ناتو از ترکیه چه می‌خواهد؟
دبیرکل ناتو در دیدار با مقامات آنکارا نقش یک مذاکره‌کننده ارشد و یک جاده‌صاف‌کن قدرتمند را ایفا کرده است.
به گزارش سرویس بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، سفر دبیرکل پیمان نظامی ناتو به ترکیه و دیدار او با مقامات این کشور، رویدادی بود که در روزنامه‌های چاپ استانبول و آنکارا، بازتابی گسترده پیدا کرد.
اما روزنامه‌های تحت امر حزب عدالت و توسعه ترکیه، صرفاً بخشی از دیدار و سخنان استولتنبرگ را برجسته کرده‌اند که حاکی از تشکر و قدردانی او در مورد نقش ترکیه در فعال‌سازی مجدد گذرگاه انتقال غلات اوکراین به بازارهای جهان است.
سؤال اینجاست: آیا استولتنبرگ و همسرش اینگرید شولرود (سفیر اسبق نروژ در بلژیک) این‌همه راه را پیمودند که صرفاً در مورد انتقال گندم و جو، از اردوغان تشکر کنند؟ خیر، واقعیت این است که استولتنبرگ، برای یک مذاکره دشوار و یک چانه‌زنی انرژی به ترکیه سفر کرد.
در مورد جزئیات مذاکرات فنی دبیرکل ناتو با مقامات ترکیه، اطلاعاتی منتشر نشده است، اما همه شواهد نشان‌دهنده این است که استولتنبرگ، در دیدار با مقامات آنکارا نقش یک مذاکره‌کننده ارشد و یک جاده‌صاف‌کن قدرتمند را ایفا کرده است.
نگاهی به مفاد و محتوای رسمی منتشرشده دیدارهای دبیرکل ناتو با خلوصی آکار وزیر دفاع و مولود چاوش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه، نشان می‌دهد که او پیش از دیدار با اردوغان، مذاکرات دشواری را از سر گذرانده و ظاهراً برای چکش‌کاری نهایی به دیدار رئیس جمهور ترکیه رفته است.
اقناع اردوغان، سومین مأموریت دشوار استولتنبرگ
گفته می‌شود که انتخاب استولتنبرگ نخست وزیر سابق نروژ برای پست دبیرکلی ناتو، ایده اولیه باراک اوباما و آنگلا مرکل بوده است. استولتنبرگ از همان دوران نوجوانی که پدرش وزیر امور خارجه نروژ بود، وارد حزب کارگر شد و همه انتظار داشتند روزی رهبر حزب شود، اما کسی نمی‌توانست پیش‌بینی کند که او، علاوه بر رهبری حزب کارگر و نخست‌وزیری نروژ، پست امنیتی ـ دفاعی دبیرکلی ناتو را نیز تجربه کند.
وی که از سال 2014 میلادی، به‌عنوان دبیرکل به قرارگاه مرکزی ناتو رفته، در طول دوران حرفه‌ای خود، با رویدادها و چالش‌های فراوانی دست و پنجه نرم کرده است.
در آغازِ دوران دبیرکلی استولتنبرگ، شاهد نقاط عطف مهمی همچون الحاق کریمه به روسیه بودیم و نخستین مأموریت دشوار او، حفظ انسجام و یکپارچگی ناتو در برابر قدرت‌نمایی پوتین بود.
دومین مأموریت سخت دبیرکل نروژی ناتو، رویارویی زیرکانه و نرم با دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا بود که اساساً عقیده‌ای به ناتو نداشت و معتقد بود که تداوم حیات و موجودیت ناتو، چیزی جز ولخرجی اضافی نیست!
حالا هم استولتنبرگ در سومین مأموریت حساس، با چالش مهمی به‌نام ترکیه روبه‌رو است.
ترکیه کشوری است که برای ناتو اهمیت حیاتی دارد و استولتنبرگ به‌دنبال آن است که هر جوری شده، همراهی اردوغان را به دست بیاورد.
تصمیم نهایی ترکیه درباره سوئد
حمله سریع و شتاب‌زده روسیه به اوکراین، ناتو را در برابر شرایط دشواری قرار داد و بهانه جور شد تا دو کشور اروپایی سوئد و فنلاند نیز، خیلی سریع به عضویت ناتو دربیایند.
مرور اخبار و گزارش‌های مرتبط با روند عضویت این دو کشور جدید در جمع اعضای ناتو، نشان می‌دهد که مخالفت‌های قاطعانه و اولیه اردوغان از سوی آمریکا و سران ناتو جدی گرفته نشد و تیم جو بایدن و استولتنبرگ، عملاً اردوغان را در برابر عمل انجام‌شده قرار دادند.
با آن‌که سوئد، همواره یکی از مهمترین نقاط فعالیت نهادهای اقماری پ.ک.ک. در اروپا بوده است و آنکارا همواره به این امر اعتراض کرده است، اما اعتراض و انتقاد ترکیه نتوانست اصل موضوع را تغییر دهد.
اردوغان در آغاز، به‌تندی با عضویت سوئد و فنلاند مخالفت کرد، اما در ادامه مسیر، جرئت مخالفت نداشت و عملاً در برابر آمریکا و اروپا تسلیم شد.
حالا ترکیه در آخرین مراحل عضویت کامل سوئد و فنلاند در ناتو، عملاً نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد، اما هنوز هم، زمینه‌هایی برای برخی اعتراضات و کارشکنی‌های حقوقی و امنیتی وجود دارد.
به همین خاطر، قرارگاه مرکزی ناتو، راه میانه‌ای پیدا کرده است تا اختلاف بنیادینی به‌جای نماند. بر اساس تدبیر و تصمیم مشترک ناتو و آمریکا، قرار است به‌زودی، برای اولین بار، نخست وزیر سوئد به ترکیه سفر کند و در این سفر، هماهنگی‌های اطلاعاتی و حقوقی کاملی صورت بگیرد تا برخی از سران و فرماندهان پ.ک.ک. و شاگردان گولن از سوئد اخراج شوند.
سفر استولتنبرگ به ترکیه، زمینه آن را فراهم می‌کند تا مذاکرات نخست وزیر سوئد با اردوغان و تیم او، با سرعت و سهولت بیشتری صورت بگیرد و استکهلم بتواند با ایجاد برخی محدودیت‌ها و موانع برای فعالیت‌های پ.ک.ک. رضایت خاطر نسبی مقامات آنکارا را تأمین کند.
6 نکته مهم در روابط ترکیه و ناتو
استولتنبرگ و همکاران او در ناتو، برای تحلیل نقش ترکیه در ناتو روی این نقاط مهم تمرکز کرده‌اند:
1. گذر زمان نشان داده است که سابقه هفتادساله عضویت ترکیه در ناتو، به‌عنوان یک نقطه طلایی تلاقی بین دریای سیاه و مدیترانه، از منظر ژئوپولیتیک تا چه‌اندازه اهمیت دارد و نباید کاری کرد که این نقش، کمرنگ شود.
2. گردش به چپ ناگهانی اردوغان و خرید سامانه موشکی اس400 از روسیه، ناتو را با یک شوک و چالش بزرگ روبه‌رو کرد، اما با این حال، استولتنبرگ اجازه داد که این دعوا، عملاً به دعوای سیاسی آنکارا ـ واشنگتن تبدیل شود و ناتو حتی‌الامکان، خود را از این دعوا دور نگه دارد.
3. اختلافات ترکیه و یونان، از هر نظر اهمیت حیاتی دارد و پادرمیانی مداوم آلمان، آمریکا و ناتو، نتوانسته است به این اختلافات پایان دهد.
4. تهدیدات مداوم ترکیه علیه قبرس و پافشاری بر رسمیت یافتن دولت جمهوری ترک قبرس شمالی، از مهمترین چالش‌های ناتو در مورد ترکیه است.
5. با اعلان تصمیم آمریکا برای خروج از افغانستان، نقش ترکیه در مأموریت‌های منطقه یا ناتو تا حدودی کمرنگ شد، اما هنوز هم در بالکان، مالی، سومالی، لبنان و مناطق دیگر، همراهی نظامیان ترکیه با دیگر اعضای ناتو حائز اهمیت است.
6. ترکیه در مورد عضویت سوئد و فنلاند در ناتو نگرش و انتظارات متفاوتی دارد. تیم اردوغان، بارها اعلام کرده است که این دو عضو جدید ناتو باید کاری کنند که کلیه فعالیت‌های پ.ک.ک. و نهادهای اقماری آنها ممنوع و ناممکن شود، اما مشخص نیست که در این گیرودار، چالش‌های حقوقی و دموکراتیک تا چه‌اندازه بر همکاری و توافق امنیتی، منطبق خواهند شد.
در پایان باید گفت، در چند سال گذشته، گفتمان ضدناتویی در ترکیه تقویت شده است و بسیاری از تحلیلگران محافظه‌کار و برخی از چپ‌ها، بر این نکته پافشاری می‌کنند که خروج از ناتو به‌نفع ترکیه است.
اما با این حال، ترکیه هنوز هم خود را در جبهه و میدان ناتو می‌بیند و می‌توان چنین پیش‌بینی کرد که نتایج انتخابات سال 2023 میلادی، بر چند و چون همکاری‌های آتی ترکیه و ناتو، اهمیت به‌سزایی خواهد گذاشت.
در صورتی که پیش‌بینی‌های مبتنی بر نظرسنجی‌های کنونی درست از آب دربیایند، با قدرت گرفتن مخالفین اردوغان در ترکیه، زمینه برای افزایش سطح همکاری‌های ناتو و ترکیه، مساعدتر خواهد شد.
انتهای پیام/+
