باوجود اینکه مالکیت خارجی ممنوع در ایران است اما در این زمینه به شرط سرمایه گذاری که این افراد تا یک درصدی بتوانند مالکیت را هم پیدا کنند.

او در پاسخ به اینکه چرا بحث اعطای تابعیت به نخبگان پیش نمی‌رود و دچار مشکل شده است، گفت:‌ یک ذهنیتی درست شده و یا بهتر بگوییم عده‌ای درست کردند که این مهاجران تهدید برای اشتغال هستند. این ذهنیت غلط است. اتفاقاً فعالیت ایشان آورده‌های اقتصادی عجیبی برای ایران دارد.

عضو هیأت رویسه مجلس در ادامه برنامه در پاسخ به پرسش‌های چند نفر از مهمانان برنامه درباره مشکلات تابعیتی، دریافت کارت آمایش، دریافت گاهینامه، مشکلات بهداشت و درمان و ... گفت: عموم این مشکلات مربوط به رویه های اداری و دستگاه های مسئول است که این اقدامات را چگونه انجام دهند مثلا در مورد مناطق ممنوعه که ذکر شده که سوال می شود چرا برخی مناطق، مناطق ممنوعه می شوند که آنجا مسئولان امنیتی استان براساس صلاح دیدی که دارند و با توجه به مشکلاتی که داشتند یک تصمیمی می گیرند که با تصویب نهادهای امنیتی مرکزی، آن منطقه را منطقه ممنوعه می کنند تا بتوانند منطقه را بهتر اداره کنند. این نمونه‌ها به دلیل ضعف قانون نیست که مجلس در آن دخالت کند و بگوید این منطقه ضریب امنیتی آن پایین یا بالا است. احتمالا اداره اتباع باید پاسخگو باشد که معمولا به سایر دستگاه ها دستور می دهد و آنها باید تابعیت کنند. برای اینکه افراد را وادار کنند برای گرفتن کارت هویتی و یا کارت آمایش و یا اینکه مراجعه کنند برای اینکه ثبت و ضبط شوند، یک گلوگاه هایی را در نظر گرفتند که مجموعه خدماتی که به آنها داده می شود یک بار باید مراجعه داشته باشند و آن افرادی که غیر مجاز و خارج از دایره قواعد و قوانین هستند، وارد این عرصه شوند.

او ادامه داد: اداره اتباع می‌تواند این مسائل را تسهیل کند. بنابراین عمده مشکلات به جنبه های اجرایی مربوط است و مجلس خیلی در آن دخیل نیست. اما در برخی اوقات اشاره کردند که چرا برخی دستگاه ها کوتاهی می کنند نسبت به مقررات و این حرف درستی است و باید دستگاه های نظارتی اعم از سازمان بازرسی و سایر دستگاه های نظارتی و خود مجلس وارد این موضوع شوند و در کشور ما کلا ضعف نظارت وجود دارد. یعنی دوستان افغانستانی ما فکر نکنند که در این موضوع تعمدی برای عدم نظارت هست. در همین روزها هم شاهد هستید که بحث های مختلفی هست و ما برای تمکین قانون توسط دستگاههای اجرایی و دولتی نیاز به فکر جدی داریم.

مجری برنامه پرسید « آقای دکتر اگر امکان دارد به موضوع به صورت کلی تر وارد شوید، به هر حال نزدیک به 850 تا 900 هزار نفر از مهاجرین دارای کارت اقامت هستند، این توقع وجود دارد که مهاجرین می گویند در طول این سالها این مسیر قانونی را با جمهوری اسلامی پیش آمدیم و کارت های آمایش را پشت سر هم تمدید کردیم، چرا شرایط و ویژگی های جدیدتری را نمی‌شود برای این کارت ها لحاظ کرد به عنوان مثال مهاجرین می خواهند گواهینامه داشته باشند، وقتی طرف گواهینامه ندارد، تصادف می کند پول دیه را ندارد، بدهد و به زندان می افتد و یا نمونه دیگر اینکه نمی تواند معامله بانکی بکند چون نمی تواند حساب بانکی باز کند و یا طرف نمی تواند سند به نام بزند، به نام یک ایرانی می زند و گاهی اوقات این وسط کلاهبرداری صورت می گیرد و آنگاه است که آمار جرائم بالا می‌رود و تا دلتان بخواهد بعضی‌ها از این آب گل آلود ماهی می‌گیرند. آیا نمی‌توان تهمیداتی در همین قالب کارت سنجیده شود و مجلس نمی تواند در این زمینه ورود پیدا کند و بگوید که این ویژگی ها را هم برای کارت لحاظ بکنید. ما که این مهاجر را با این کارت به رسمیت می‌شناسیم چرا تردد بین شهری با این کارت مثلاً رفتن به شهرهای زیارتی نیازمند تمهیدات دیگری است؟ الان باید برای سفر به اداره اتباع مراجعه کرده و نامه جدید دریافت کند؛ این روند هزینه بر و برای اداره اتباع هم زحمت است. نمی شود همینقدر اعتبار نیز برای این کارت قائل شد؟»

در قانون اعطای تابعیت ضعف نداریم، اشکال فرآیند داریم/از ابهامات قانون استفاده شده تا کار انجام نشود

قاضی زاده در پاسخ به این پرسش با بیان اینکه این مسئله مشکل قانونی و حقوقی ندارد، گفت: به طور مثال، هر خارجی که وارد ایران می شود، اول یک هزینه ای از وی برای بیمه درمان دریافت می شود البته کسانی که به صورت قانونی وارد کشور می شوند و کسانی که غیرقانونی وارد می شوند این مبلغ را نمی پردازند و یا مثلا هزینه ای برای فعالیت شغلی سالانه از افراد دریافت می شود حق بکارگماری که این عمومی است.

او در پاسخ به اینکه آیا لیست مشاغل مخصوص مهاجران را هم مجلس مشخص می‌کند یا نه، گفت: نه ما مشخص نمی کنیم و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی براساس نیازهای شغلی و کمبود نیروی کار که مدیریت امور کار مهاجرین با این وزارت است این لیست را تهیه می کند.

او در پاسخ به این انتقاد که  چرا باید حتماً از این لیست محدود انتخاب شود و لیست گستره بیشتری نمی‌یابد و مثلاً چرا یک فرد طلبه حوزه علمیه باید برود و کارت شاگرد خیاطی بگیرد، برای چی این شخص باید دروغ بگوید و یا اینکه شاعر است اما باید کارت چوپانی بگیرد، گفت: قبول دارم، این رویه، غلط است و دلیل آن هم این است که ما هرچیزی را در جای خودش انجام ندادیم. این افراد نیز نباید اقامت کار بگیرند، این افراد باید بروند اقامت فرهنگی از وزارت امور خارجه بگیرند. این‌ها بحث قانون نیست بحث اختیارات کمیسیون اعطای تابعیت است. چون آن طرف مسیر آن بسته است، طرف می آید از طریق وزارت تعاون ورود پیدا می کند و این هم در لیست آن خیاط و بنا است و مجبور می‌شود یک لیست این شکلی تهیه کند و این کار را انجام دهد. ماجرا به این شکل نیست که این ردیف‌های شغلی وجود نداشته باشد. چون دستگاه ها متوازن با یکدیگر کار نمی کنند و کارشان را درست انجام نمی دهند، این اعوجاج را شما مشاهده می کنید.

نگرانی برای اجرای قوانین می‌تواند با قرار دادن برخی تضامین مرتفع شود

او در پاسخ به سؤال مجری برنامه که این روند تا کی ادامه دارد و بالأخره کی باید جمع شود، گفت: این را باید از وزیر کشور که مسئول ساماندهی به اوضاع داخلی کشور است پرسید. به نظر من، ما در قانون اعطای تابعیت ضعف نداریم، اشکال فرآیند داریم. ضعف قانون در احراز هویت افراد مشکوک تابع داریم اما در بحث اعطای تابعیت ما ضعف قانون نداریم و اینکه مشاهده می کنید که مجلس مجبور می شود در بحث نخبگان، ایثارگران و فرزندان مادر ایرانی به صورت مستقیم وارد قانون گذاری شود، چون از ابهامات قانون استفاده شده تا کار انجام نشود، مجلس مجبور شده صراحت به خرج بدهد مثلا بگوید شما به این افراد شناسنامه بدهید.

در دنیا اقامت 30 سال و 40 سال وجود ندارد که تکلیف تابعیتش مشخص نشده باشد

عضو هیأت رئیسه مجلس در پاسخ به این پرسش که «برای کسانی که فعالیت بانکی و اقتصادی می خواهند انجام دهند، محدودیت قانونی نداریم و آیا این هم دستگاه های اجرایی باز می گردد؟» گفت: بله، اینها قوانینی است که مسیرهایش باز است. چرا می گویند که شما حساب بانکی باز نکنید، چون می گویند کسی که موقتا داخل ایران هست بیاد حساب بانکی باز کند، کلاهبرداری انجام دهد و از کشور برود ما نمیتوانیم ممنوع الخروج‌اش کنیم چون تبعه خارجی است. به این دیگر دسترسی نداریم و یا اگر رانندگی و تصادف کند چه کسی پاسخگو است در حالی که می‌شود در کنار دادن گواهینامه در کنار ایجاد حساب بانکی به این افراد، تضامینی گرفت که این تضمین ها اگر اتفاقی افتاد پاسخگویی ایجاد کند. یعنی راهش بسته نیست. یعنی نحوه برخورد است که می تواند متفاوت باشد.

او ادامه داد: شما به هر شکلی که قانون را بنویسید، مجری وقتی نخواهد این کار را درست انجام دهد شما با مشکل روبرو می شوید. یک بخشی که حل نشده و باید یک فکر جدی در مورد آن شود، هزینه اقامت اتباع است. هزینه هایشان از منابع عمومی کشور از محل مالیات و محل فروش نفت برداشته نمی‌شود. متکفل هزینه های آنها کیست. از یک طرف اتباع کشور نیستند که مشمول برخورداری های داخل کشور شوند و از یک طرف هم به دلیل اقامت طولانی مدت، جزء حقوق مکتسبه خودشان می دانند و می گویند که با ما نیز مانند شهروندان دیگر برخورد شود. مشکل از آنجا به وجود می آید که در دنیا اقامت 30 سال و 40 سال وجود ندارد که تکلیف تابعیتش مشخص نشده باشد.

عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی گفت: شما وقتی پناهنده کشوری بشوید یک سال موقت است، 4 سال هم آزمایشی بعد از 5 سال به شما اقامت دائم می دهند. وقتی به شما اقامت دائم یا تابعیت دائم داد مانند شهروند کشور خودش با شما رفتار می کند. این عزیزان هنوز بعد از 40 سال مشمول شرایط موقت هستند و این مسئله بزرگ شده اما اگر طبق زمان بندی خودش طی 5 سال ابتدائی تعیین تکلیف می شدند و یا اقامت دائم داده می‌شد یا از کشور خارج می شدند، این مشکلات به وجود نمی آمد. نه مورد تحصیل، نه درمان نه گواهینامه و نه مسائل دیگری که اشاره می‌کنند، پیش نمی‌آمد. این مسئله مالی مانند اشتغال جدی است که بالاخره باید به این سوال پاسخ داده شود که که آیا رقابت اشتغال و ورود نیروی کار به کشور به نفع یا به ضرر کشور ماست و دوم اینکه منابع مالی‌اش از کجا تأمین می شود.

قاضی‌زاده با بیان اینکه اخیرا با ورود مقام معظم رهبری که فرمودند بر جمهوری اسلامی است که افراد واجب التعلیم که در خاک آن زندگی می‌کنند، امکان تحصیل و سواد خواندن و نوشتن را به آنها یاد دهد و بار مالی آن نیز بر گردن دولت جمهوری اسلامی است، تکلیف در این ماجرا کاملا روشن شد و اگر خلاف این عمل کنند خلاف صریح قانون عمل کرده اند، گفت: اما برخی مدارس تخلف می‌کنند. قرار نیست که پولی گرفته شود اما گرفته می‌شود به نام های متخلف و به نظرم بیشتر از پول هایی که به ملت گفته شد، می گیرند و ما بازهم در اینجا ضعف قانون نداریم. به طور مشابه برای کمیسیون اعطای تابعیت روشن است که بعد از 3 یا 4 یا 5 سال باید مسأله تابعیت را حل کند ولی اگر انجام نشد، ما در این قانونی که پیش بینی کرده بودیم زمان گذاشتیم یعنی گفتیم اگر بعد از یک مدتی تعیین تکلیف نکردید، به صورت خودکار این افراد بروند و شناسنامه بگیرند. اما وزارت کشور در آنجا صحبت کرد که ما خودمان می خواهیم سریعا آنها را تعیین تکلیف کنیم و وضعیت اقامتی آنها را مشخص کنیم، شما دیگر وارد موضوع نشوید که دست ما را می بندد. هنوز که یک سال است که اتفاقی نیفتاده است و ما منتطریم.

در بخش دوم برنامه این هفته برنامه وطندار، صبرا قاسمی مجری افغانستانی برنامه بایک زوج دانشجوی دکترای حقوق که برای ادامه تحصیل به ایران آمده‌اند به گفت و گو نشست. مشروح این قسمت متعاقباً منتشر می‌شود.

انتهای پیام/