"قلعه دختر" کرمان در حصار بی‌تدبیری‌هاست / توقف طرح شهرداری به دلیل تخلف

به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمان، ماجرای بی‌مهری به قلعه دختر؛ از باستانی‌ترین نقاط شهر کرمان، مربوط به امروز و دیروز و امسال و سال گذشته نیست، سالهاست که این تپه باستانی چند هزار ساله، به جای کاوش و تحقیق و پژوهش، عرصه تاخت و تاز فعالیت‌های عمرانی شهرداری و نهادهای مختلف قرار گرفته و هر بار بخشی از عرصه و حریم آن توسط یک نهاد مورد تعرض قرار می‌گیرد.

قلعه دختر از اولین سکونتگاه‌های کرمان و بخش مهمی از تاریخ و هویت و تمدن این خطه به شمار می‌رود و شواهد و سفال‌های به دست آمده توسط باستان‌شناسان در این منطقه حاکی از آن است که از دوران پیش از اسلام تا همین چند صد سال پیش؛ یعنی دست کم از دوره هخامنشیان تا اشکانی‌ها و حتی قاجار نشانه‌های حضور و سکونت انسان در این قلعه وجود داشته است.

سازه خشتی‌ قلعه دختر و تپه باستانی‌اش اگرچه در سال 1345 ثبت ملی شده و مانند نگینی بر انگشت شهر تاریخی کرمانی می‌درخشد و در صورت کاوش و حفاظت و معرفی درست، می‌تواند ظرفیت بزرگ گردشگری شهر کرمان باشد، با این حال نسبت به این بنا و حریم باستانی بی‌مهری‌های زیادی شده و نه تنها مورد رسیدگی و توجه کارشناسی قرار نگرفته، بلکه با جانمایی سازه‌های بی‌ربط و نامتناسب و عملیات‌های عمرانی غیرقانونی بارها به عرصه و حریم آن تجاوز شده است.

ساخت‌و‌ساز روی تپه باستانی به جای کاوش و مراقبت

امید ابراهیمی؛ کارشناس و فعال میراث فرهنگی دراین باره به تسنیم گفت: قلعه‌دختر و تپه‌ای که قلعه‌دختر روی آن بنا شده، یک محوطه باستانی با قدمت چندین هزار ساله است و نیازمند کاوش و تحقیق و پژوهش، با این حال به جای توجه و کاوش و حفاظت، بارها به حریم آن تعرض شده و این تعرض با اجرای طرح‌های اشتباه؛ از کاشت درخت روی عرصه و حریم قلعه گرفته تا پارکسازی و ساخت تکیه در عرصه صورت گرفته است. 

وی افزود: احداث پارک و فضای سبز و جانمایی مجموعه‌های ورزشی در غرب قلعه دختر، محوطه باستانی و قلعه را به محل تجمع و زیست افراد معتاد و متجاهر و اوباش و اراذل تبدیل کرده و باعث آسیب رسیدن به بخش مرمت‌شده قلعه و اتاقک‌های موجود در آن شده است.

ابراهیمی با بیان اینکه در کمال بی‌توجهی مسئولان میراثی، حفاری‌های غیرقانونی زیادی روی تپه باستانی و قلعه دختر صورت گرفته است، یادآور شد: سمت غربی قلعه هم پیشتر آسفالت شده بود که قرار بود، جمع‌آوری شود، اما با وجود تذکرات چندباره میراث فرهنگی، جمع نشد و میراث هم دیگر پیگیری نکرد.

کارگاه مصالح ساختمانی

او به ساخت غیرقانونی زمین‌های بازی متعدد در غرب و کارگاه مصالح ساختمانی در شمال قلعه نیز اشاره کرد و گفت: این کارگاه مصالح به علاوه تکیه‌ای که در عرصه قلعه ساخته شده، به عرصه و حریم آن نیز خدشه وارد کرده است.     

پیاده‌راه خشک یا عملیات عمرانی مخرب؟

این فعال و کارشناس میراثی کرمان با انتقاد از اینکه هیچ یک از مشکلات مذکور برطرف نشده است، افزود: این روند تهدیدی و تخریبی قلعه و تپه باستانی همچنان ادامه دارد و طی هفته‌های اخیر شاهد عملیات عمرانی دوباره شهرداری در عرصه و حریم تپه باستانی هستیم.

ابراهیمی با بیان اینکه قرار بود شهرداری فقط یک پیاده‌راه خشک در حریم قلعه ایجاد کند، یادآور شد: اما به نظر نمی‌رسد این عملیات فقط برای ایجاد یک پیاده‌راه خشک باشد، زیرا اجرای پیاده‌راه خشک نیازی به حفاری توسط لودر و ساخت کانال و جدول در آن محوطه تاریخی ندارد.

وی تاکید کرد: اگر این پیاده‌راه با فاصله مناسبی از عرصه و حریم قلعه بود، ایرادی نداشت، اما متأسفانه این فاصله نیز رعایت نشده، ضمن اینکه از مصالح سنگی نامناسب با اقلیم هم استفاده شده است.

ابراهیمی گفت: این طرح اگرچه ظاهراً با تأیید اداره میراث فرهنگی کرمان اجرا شده، اما دارای ایرادات بسیاری است، به طوری که هم منظر قلعه را از بین برده و هم به عرصه آسیب رسانده است.  

.

ضرورت کاوش تپه باستانی

کارشناس میراث فرهنگی کرمان ضمن بیان نگرانی از آینده تپه باستانی و ساخت جدول‌هایی که می تواند درختکاری و ساخت و سازهای بیشتری به همراه داشته باشد، اظهار امیدواری کرد که اگر مدیران شهری کرمان اصرار به اجرای طرح و برنامه‌ای در این شهر تاریخی دارند، دست کم آن را متناسب و همسو با آثار تاریخی انجام دهند.

ابراهیمی از مسئولان میراث فرهنگی کرمان هم خواست که پیش از اجرای عملیات‌های عمرانی بیشتر، تپه باستانی و قلعه دختر را کاوش کرده و کار مرمت و نوسازی این محوطه و قلعه را به بعد از کاوش علمی آن موکول کنند.

وی همچنین از مسئولان خواست که بیش از هر چیز قلعه و عرصه و حریم آن را با کشیدن حفاظ و حصار محافظت و از رسیدن آسیب‌های بیشتر به آن جلوگیری کنند و برای زیباسازی منظر محوطه نیز، کارگاه مصالح و نخاله‌های ساختمانی را از روی عرصه قلعه جابه جا کنند.

ابراهیمی در عین حال از پیگیری مستمر تمام این خواسته‌ها و وعده مدیران میراث فرهنگی شهرستان کرمان مبنی بر جلوگیری از ادامه اجرای طرح توسط شهرداری خبر داد و گفت: با این همه مشاهدات میدانی و روزانه ما نشان می‌دهد که شهرداری با آوردن مصالح جدید به حریم تپه همچنان مصمم به اجرای طرح است. 

طرح شهرداری، ساماندهی و ایجاد پارک خشک بود

اگرچه کارشناسان میراث فرهنگی بر باستانی بودن قلعه دختر و تپه‌ای که روی آن واقع شده، تأکید دارند، اما ظاهراً مسئولان میراثی و غیرمیراثی کرمان نظر دیگری دارند، زیرا رضا ریاحیان، سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان کرمان به تسنیم گفت: من خودم در سال‌های 96 تا 98 این محوطه را گمانه‌زنی کرده و چیز خاصی نیافتم، بنابراین اگرچه قلعه دختر متعلق به دوران ساسانی است، اما تمام محوطه و بستری که قلعه روی آن قرار گرفته، باستانی نیست و بیشترین آثار فرهنگی و هویتی روی بستر سنگی قلعه است، نه محوطه‌های اطراف آن.

سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان کرمان، درعین حال به طرح عمرانی شهرداری در محوطه قلعه دختر اشاره کرد و افزود: شهرداری در سال‌های گذشته طرحی را برای ساماندهی حریم قلعه به تأیید میراث فرهنگی رساند تا بر اساس آن خانه‌های قدیمی که در حریم قلعه و تپه وجود دارند را تملک، تخریب و حریم را آزادسازی کند.

ریاحیان افزود: حدود 300 پلاک در حریم قلعه وجود داشت که بخش زیادی از آنها با طرح شهرداری تملک، تخریب و آزادسازی شد، اما ساماندهی این محوطه تاریخی نیاز به احداث پارک خشک و ایجاد مبلمان شهری داشت که شهرداری اکنون به انجام آن مبادرت کرده است.

وی تأکید کرد: جایی که شهرداری در حال ساماندهی آن است، برای ایجاد پارک خشک ( بدون آسفالت و کاشت درخت و در بستر خاکی یا سنگفرش) مشکلی ندارد و طرح آن پیش از این به تأیید کارشناسان میراث فرهنگی رسیده است.

شهرداری تخلف کرد؛ دستور توقف اجرای طرح صادر شد

سرپرست میراث فرهنگی کرمان در عین حال به تخلفات شهرداری در نحوه اجرای طرح اشاره کرد و گفت: شهرداری در بخش جزئیات طرح مرتکب خطاهایی شده، برای همین قرار شد طرح به میراث فرهنگی بازگردانده و توسط کارشناسان مورد مطالعه قرار گیرد.

ریاحیان با اشاره به اینکه عملیات اجرایی شهرداری، برخلاف طرح و آنچه مد نظر میراث فرهنگی بود، اجرا شده است، تأکید کرد: اکنون جلوی اجرای طرح گرفته و متوقف شده است تا طرح در اداره میراث استان، بازنگری و اصلاح شود و شهرداری هم طرح جدید و اصلاح شده‌ای را برای میراث فرهنگی ارسال کند.

وی درباره ساخت‌وسازهای غیرقانونی در عرصه و حریم قلعه دختر که در گذشته صورت گرفته، شامل پارک و فضای سبز، زمین بازی و تکیه هم گفت: بی‌شک همه آن ساخت‌وسازها اشتباه و تخلف بوده، اما در دوره مدیریت‌های قبلی صورت گرفته است و اکنون کاری از دست ما ساخته نیست، گرچه پیگیر جابه‌جایی تکیه از عرصه قلعه دختر هستیم.

انتهای پیام/