روزگار کم‌فروغ ادبیات کودک و نوجوان ـ ۱۰| کانون پرورش خلأ نبود نشریات کودک را بشکند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشریات و مطبوعات همیشه یکی از عوامل توجه و علاقه دانش آموزان به سمت مطالعه بوده است.مروری بر تاریخ مطبوعات ایران نشان دهنده این است که در دوره‌های مختلف، توجه به انتشار نشریات ویژه کودکان و نوجوان، باعث شده است هم گروه جدیدی به مخاطبان و خوانندگان نشریات اضافه شوند و هم نسل جوانی بامطالعه و کتابخوان در کشور به وجود آیند.

شاید در این زمینه هیچ نشریه ای به سابقه و اهمیت «کیهان بچه‌ها» نباشد. این نشریه که از سالهای دهه 30 کار خود را آغاز کرد، دهه‌های طولانی محبوب کودکان و نوجوانان بود و بسیاری از دانش آموزان مناطق دوردست کشور برای رسیدن شماره جدید این نشریه و خرید آن، در برابر نمایندگی‌های مؤسسه کیهان در شهر خود صف می‌کشیدند. گروه پرشماری از نویسندگان، شاعران و تصویرگران مطرح ادبیات کودک و نوجوان پیش و پس از انقلاب، با این نشریه همکاری کرده اندو بعد از پیروزی انقلاب نیز زحمات چندین ساله زنده یاد امیرحسین فردی باعث شد میزان توجه و اثرگذاری این نشریه نه تنها کم نشود، بر آن افزوده نیز شد.

اوج گیری نشریات کودک بعد از انقلاب

علاوه بر این نشریه؛ بعد ازانقلاب شاهد تولد چندین نشریه خوب و مؤثر برای کودکان و نوجوانان بودیم. نشریاتی مانند کودک مسلمان بلوچ، نهال و امید انقلاب که واحد فرهنگی سپاه آنها را منتشر می‌کرد یا نشریات دیگری چون ملیکا، پوپک، سلام بچه‌ها،باران،سنجاقک، دوست کودک و دوست نوجوان، خانه و... همه این نشریات نیازهای گروه‌های سنی مختلف را برآورده می‌کردند و بچه‌ها با ذوق و شوق آنها را می‌خواندند.

در این میان مؤسسه سروش وابسته به صدا و سیما توانست با راه اندازی نشریات سروش کودکان و سروش نوجوانان به سردبیری چهره‌های برجسته و سرشناس ادبیات کودک و نوجوان، فصلی تازه در پیوند زدن میان این گروه سنی و نشریات مکتوب ایجاد کند که درباره تأثیرگذاری این دو نشریه، می‌توان به صورت مفصل  و مجزا نوشت.

علاوه بر این نشریات، خود آموزش و پرورش نیز با طراحی و انتشار مجموعه نشریات رشد برای مخاطبان مختلف و توزیع آن در مدارس سراسر کشور، نقش مهم و قابل توجهی در آشنا کردن کودکان و نوجوانان با حوزه‌های مختلف فرهنگ، هنر و دانش داشت.

استقبال از نشریات کودک و نوجوان، حتی روزنامه‌های سراسری را به فکر انتشار ضمیمه‌هایی برای گروه سنی کودک و نوجوان انداخت که مهمترین و مشهورترین آنها، ضمیمه «دوچرخه» روزنامه همشهری بود و این تجربه در روزنامه‌های مختلفی مانند آفرینش، قدس و .... هم تکرار شد.

دو استدلال، دو پاسخ

متأسفانه چندسالی است که نشریات کودک و نوجوان در سکوت و رخوت به سر می‌برند. بسیاری تعطیل شده‌اند و آنهایی هم که هنوز منتشر می‌شوند، دچار مشکلات بسیاری در تأمین هزینه‌های خود هستند. دو دلیل برای این مسأله همواره عنوان شده است، یکی اینکه هزینه‌های نشر و چاپ نشریه چنان بالا رفته است که دیگر صرفه اقتصادی با انتشار نشریه بخصوص برای گروه کودک و نوجوان که برای خرید همیشه وابسته به سلیقه و تشخیص برزگسالان است، نیست و دیگر اینکه کودکان و نوجوانان امروز اصولاً اهل مطالعه نیستند و ترجیح می‌دهند، وقتشان را با وسایل ارتباطی، بازی‌های رایانه ای و دیدن پویانمایی پر کنند.

درمورد هر دو دلیل می‌توان استدلال‌های مخالفی داشت. در مورد دلیل اول باید گفت کودکان و نوجوانان همیشه از نظر مالی به والدین خود وابسته بوده‌اند اما وقتی می‌بینیم والدین حاضرند در زمینه خرید کتاب یا نام نویسی در کلاس‌های آموزشی برای فرزندان خود هزینه کنند، قابل انتظار است که اگر مجلات خواندنی و جذابی هم برای کودک و نوجوان منتشر شود، والدین در این زمینه همراهی کنند. مجلات و نشریات می‌تواند در حوزه‌های مختلف منتشر شود. امروز بسیاری از کودکان به حوزه‌های جدیدی مانند روباتیک علاقه دارند. گروه زیادی از بچه‌ها به ورزش‌های مختلف گرایش دارند، برای این گروه از بچه‌ها می‌شود نشریات تخصصی و خواندنی منتشر کرد و حتی مجلاتی در زمینه بازی و گیم تعریف کرد. اگر علایق بچه‌ها را بشناسیم و متون خواندنی  و جذاب در این حوزه‌ها به دست آنان برسانیم، به خواندن مجلات علاقه مند می‌شوند و ایراد دوم هم رفع می‌شود. نمی‌شود همیشه از کمبود سرانه مطالعه و دانش و اطلاعات عمومی‌در کودکان انتقاد کرد اما به آنان راهی برای رفع این معضل پیشنهاد نداد.

نهادهای دولتی وارد شوند

اگر احساس می‌کنیم کمبود مطالعه و دور شدن کودکان و نوجوانان با خواندن متون مکتوب یک ایراد و آسیب است، باید برای آنان نشریات و کتاب‌هایی فراهم کرد که جذبشان کند. عجیب نیست که سازمان‌ها و نهادهای دولتی که در زمینه آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان مسؤولیت دارند، حتی یک نشریه ویژه کودکان و نوجوانان منتشر نمی‌کنند؟ حداقل از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان انتظار می‌رود که در این زمینه وارد شود  و با توجه به دراختیار داشتن نیرو، امکانات و تجربه لازم در این حوزه، این خلأ جدی را پر کند. 

انتهای پیام/