دعوتی که ره به ترکستان است/ راه‌حل مشکلات نشر از مجلس می‌گذرد؟
اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در اطلاعیه‌ای خواستار ثبت‌نام اعضای صنف خود در انتخابات پیش روی مجلس شورای اسلامی شده است، سؤال مطرح این است که مشکلات امروز نشر تا چه اندازه به نبود قانون و لزوم قانون‌گذاری مرتبط است؟
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران هفته گذشته در اطلاعیه‌ای از ناشران و اعضای صنف خود خواسته است تا در انتخابات پیش روی مجلس شورای اسلامی ثبت‌نام کنند. در متن این اطلاعیه آمده است: «با توجه به ظرفیت بالای اصناف در کشور و نبود سخنگوی درصد عظیمی از اصناف در مجلس شورای اسلامی و با توجه به ضرورت وجود افراد با استعداد اقتصادی و صنفی واجد شرایط قانونی نمانندگی مجلس دعوت می‌شود، در انتخابات ثبت نام نموده و سوابق فعالیت و اطلاعات خود را به مراجع ذی‌ربط ارسال کنید.»
هر چند به نظر می‌رسد، صدور این اطلاعیه از سوی اتحادیه در قالب اطلاع‌رسانی اتاق اصناف به همه صنوف تحت پوشش خود در راستای حضور در انتخابات بوده باشد، اما این سؤال را مطرح می‌کند که مشکل اصلی صنف امروز چیست؟ آیا مشکلاتی چون نبود انسجام صنفی، مشکلات اقتصادی و مشکلات تخصصی حوزه نشر امروز بیشتر خودنمایی می‌کند یا نبود قوانین مناسب و قانون‌گذاری در حوزه نشر؟
اساساً سابقه‌ای از حضور ناشران در مجلس و حوزه قانون‌گذاری وجود دارد و اگر وجود دارد، این حضور چه برکاتی برای نشر به همراه داشته است؟ برای پاسخ به این پرسش به سراغ محمود آموزگار مدیر نشر کتاب آمه رفتیم. آموزگار می‌گوید: در اولین مجلس پس از انقلاب مشروطیت یعنی مجلس شورای ملی شش طبقه می‌توانستند در انتخابات حضور داشته باشند، یکی از این شش طبقه اصناف بودند و در مجلس اول شورای ملی میرزا محمود کتابفروش خوانساری به عنوان نماینده اصناف انتخاب شد و در مجلس حضور یافت، شاید این یکی از دلایلی باشد که چندین خانواده از خوانسار گرایش به کار کتاب و نشر پیدا کردند. در این فاصله هم همیشه بخش‌های مختلف جامعه تصور می‌کردند که باید در مرکز مهمی مثل مجلس حضور داشته باشند، حرف‌هایشان شنیده شود و به همین دلیل در اتاق اصناف ایران و اتاق اصناف شهرستان‌ها ایام انتخابات مجلس شورای اسلامی تحرکاتی شروع می‌شود، افرادی کاندیدا می‌شوند، تبلیغ می‌کنند و سعی می‌کنند رأی بیاورند.
وی ادامه می‌دهد: بنابراین صدور اطلاعیه اتحادیه نیز به گمان من طبق اطلاع‌رسانی اتاق اصناف مبنی بر شروع ثبت نام کاندیداهای انتخابات و معرفی کاندیداهای صنوف مختلف انجام شده است.
آموزگار: با ورود یک یا دو نماینده از صنف به مجلس حرکت موثری در جهت اصلاح قضایا نخواهیم داشت
مدیر کتابفروشی آمه تصریح می‌کند: مسائل صنفی به ویژه قانون نظام صنفی، قانونی است که در مجلس شورای اسلامی تصویب می‌شود و مشکلات زیادی دارد، من تصور می‌کنم با ورود یک یا دو نماینده از صنف ما حرکت مؤثری در جهت اصلاح این قضایا نخواهیم داشت، اگر واقعاً ظرفیتی برای اصلاح قوانین و روش‌های کسب و کار وجود دارد، نیازی به بودن درمجلس شورای اسلامی نیست؛ بلکه این قضیه باید از بیرون دنبال شود. به نظر من اتحادیه‌ها و اصناف نقش جدی در بازنگری مقرارات صنفی ندارند، در حالی که این ضرورت جدی دارد.
مشکل اصلی نشر از دورن صنف حل می‌شود
آموزگار درباره مشکل فعلی نشر و راهکار حل آن در درون مجلس یا از درون صنف نیز می‌گوید: من فکر می‌کنم مشکل اصلی نشر دو بخش دارد، یک بخش، بخش صنفی است، صنف و در رأس آن اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران قاعدتاً باید مجموعه اصلاحاتی را در روش‌هایی که وجود دارد، انجام دهند، هر ناشری به تنهایی سلیقه‌ای دارد، اما اجماع ایجاد نمی‌شود، باید کار متمرکزی ایجاد شود، مثلاً در موضوع قیمت‌گذاری ما هنوز از روش‌های علمی فاصله داریم، همین طور یک نگاه جامعی نسبت به بازار کتاب وجود ندارد، از ابتدا تا به انتها از زمانی که اثری تألیف می‌شود تا زمانی که نشر پیدا می‌کند، باید سهم بخش‌های مختلف از قیمت پشت جلد کتاب مشخص شود، مثلاً سهم کتابفروش‌ها از پشت جلد کتاب 25 درصد است؛ در حالی که هزینه‌های سنگینی تحمل می‌کنند.
وی بخش دیگری از مشکلات نشر را ناهنجاری‌هایی که وجود دارد، عنوان می‌کند و می‌گوید: ما گام‌های خوبی برای برداشتن این ناهنجاری‌ها برداشتیم، حجم فعالیت نشر در تهران سه برابر سایر مناطق کشور است، صدور بی‌رویه پروانه‌های نشر، تعدد ترجمه‌ها از یک اثر که منجر به سردرگمی مخاطب شده است و ... نیازمند کار کارشناسی متمرکزی است تا بر اساس آن رهنمودهایی به دولت داده شود تا چابک‌تر و مفید تر حرکت کند. مجموعه‌ای از این قضایا موضوعاتی است که باید در صنف انجام شود؛ بنابراین من حضور افرادی از صنف در مجلس شورای اسلامی را چندان مؤثر نمی‌بینم، مشکلات باید از درون اتحادیه و صنف حل و فصل شود.
در سال‌های اخیر هر گاه صحبت از صنف نشر و مشکلاتش شده است، نبود یک اتحادیه سراسری مطرح شده ولی تاکنون اتفاق خاصی در این زمینه رخ نداده است، به نظر می‌رسد یکی از مهمترین ضرورت‌های امروز نشر همین تأسیس یک اتحادیه سراسری و کشوری باشد.
حسینی نیک: مهمترین مشکل نشر مدیریت آن است
سید‌عباس حسینی نیک مدیر انتشارات مجد مهمترین و اولین مشکل صنف نشر را مدیریت نشر می‌داند و می‌گوید: به نظر من مهمترین مشکل ما مدیریت سازمان نشر است، البته مشکلات دیگر چون مشکلات اقتصادی، حقوقی و قوانین نیز وجود دارد، اما مشکل اساسی نبود مدیریت متمرکز و سازمان واحد و مرکزی برای نشر است که این مشکلات را پیگیری کنند، الان سه تشکیلات حقوقی در مدیریت نشر مطرح هستند؛ در بخش خصوصی اتحادیه که اول است، یک نهاد صنفی است و اصولا هم اتحادیه به لحاظ مدیریتی برای انتشارات محسوب نمی‌شود، برای کتابفروشی‌هاست، چرا که قانون نظام صنفی در تبصره ماده 2 اشاره دارد به شغل‌هایی که قانون خاص دارند و از مشمول قانون نظام صنفی خارج‌اند، مثل وکلا، پزشکان، داروخانه‌ها و ناشران. پس اگرچه در عنوان اتحادیه از ناشران نیز نام برده شده است، اما اتحادیه مسئولیتی برای اداره ناشران ندارد و مجوز نشر ناشران را اتحادیه صادر نمی‌کند، وقتی صادر نمی‌کند، مسئولیتی برای کنترل و مدیریت آن نیز ندارد، اتحادیه مخصوص تهران است، شمال و جنوب تهران و شهرستان‌ها را اصلا پوشش نمی‌دهد، پس از جانب اتحادیه یک توانایی برای مدیرت نشر وجود ندارد.
وی ادامه می‌دهد: بخش دوم انجمن‌های فرهنگی هستند، انجمن‌های فرهنگی هم با اینکه مجوز را از وزارت ارشاد می‌گیرند و بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تایسیس شده‌اند؛ اجباری برای عضویت ناشران در آن‌ها وجود ندارد؛ پس انجمن‌ها طبعاً فراگیر نیستند، از طرف دیگر تعاونی‌ها هستند که اصلاً نهاد صنفی و تشکل نشر محسوب نمی‌شوند، تعاونی‌ها نیز شرکت‌های اقتصادی هستند که باید منافع سهامداران را رعایت کنند، از این سه دسته ما هیچ سازمانی در نشر نداریم.
مشکلات حقوقی رتبه دوم مشکلات نشر را دارد نه رتبه اول
حسینی نیک ادامه می‌دهد: پس اولین مشکل نشر این است که سازمان، تشکل، کانون یا اتحادیه‌ای پیدا کند که این 18 هزار عضو را سامان دهد، سازمانی که توانایی این را داشته باشد که به هر کسی مجوز ندهد، فعالیت افراد این حرفه را کنترل کند، مراودات خارجی را برقرار کند، به تخلفات رسیدگی کند و... باید مشخص شود که طرف مذاکره با مجلس و وزارت ارشاد کیست؟ پس از حل این مسئله مسائل حقوقی، تکثیرهای غیرقانونی و مسائل مالیاتی مطرح می‌شود.اگر مشکل اصلی نشر که همان یافتن سازمان متمرکزی برای مدیریت نشر است، حل شود، مشاغل دیگر نیز حل خواهد شد. پس حضور در مجلس فعلا دردی را دوا نمی‌کند.
هرچند به نظر می‌رسد، حضور نماینده یا نمایندگانی از صنف نشر در مجلی شورای اسلامی خالی از لطف نخواهد بود و چه بسا بتواند برخی مشکلات حقوقی مانند قانون ماکیت فکری و ... را نیز برطرف کند، اما رفع دغدغه اصلی امروز نشر قطعاً راهش از مجلس شورای اسلامی نمی‌گذرد.
انتهای پیام/
