پشت‌پرده اقدام جنجالی سفارتخانه‌های عربی در بیروت بعد از تنش‌های «عین‌الحلوه»
در بحبوحه بحران سیاسی و اقتصادی پیچیده لبنان، درگیری‌های اخیر در اردوگاه عین‌الحلوه موج تازه‌ای از چالش‌ها را برای این کشور در سطوح مختلف به وجود آورده است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، لبنان که در سایه بحران سیاسی پیچیده و ناتوانی طرف‌های مربوطه برای انتخاب رئیس جمهور و نیز تشکیل دولت جدید، از حل هرگونه معضل اجتماعی و اقتصادی و مالی و... عاجز است، با وقوع درگیری‌های هفته گذشته در اردوگاه «عین‌الحلوه» ویژه آوارگان فلسطینی واقع در منطقه صیدا، وارد موج تازه‌ای از چالش‌ها شد.
برقراری آتش‌بس در اردوگاه عین‌الحلوه
فارغ از علل اصلی درگیری‌های خونین در اردوگاه عین‌الحلوه بین گروه‌های افراطی و نیروهای جنبش فتح فلسطین و نیز اطلاعاتی که حاکی از ردپای رژیم صهیونیستی در این درگیری‌ها بود و با کشته و زخمی شدن ده‌ها تن همراه شد، پیامدهای این تنش‌ها بر عرصه لبنان قابل توجه است.
درگیری‌های عین‌الحلوه به‌مدت یک هفته ادامه داشت و عاملان آن سعی کردند با تحریک ارتش لبنان و هدف قرار دادن پایگاه‌های آن اطراف اردوگاه، این ارتش را وارد تنش‌های عین‌الحلوه کنند اما با تدبیر فرماندهی و ریاست شعبه اطلاعات ارتش لبنان این اتفاق نیفتاد، همچنین «نبیه بری» رئیس پارلمان لبنان بلافاصله نماینده خود را برای گفتگو با طرف‌های فلسطینی جهت تثبیت اوضاع اردوگاه مأمور کرد، مسئولان حزب‌الله نیز نقش مهمی در وادار کردن طرف‌های درگیری به عقب‌نشینی داشتند و به‌ویژه مواضع مدبرانه‌ای که سید «حسن نصرالله» دبیرکل حزب‌الله اتخاذ کرد موجب بازگشت آرامش و تثبیت آتش‌بس در اردوگاه عین‌الحلوه شد و بعد از اواخر هفته گذشته، این اردوگاه شاهد هیچ تحرک تنش‌آمیزی نبوده است.
گروه‌های فلسطینی، سرویس‌های امنیتی و ارتش و مقامات لبنان نیز تأکید کردند که اوضاع تحت کنترل است و جای هیچ‌گونه نگرانی نیست.
پیامدهای درگیری‌های عین‌الحلوه و اقدام جنجالی سفارتخانه‌های عربی
اما با وجود این و درست زمانی که درگیری‌های عین‌الحلوه پایان یافته و آتش‌بس برقرار شده است، از روز شنبه کشورهای حوزه خلیج فارس همچون قطر، بحرین، عربستان، امارات و کویت به‌همراه چند کشور اروپایی به اتباع خود در لبنان هشدار دادند که به مناطق درگیری نزدیک نشوند و هرچه سریعتر این کشور را ترک کنند. کشورهای مذکور همچنین از شهروندان خود خواسته‌اند تا اطلاع ثانوی به لبنان سفر نکنند.
از سوی دیگر هم‌زمان با این رفتار کشورهای عربی در قبال لبنان، کویت مواضع عجیبی در قبال لبنان اتخاذ کرد که موجب شد هشدارهایی درباره احتمال تکرار سناریوی «جورج قرداحی» وزیر اطلاع‌رسانی سابق لبنان مطرح شود (دو سال قبل کشورهای حوزه خلیج فارس در تبعیت از عربستان به‌خاطر اظهاراتی که قرداحی درباره بیهوده بودن جنگ یمن مطرح کرده بود، روابط خود را با بیروت قطع و محاصره شدیدی علیه آن اعمال کردند).
سناریوی جورج قرداحی تکرار می‌شود؟
ماجرا از این قرار است که امین سلام، وزیر اقتصاد دولت موقت لبنان چند روز قبل به‌مناسبت سومین سالگرد انفجار مهیب بندر بیروت در گفتگو با خبرگزاری اسپوتنیک اعلام کرده بود: سیلوهای گندم متعلق به دولت لبنان نیست که دیگر کشورها در تأمین بودجه مالی آن کمک نکنند بلکه این سیلوها متعلق به مردم است و نباید یک کشور عربی بدون داشتن مخزن استراتژیک تنها بماند. ما در یک بازه زمانی خاص منتظر بودیم که پاسخی از دولت کویت دریافت کنیم و من متوجه شدم که در صندوق توسعه کویت پول موجود است و می‌توان تصمیم ساخت سیلوهای گندم در بیروت و طرابلس را با یک امضا اتخاذ کرد.
این سخنان امین سلام موجب خشم طرف کویتی شده آن را مداخله در امور داخلی این کشور دانست. وزارت خارجه کویت با صدور بیانیه‌ای تند خطاب به لبنان اعلام کرد: کویت در سال 1969 با اعطای وام به دولت وقت لبنان بودجه مالی ساخت سیلوهای گندم این کشور را تأمین کرده بود و اظهارات کنونی وزیر اقتصاد لبنان مغایر با پروتکل‌های سیاسی است و به‌شدت آن را محکوم می‌کنیم. اظهارات وزیر اقتصاد دولت موقت لبنان نشان می‌دهد که او درک درستی از نوع تصمیم‌گیری‌ها در کویت ندارد و ما قاطعانه هرگونه مداخله خارجی در تصمیمات و امور داخلی خود را رد می‌کنیم.
کویت همانند رفتاری که عربستان در قبال جورج قرداحی داشت، از امین سلام خواسته است حرف‌های خود را پس بگیرد و عذرخواهی کند. وزیر اقتصاد دولت موقت لبنان در واکنش به این درخواست کویت در یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد که از لحن اظهارات وی برداشت اشتباه شده است و او قصد و غرضی نداشته است و از پارلمان کویت می‌خواهد که توضیحات وی را بپذیرد.
یک منبع آگاه در امور لبنان و کشورهای حوزه خلیج فارس در این زمینه اعلام کرد که امین سلام به‌خاطر بی‌تجربگی از جملاتی استفاده کرد که در این شرایط حساسیت کشورهای حوزه خلیج فارس را برمی‌انگیزد؛ به‌ویژه بعد از اتفاقاتی که به‌دنبال صحبت‌های «جورج قرداحی» وزیر اطلاع‌رسانی سابق لبنان رخ داد و تنش بی‌سابقه‌ای در روابط این کشور با کشورهای عربی ایجاد کرد و در نهایت قرداحی مجبور به استعفا شد.
خروج اتباع کشورهای عربی از لبنان در فصل گردشگری
بر همین اساس برخی معتقدند که این تحرکات کشورهای عربی در قبال لبنان به‌ویژه در شرایط بحرانی این کشور مشکوک است. تابستان فصل گردشگری لبنان محسوب می‌شود و در سایه بحران اقتصادی عمیقی که لبنانی‌ها گرفتار آن هستند، درآمدهای توریستی می‌تواند روزنه امیدی برای حل برخی مشکلات اقتصادی آنها باشد. روشن است که شهروندان کشورهای حوزه خلیج فارس بیشترین درصد گردشگران در لبنان را سالانه به خود اختصاص می‌دهند.
بنابراین دستور این کشورها به خروج اتباع خود از لبنان و جلوگیری از سفر شهروندانشان به این کشور، ضربه بزرگی به اقتصاد لبنان در این وضعیت بحرانی وارد می‌کند. عربستان سعودی اولین کشوری بود که به اتباع خود در لبنان هشدار داد و سایر شیخ‌نشینان خلیج فارس نیز به‌تبعیت از آن اقدام مشابهی انجام دادند.
موضوعی که موجب اعتراض لبنانی‌ها شده این است؛ در وهله نخست دیگر تهدید امنیتی خاصی در اردوگاه عین‌الحلوه و اطراف آن احساس نمی‌شود و حتی اگر امکان بازگشت این درگیری‌ها نیز وجود داشته باشد، ارتباطی به سایر مناطق لبنان از جمله بیروت ندارد، پس چرا کشورهای عربی از شهروندان خود در سراسر لبنان می‌خواهند که برگردند؟
پشت‌پرده رفتار عجیب شیخ‌نشینان خلیج فارس درباره اوضاع امنیتی لبنان
منابع امنیتی لبنان در این راستا اعلام کردند: احتمال دارد هشدار سفارتخانه‌ها، به‌ویژه اینکه چند کشور هم‌زمان باهم چنین هشدارهایی صادر کرده‌اند، بیشتر جنبه سیاسی داشته باشد تا امنیتی. بعد از گذشت 3 روز از اجرای آتش‌بس درگیری جدیدی در اردوگاه عین‌الحلوه رخ نداده است، همچنین اطلاعاتی که ما داریم نشان می‌دهد که همه اقدامات لازم برای جلوگیری از گسترش درگیری‌ها انجام شده است.
نبیه بری نیز با ابراز تعجب از این اقدام سفارتخانه‌ها گفت: اگر هشدار فقط در رابطه با مناطق نزدیک به عین‌الحلوه بود، می‌شد آن را درک کرد اما دعوت از اتباع این کشورها برای ترک فوری لبنان امری غیر قابل فهم است، زیرا حتی در عین‌الحلوه هم از 3 روز پیش اوضاع رو به آرامش نهاده است، حال چه‌دلیلی باید برای چنین بیانیه‌های هشداردهنده‌ای وجود داشته باشد؟!!
نجیب میقاتی، نخست وزیر دولت پیشبرد امور لبنان هم تأکید کرده بود داده‌های امنیتی که در اختیار دارد نشان می‌دهد که هیچ مسئله نگران‌کننده‌ای در لبنان نیست.
بر همین اساس بسیاری از محافل و کارشناسان امور منطقه بر این باورند که ممکن است یک انگیزه سیاسی در پسِ اقدامات مذکور کشورهای حوزه خلیج فارس وجود داشته باشد. «خالد الجیوسی» نویسنده و کارشناس سیاسی فلسطینی در مقاله‌ای برای روزنامه فرامنطقه‌ای رأی‌الیوم به همین موضوع پرداخته این سؤال را مطرح کرد؛ آیا این رفتار کشورهای عربی در چارچوب ادامه خشم عربستان از اظهارات جورج قرداحی درباره جنگ یمن یا نارضایتی سعودی‌ها از روند سیاسی لبنان است؟
به‌گفته این کارشناس عرب‌زبان، با وجود تلاش‌هایی که میقاتی برای اطمینان دادن به کشورهای عربی درباره اوضاع امنیتی لبنان انجام داده است اما به‌نظر می‌رسد که شیخ‌نشینان خلیج فارس همچنان اصرار به تبعیت از اقدام عربستان در خروج اتباع خود از لبنان دارند. اظهارات اخیر امین سلام، وزیر اقتصاد لبنان برای درخواست کمک از کویت نیز عامل دیگری است که به روابط این کشور با شیخ‌نشینان خلیج فارس آسیب زده است، در این میان سیاستمداران و مقامات لبنانی هنوز متوجه رفتارهای مشکوک کشورهای عربی نشده‌اند.
آمریکا به‌دنبال فروپاشی امنیتی لبنان
«امین محمد حطیط» تحلیلگر امور راهبردی منطقه نیز در همین زمینه در یادداشتی برای روزنامه لبنانی البناء نوشت: واقعیتی که در رابطه با هریک از حوادث لبنان نباید فراموش کرد آن است که لبنان در محدوده هدف‌گیری مستقیم آمریکا قرار دارد. باید بپذیریم که آمریکا با سوءاستفاده از عوامل داخلی و فساد آشکار در لبنان، به‌سرعت و به‌طرز تعجب‌آوری توانست 3 مرحله از پروژه پنج‌مرحله‌ای خود علیه لبنان یعنی خلأ سیاسی، فروپاشی مالی و فروپاشی اقتصادی را اجرا کند اما در اجرای مرحله چهارم یعنی فروپاشی امنیتی ناکام ماند.
حطیط افزود: علت این ناکامی آمریکا، قدرت مقاومت کنار حضور قوی ارتش و نیروهای امنیتی لبنان است که هر توطئه‌ای علیه اوضاع امنیتی این کشور را خنثی می‌کنند، علاوه بر آن تلاش‌های ایالات متحده برای جلوگیری از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و توقف روند توافق ایران و عربستان برای احیای روابط نیز نتیجه نداشت. در مرحله کنونی تحریک درگیری‌ها در اردوگاه عین‌الحلوه اقدامی است که آمریکا می‌تواند چندین هدف خود را از خلال آن محقق سازد؛ به این صورت که در وهله نخست امنیت لبنان را به چالش بکشد و بعد از آن آوارگان فلسطینی در این اردوگاه را وادار به مهاجرت به مناطق سکونت لبنانی‌ها کند و نهایتاً موجب ادغام این آوارگان در جامعه لبنان شود که آرزوی بزرگ صهیونیست‌ها است.
این تحلیلگر امور استراتژیک منطقه در ادامه به اقدام سفارتخانه‌های کشورهای عربی در هشدار به اتباع خود در لبنان اشاره کرده آن را اقدامی خطرناک دانست که نفت روی آتش بحران‌های لبنان می‌ریزد.
وی گفت: در شرایطی که میانجیگری‌ها موفق به تثبیت اوضاع اردوگاه عین‌الحلوه شده است و همه متخصصان امور امنیتی و نظامی احتمال بازگشت درگیری‌ها به این اردوگاه را رد می‌کنند، صدور چنین هشداری از جانب سفارتخانه‌های عربی در بیروت چه‌معنایی دارد؟ اگر به حوادث لبنان در چند سال گذشته و پروژه‌هایی که واشنگتن در این کشور اجرا کرده است یا برای تحقق آنها تلاش زیادی انجام می‌دهد، نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که این اقدام کشورهای عربی، خواسته یا ناخواسته در خدمت برنامه‌های آمریکاست.
انتهای پیام/+
